Σημαντικές φοροαπαλλαγές που φτάνουν έως και το 40% της σχετικής δραστηριότητας προβλέπονται σε νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών για τις δωρεές προς κοινωφελείς σκοπούς. Μαζί με άλλα κίνητρα, όπως η απαλλαγή από την καταβολή ΕΝΦΙΑ, τελών κυκλοφορίας και άλλων διευκολύνσεων που προβλέπονται στο υπό υποβολή προς δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο για την εθελοντική απασχόληση και τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, εισάγονται γενναία κίνητρα για ιδιώτες και επιχειρήσεις ώστε να αναπτυχθεί αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν civic capital.
Την κουλτούρα δηλαδή της αλληλοβοήθειας για το κοινό καλό και της εμπέδωση της αισθήματος πως μια κοινωνία πρέπει να λειτουργεί ως σύνολο και με αλληλεγγύη. Οι σχετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης διευκολύνουν επίσης την ανάπτυξη και μεγέθυνση του έργου εταιρικής κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων, ενώ εισάγονται οι αρχές της δημοσιότητας και της διαφάνειας, υπογραμμίζουν οι ειδικοί.
Παράλληλα, επιχειρείται με το νομοσχέδιο να μπει άπαξ και διαπαντός τάξη στο χάος των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ), οι οποίες συχνά πυκνά ενοχοποιούνται για αμφιλεγόμενες πρακτικές, κακοδιαχείριση ακόμα και διασπάθιση δημοσίου χρήματος. Παράλληλα, δημιουργείται πλαίσιο που να προβλέπει την εθελοντική εργασία, η οποία στην παρούσα φάση ούτε λίγο ούτε πολύ είναι παράνομη.
Ολα ξεκίνησαν κάπου γύρω στο 2011, όταν το νορβηγικό κρατικό επενδυτικό κεφάλαιο Norges απέστειλε στελέχη του στην Ελλάδα με την πρόθεση να συνδράμουν τη χειμαζόμενη τότε από την οικονομική κρίση χώρα και να βοηθήσουν στην αποτροπή μιας ανθρωπιστικής κρίσης. Το κλιμάκιο ρώτησε τότε την κυβέρνηση αν υπάρχει μία λίστα με τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και ποιες εξ αυτών είναι οι πιο σοβαρές και πιο επιτυχημένες με σημαντικό και στοχευμένο ανθρωπιστικό έργο, ώστε να τις ενισχύσουν οικονομικά. Και μάλιστα γενναία, θυμούνται κάποιοι. Φυσικά οι Ελληνες συνομιλητές τους έμειναν βουβοί.
Ξεκίνησε έτσι τα αμέσως επόμενα χρόνια μια προσπάθεια από την επόμενη κυβέρνηση, αυτή των Σαμαρά - Βενιζέλου, η οποία ωστόσο δεν πρόλαβε να καρποφορήσει. Μετά την πενταετή «ανάπαυλα» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, με πρωτοβουλία του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας και υφυπουργού Παιδείας Αγγελου Συρίγου άρχισε και πάλι η προσπάθεια για την ανάδειξη, εξυγίανση και ενίσχυση του έργου του εθελοντισμού και της οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών, όπως πλέον άρχισε να αποκαλείται ο χώρος. Στην προσπάθειά του αυτή βρήκε τη στήριξη του διευθυντή του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού Αλέξη Πατέλη και όταν ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης ενημερώθηκε σχετικά, αγκάλιασε την όλη πρωτοβουλία και την προχώρησε. Φυσικά χρειάστηκε μακροσκελής και ενδελεχής διαβούλευση με το υπουργείο Οικονομικών, η οποία και ήταν επιτυχής, προκειμένου να προσδιοριστούν οι επιμέρους παράμετροι των κινήτρων και να βρεθούν οι ασφαλιστικές εκείνες δικλίδες που θα προστάτευαν τις δωρεές και τον εθελοντισμό από επιτήδειους.
Ετσι, μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το σχετικό νομοσχέδιο για τον εθελοντισμό και την οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών, όπως θα μετονομαστούν οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις (ΟΚΟΙΠ) κατά τα ισχύοντα και στο εξωτερικό, και προκειμένου να απενοχοποιηθούν από τους αρνητικούς συνειρμούς των προηγούμενων ετών οι σχετικές «καθαρές» πρωτοβουλίες και κυρίως το έργο τους. Ετσι, εισάγεται και προσδιορίζεται η νομική μορφή της ΟΚΟΙΠ, που θα πρέπει να έχει υποχρεωτικά ανεξαρτησία από κράτη, κυβερνήσεις και κρατικούς αξιωματούχους, ενώ θεσπίζεται η απαγόρευση χρηματοδοτήσεως «οικογενειακών» ΟΚΟΙΠ.
Το πλαίσιο κινείται σε τρεις άξονες: οργάνωση του όλου οικοσυστήματος, δημιουργία θεσμικού πλαισίου για την εθελοντική εργασία και τις υποχρεώσεις που συνοδεύουν όσους τη χρησιμοποιούν, και φορολογικές διευκολύνσεις για την ενθάρρυνση της οικονομικής στήριξής τους από επιχειρήσεις και ιδιώτες. Ακρογωνιαίος λίθος του οικοδομήματος είναι η αύξηση του εκπιπτόμενου φόρου από το 20% του ποσού της δωρεάς στο 40% και η αύξηση του πλαφόν που επιτρέπεται να χορηγηθεί ως δωρεά από το 5% του εισοδήματος του δωρητή στο 40%. Με απλά λόγια, αν κάποιος κάνει δωρεά 1.000 ευρώ σε κάποια φιλανθρωπική οργάνωση που θα είναι εγγεγραμμένη στο μητρώο των ΟΚΟΙΠ και το εισόδημά του είναι πάνω από 2.500 ευρώ, θα έχει έκπτωση 400 ευρώ στον φόρο που υποχρεούται να καταβάλει με βάση το εισόδημά του. Ακόμα, η δωρεάν παραχώρηση ακινήτων σε ΟΚΟΙΠ δεν θα επιφέρει πια τεκμήριο στον ιδιοκτήτη, ενώ το ακίνητο θα απαλλάσσεται και από τον ΕΝΦΙΑ εφόσον αποδεδειγμένα χρησιμοποιείται για τους σκοπούς της ΟΚΟΙΠ. Επιπλέον, αποσαφηνίζεται ποιες δαπάνες εκπίπτουν από τα έσοδα, ενώ καταργείται η υποχρέωση των αλλοδαπών δωρητών να αποκτούν ελληνικό ΑΦΜ. Οι δαπάνες εκπλήρωσης κοινωφελών σκοπών εκπίπτουν επίσης όπως και οι δαπάνες που αφορούν ακίνητα (75%) και δωρεές σε χρήμα.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή χρήση του πλαισίου θα δημιουργηθεί μητρώο όπου θα καταγραφούν αναλυτικά όλες, προκειμένου να τύχουν των ευεργετημάτων του πλαισίου αλλά και οι πολίτες και οι φορείς να μπορούν να βρίσκουν τις ΟΚΟΙΠ και τα κοινωφελή ιδρύματα ανά αντικείμενο, περιοχή. Θα υπάρχει ένα γενικό μητρώο όπου θα μπορούν να εγγραφούν όλοι και ένα ειδικό μητρώο για την εγγραφή στο οποίο υπάρχουν αυστηρότερες προδιαγραφές, όπως η ύπαρξη ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων για δύο τουλάχιστον έτη. Οσες εγγραφούν στο ειδικό μητρώο θα έχουν και ευρύτερα ευεργετήματα (όπως φοροαπαλλαγές για τους δωρητές τους, κ.λπ.), μέρος των οποίων όμως θα έχουν και οι εγγεγραμμένες στο γενικό μητρώο.
Για παράδειγμα, οι οργανώσεις κοινωνίας των πολιτών που είναι εγγεγραμμένες στο γενικό μητρώο θα μπορούν να κάνουν τέσσερις εκδηλώσεις το έτος, προϋπολογισμού 20.000 ευρώ, χωρίς να υποχρεούνται σε καταβολή ΦΠΑ.
Κρίσιμος βεβαίως είναι και ο άξονας του νομοσχεδίου που προβλέπει τη θεσμοθέτηση της εθελοντικής εργασίας. Οπως εξηγούν κυβερνητικές πηγές στην «Κ», αυτή τη στιγμή τυπικά η εθελοντική εργασία είναι παράνομη. Και υπόκεινται έτσι σε κυρώσεις ασχέτως αν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν εφαρμόζονται. Αυτό με το νομοσχέδιο αλλάζει. Ειδικότερα, κατοχυρώνεται νομοθετικά πλήρως η εθελοντική απασχόληση σε κοινωφελείς οργανώσεις αλλά και στον δημόσιο τομέα, το νομικό καθεστώς των εθελοντών και η ασφαλιστική τους κάλυψη: η κοινωφελής οργάνωση καλύπτει ιατροφαρμακευτικές και νοσοκομειακές δαπάνες για ατύχημα ή ασθένεια του εθελοντή, τα έξοδα ταξιδίου, διαβίωσης, καταλύματος και επαναπατρισμού.
Ηλίας Γ. Μπέλλος Καθημερινή
