Της Lara Williams (Bloomberg)

Πτήση στη Μεσόγειο αυτό το καλοκαίρι; Ελπίζω να πετύχετε κάποια καλή προσφορά, γιατί οι φτηνές πτήσεις γίνονται όλο και πιο δυσεύρετες. Πιθανότατα είχατε ήδη την υποψία ότι η εποχή των παράδοξα φθηνών πτήσεων μικρών αποστάσεων στην Ευρώπη πλησίαζε στο τέλος της. Άλλωστε, σύμφωνα με τη μηχανή αναζήτησης ταξιδιών Kayak, οι καλοκαιρινές πτήσεις μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της υπόλοιπης ηπείρου είναι επί του παρόντος κατά ένα τρίτο ακριβότερες σε σχέση με πέρυσι. Δύο νέες εκθέσεις, ωστόσο, καθιστούν σαφές ότι δεν πρόκειται απλώς για προσωρινή διαταραχή.

Νέα πραγματικότητα

Είναι η νέα πραγματικότητα για τις πτήσεις, καθώς οι αεροπορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν μια τεράστια πρόκληση απαλλαγής από τις εκπομπές ρύπων άνθρακα και αυστηρότερους νόμους συμμόρφωσης με τους νέους κλιματικούς όρους.

Η πρώτη αρνητική για τα πορτοφόλια των ταξιδιωτών συνθήκη προέρχεται από δύο μεγάλες αλλαγές στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS). Οι αεροπορικές εταιρείες πρέπει να έχουν αρκετά δικαιώματα εκπομπών για να καλύπτουν κάθε μετρικό τόνο διοξειδίου του άνθρακα ο οποίος απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα σε πτήσεις που ξεκινούν και τελειώνουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (σ.μ. οι 27 χώρες της ΕΕ συν Ισλανδία, Νορβηγία, Λιχτενστάιν), το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία. Αυτή τη στιγμή, παίρνουν περίπου τα μισά από αυτά τα δικαιώματα δωρεάν. Η συγκεκριμένη συμφωνία, ωστόσο, ολοκληρώνεται το 2026, καθώς το μερίδιο των δικαιωμάτων για τα οποία πρέπει να πληρώνουν αρχίζει να αυξάνεται από το 2024. Αυτό ουσιαστικά θα διπλασιάσει το κόστος των ρύπων μέσα σε μόλις τρία χρόνια.

Η τιμή μονάδας των εκπομπών ρύπων έχει επίσης εκτοξευθεί το τελευταίο διάστημα, ξεπερνώντας για πρώτη φορά στα τέλη Φεβρουαρίου τα 100€ (111$) - και δε φαίνεται να βρίσκεται σε δρόμο επιστροφής σε χαμηλότερα επίπεδα. Έκθεση του Alex Irving, αναλυτή ευρωπαϊκών μεταφορών στη Bernstein, τοποθετεί το κόστος το οποίο προκύπτει από αυτές τις αλλαγές για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες σε περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2027.

Απανθρακοποίηση

Αυτό είναι μόνο το λεπτό άκρο της σφήνας. Τις επόμενες τρεις δεκαετίες, η αεροπλοΐα πρέπει να μετατραπεί από μια βιομηχανία που ρυπαίνει - τα αεροπλάνα ευθύνονται για το 2,5% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα - σε κλάδο μηδενικών εκπομπών. Σύμφωνα με το Destination 2050, το σχέδιο του κλάδου στην Ευρώπη για μείωση των εκπομπών είναι η επένδυση σε μελλοντικά αεροσκάφη και υποδομές, κάνοντας τη δραστηριότητα πιο αποτελεσματική και χρησιμοποιώντας εναλλακτικά καύσιμα, αλλά και τεχνολογίες αφαίρεσης ρύπων άνθρακα.

Μια έκθεση από τις ερευνητικές ομάδες SEO Amsterdam Economics και Royal Netherlands Aerospace Centre, με ανάθεση από φορείς του κλάδου των αεροπορικών εταιρειών, ανέφερε ότι το κόστος του καθαρού μηδενισμού εκπομπών ρύπων έως το 2050 ανέρχεται στο δυσθεώρητο ποσό των 820 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Και οι δύο εκθέσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κλάδος δε θα είναι σε θέση να απορροφήσει ο ίδιος αυτό το κόστος. Μόνον οι αλλαγές στο EU ETS θα μειώσουν τα λειτουργικά κέρδη των έξι μεγαλύτερων αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους της ηπείρου (Ryanair, EasyJet, Wizz, Vueling, Eurowings και Transavia) κατά περίπου 77%. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές των εισιτηρίων θα πρέπει να είναι υψηλότερες, κάτι που με τη σειρά του σημαίνει ότι η καταστροφή της ζήτησης είναι αναπόφευκτη. Όπως γράφει ο Irving: "Αν ήταν δυνατό να χρεωθούν περισσότερα χωρίς να επιβαρυνθεί η ζήτηση, οι αεροπορικές εταιρείες θα το είχαν ήδη κάνει".

Η ανάπτυξη της ζήτησης είναι ένα ευαίσθητο θέμα για τις αεροπορικές εταιρείες, όπως δείχνει μια πρόσφατη μάχη για τα προτεινόμενα ανώτατα όρια αριθμού πτήσεων μεταξύ της ολλανδικής κυβέρνησης και του αεροδρομίου Schiphol του Άμστερνταμ. Οι προβλέψεις είναι ισχυρές: η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ATA) εκτίμησε ότι ο αριθμός των επιβατών σχεδόν θα διπλασιαστεί σε κάτι λιγότερο από 8 δισεκατομμύρια έως το 2040 από τα επίπεδα του 2017. Ο χρόνος θα δείξει εάν οι αυξανόμενες τιμές των εισιτηρίων θα μειώσουν αυτό τον αριθμό, ωστόσο το ερώτημα παραμένει εάν η ανάπτυξη αυτή είναι κατά οποιονδήποτε τρόπο συμβατή με τις φιλοδοξίες για ουδετερότητα στο πεδίο των ρύπων.

Δύσκολες απαντήσεις

Η απάντηση μπορεί να είναι δύσκολο να "χωνευτεί". Η απαλλαγή από τον άνθρακα είναι έτσι κι αλλιώς αρκετά δύσκολη χωρίς τους επιπλέον επιβάτες. Μια ενημέρωση από τη Royal Society, για παράδειγμα, σκιαγράφησε ότι ακόμη και η κάλυψη της υπάρχουσας αεροπορικής ζήτησης του Ηνωμένου Βασιλείου με βιοκαύσιμα θα απαιτούσε τη δέσμευση περίπου του μισού της γεωργικής γης της χώρας.

Οι λιγότερες πτήσεις είναι, φυσικά, ο ευκολότερος τρόπος για να μειώσει κανείς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα - κι έτσι η μείωση της ζήτησης θα είχε τα δικά της οφέλη για το κλίμα. Η έκθεση της βιομηχανίας αερομεταφορών υπολογίζει ότι, το 2050, η πτώση της ζήτησης από την αύξηση των τιμών για να υπάρξουν τα χρήματα για τα κλιματικά βιώσιμα καύσιμα αεροπλάνων θα μείωνε τις εκπομπές κατά 12%, ενώ οικονομικά μέτρα - όπως υποχρεώσεις εμπορίας ρύπων και επενδύσεις αφαίρεσης CO2— θα οδηγούσαν σε περαιτέρω μείωση 2%, σε σύγκριση με ένα σενάριο "business as-usual".

Ωστόσο, υπάρχει κάτι λυπηρό στο να αποχαιρετάμε τις χαμηλές τιμές οι οποίες έκαναν το να γυρνά κανείς τον πλανήτη προσιτή διαδικασία σε εκατομμύρια ανθρώπους. Ειδικά δεδομένου ότι όσοι χρησιμοποιούν περισσότερο συχνά αεροπλάνο είναι επίσης και εκείνοι με την οικονομική δυνατότητα να αντέξουν το επιπλέον κόστος. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όσοι ανήκουν στο 10% του πληθυσμού με τα υψηλότερα εισοδήματα χρησιμοποιούν πολύ περισσότερη ενέργεια σε πτήσεις απ' ό,τι το φτωχότερο 20% του πληθυσμού. Η θέσπιση εισφοράς για όσους πετούν τακτικά, όπως έχει προταθεί από ομάδες εκστρατειών για το κλίμα, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτής της ανισότητας και στη δημιουργία μιας νέας ροής χρηματοδότησης για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές - αν και θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί.

Ίσως αξίζει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι για να μετακινηθεί κανείς στην Ευρώπη. Την Πέμπτη, η Eurostar γιόρτασε την πέμπτη επέτειο της διαδρομής Λονδίνο-Άμστερνταμ με τον ισχυρισμό ότι έχει εξοικονόμησε περισσότερους από 83.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα οι οποίοι θα είχαν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα εκείνη την περίοδο. Καθώς οι πτήσεις μικρών αποστάσεων θα γίνονται πιο ακριβές, ίσως τα διεθνή ταξίδια με σιδηρόδρομο να γίνουν πιο δελεαστικά - και προσβάσιμα.

Υπάρχουν πολλοί άγνωστοι X όσον αφορά την απαλλαγή από τους ρύπους των αερομεταφορών. Μεγάλο μέρος της τεχνολογίας την οποία αναμένει να χρησιμοποιήσει ο κλάδος, όπως τα ηλεκτροκίνητα αεροσκάφη ή τα αεροσκάφη με καύσιμα υδρογόνου, δεν είναι ακόμη έτοιμη προς "απογείωση". Ένα πράγμα είναι σίγουρο: θα πρόκειται για μερικές  πολύ ακριβές και απαιτητικές δεκαετίες.

Δημοσιεύτηκε στο capital.gr