Της Rachel Sandler

Καθώς ΗΠΑ και Ευρώπη ενισχύουν τις κυρώσεις κατά των Ρώσων δισεκατομμυριούχων -συμπεριλαμβανομένης της υπόσχεσης να "κυνηγήσουν" τα γιοτ και τις επαύλεις τους-, ολιγάρχες που δημιούργησαν τις περιουσίες τους μέσω της αφοσίωσής τους στον Βλαντιμίρ Πούτιν αρχίζουν να μιλούν κατά της εισβολής που εξαπέλυσε ο Ρώσος πρόεδρος σε βάρος της Ουκρανίας.

Κανείς δεν αναφέρεται άμεσα τον Πούτιν, αλλά οι δημόσιες δηλώσεις που κάνουν έκκληση για ειρήνη αποτελούν ένα πρωτοφανές σήμα διαφωνίας με τον αυταρχικό ηγέτη της Ρωσίας. 

Ο ουκρανικής καταγωγής Mikhail Fridman, ιδρυτής της Alfa Bank -της μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας της Ρωσίας- ήταν ο πρώτος ολιγάρχης που μίλησε -προφανώς ακούσια- κατά της εισβολής του Ρώσου προέδρου στην Ουκρανία, σύμφωνα με τους Financial Times. "Δεν κάνω δηλώσεις πολιτικού περιεχομένου, είμαι επιχειρηματίας με ευθύνες απέναντι στους χιλιάδες υπαλλήλους μου σε Ρωσία και Ουκρανία. Είμαι όμως πεπεισμένος ότι ο πόλεμος δεν μπορεί ποτέ να είναι η απάντηση. Αυτή η κρίση θα κοστίσει ζωές και θα βλάψει δύο έθνη που είναι αδέλφια εδώ και εκατοντάδες χρόνια", έγραψε σε ένα e-mail προς τους υπαλλήλους της εταιρείας ιδιωτικών μετοχών του LetterOne, το οποίο αργότερα δημοσιοποιήθηκε. Στο ίδιο e-mail, αναφέρθηκε στην προσωπική του ιστορία: ο Fridman έζησε στη Δυτική Ουκρανία μέχρι τα 17 του. Και οι δύο γονείς του είναι Ουκρανοί πολίτες, οι οποίοι ζουν στο Λβιβ, το οποίο ο ίδιος αποκάλεσε ως "την αγαπημένη του πόλη". Το Λβιβ συγκαταλέγεται στις πόλεις που έχουν τεθεί στο στόχαστρο του ρωσικών δυνάμεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε τη Δευτέρα κυρώσεις προσωπικά στον Fridman. Μεταξύ άλλων, δέσμευση των περιουσιακών του στοιχείων και απαγόρευση ταξιδιών. Ο επιχειρηματικός του εταίρος, Alexey Kuzmichev, τόνισε σε συνέντευξη που παραχώρησε στη ρωσική έκδοση του Forbes ότι συντάσσεται με τον Fridman, αλλά όπως πρόσθεσε: "Δεν πρόκειται να προβώ σε δηλώσεις για πολιτικά ζητήματα".

Ο Oleg Deripaska, ο οποίος δημιούργησε την περιουσία του στηριζόμενος στις ρωσικές πρώτες ύλες και είναι πρώην γαμπρός του Boris Yeltsin, ζήτησε επίσης τον τερματισμό του πολέμου με μια ανάρτησή του στο Telegram την Κυριακή, απευθύνοντας έκκληση για ειρήνη. "Ο κόσμος είναι πολύ σημαντικός! Οι διαπραγματεύσεις πρέπει να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατόν!", έγραψε. Τη Δευτέρα, χαρακτήρισε την ραγδαία επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση στη Ρωσία ως "πραγματική κρίση" και προέτρεψε για μεγαλύτερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις. "Είναι απαραίτητο να αλλάξει η οικονομική πολιτική, να τερματιστεί όλος αυτός ο κρατικός καπιταλισμός", σημείωσε.

Τη Δευτέρα, την ημέρα δηλαδή που του επιβάλλονται κυρώσεις από την ΕΕ, ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, ο "βαρόνος του χάλυβα" Alexei Mordashov, χαρακτήρισε τις συγκρούσεις ως "τραγωδία δύο αδελφών λαών" και δήλωσε ότι πρέπει να γίνει ό,τι χρειάζεται για να σταματήσει η αιματοχυσία. "Είναι τρομερό ότι Ουκρανοί και Ρώσοι σκοτώνονται, ο κόσμος υποφέρει από κακουχίες, η οικονομία καταρρέει. Πρέπει να κάνουμε ό,τι απαιτείται για να βρεθεί διέξοδος από αυτή τη σύγκρουση άμεσα και να σταματήσει η αιματοχυσία, να βοηθήσουμε τους πληγέντες να επανέθουν στην κανονική τους ζωή", πρόσθεσε ο Ρώσος μεγιστάνας.

"Δεν έχω καμία απολύτως σχέση με τις τρέχουσες γεωπολιτικές εντάσεις. Δεν καταλαβαίνω γιατί έχουν επιβληθεί κυρώσεις εναντίον μας", πρόσθεσε.

Και άλλοι Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι έχουν ζητήσει τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Ο δισεκατομμυριούχος Oleg Tinkov, ιδρυτής της Tinkoff Bank, ο οποίος υποβάλλεται αυτή την περίοδο σε θεραπεία για τον καρκίνο, δήλωσε ότι η περιπέτεια της υγείας του τού έδειξε την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ζωής. "Αθώοι άνθρωποι πεθαίνουν στην Ουκρανία αυτήν τη στιγμή, κάθε μέρα, είναι αδιανόητο και απαράδεκτο! Τα κράτη πρέπει να ξοδεύουν χρήματα για τη θεραπεία των ανθρώπων, για την έρευνα για την καταπολέμηση του καρκίνου και όχι για τον πόλεμο", δήλωσε.

Ο Dmitry και ο Igor Bukhman, τα αδέλφια που βρίσκονται πίσω από την εταιρεία ανάπτυξης βιντεοπαιχνιδιών Playrix, η οποία δημιουργεί δωρεάν παιχνίδια για εφαρμογές κινητών, όπως τα Homescapes και Fishdom, δήλωσαν ότι θα δώσουν στον καθένα από τους 4.000 υπαλλήλους τους έναν επιπλέον μισθό και τόνισαν ότι η βία "δεν μπορεί ποτέ να είναι η λύση σε ένα πρόβλημα".

"Είναι δύσκολο να μείνουμε σιωπηλοί μπροστά στην παρούσα κατάσταση, αυτό που συμβαίνει είναι μια μεγάλη τραγωδία για όλους, συμπεριλαμβανομένης της εταιρείας μας. Ήταν δύσκολο ακόμη και να το φανταστούμε", σημείωσαν τα αδέρφια Bukhman σε ανάρτησή τους στο Facebook.

Ο Igor Rybakov, ο δισεκατομμυριούχος συνιδιοκτήτης της εταιρείας κατασκευής στεγών και μόνωσης Technonicol, δήλωσε στο κανάλι του στο YouTube -την περασμένη εβδομάδα- ότι κατανοεί πως "το σημείο χωρίς επιστροφή έχει ξεπεραστεί και πως εξελίσσεται μια σοβαρή ιστορία που θα επηρεάσει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Όλο αυτό είναι δυσάρεστο". Παράλληλα, είπε στους τηλεθεατές να μην πανικοβάλλονται και να αγοράζουν υποτιμημένους τίτλους ρωσικών εταιρειών. "Όλα αυτά με εκνευρίζουν. Θέλω όλη αυτή η αβεβαιότητα να τελειώσει", πρόσθεσε, σύμφωνα με τη ρωσική έκδοση του Forbes.

Η σημασία αυτών των δηλώσεων είναι μεγάλη. Έχουν περάσει σχεδόν δύο δεκαετίες από τότε που ο επικριτής του Πούτιν και τότε πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας, ο Mikhail Khodorkovsky, μπήκε στη φυλακή για υποτιθέμενη φοροδιαφυγή, αφού χρηματοδότησε κόμματα της αντιπολίτευσης, και η περιουσία του κατασχέθηκε. (Ο ίδιος αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες). Έκτοτε, ελάχιστοι -αν όχι κανένας- ολιγάρχες τόλμησαν να αντιταχθούν στον Πούτιν. Ο ίδιος ο Χοντορκόφσκι προτρέπει τους Ρώσους να βγουν στους δρόμους, λέγοντας στο Instagram ότι "ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας πρέπει να σταματήσει με κάθε τρόπο".

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν οι προαναφερθέντες δισεκατομμυριούχοι είναι ειλικρινείς στις εκκλήσεις τους για κατάπαυση του πυρός ή εάν αυτή είναι η αντίδρασή τους στις επικείμενες κυρώσεις και στους κινδύνους που απορρέουν από μια οικονομία σε "ελεύθερη πτώση". 

Υπάρχουν πολλοί όμως που δεν έχουν μιλήσει ακόμα. Ο Roman Abramovich, ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης της αγγλικής ποδοσφαιρικής ομάδας Τσέλσι, ο οποίος παρέδωσε τη "διαχείριση" (αλλά όχι την ιδιοκτησία) της ομάδας σε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα -μια εν πολλοίς ανούσια χειρονομία-, δεν έχει πάρει θέση δημοσίως, αλλά φέρεται να συμμετείχε σε ειρηνευτικές συνομιλίες στη Λευκορωσία τη Δευτέρα, αφού η ουκρανική κυβέρνηση ζήτησε τη βοήθειά του. (Η κόρη του, Sofia Abramovich, φέρεται να έκανε μια αντιπολεμική ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με τη Βρετανή δημοσιογράφο Carole Cadwalladr). Οι υπόλοιποι από τους δεκάδες Ρώσους ολιγάρχες, μεταξύ των οποίων και αρκετοί στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις από την ΕΕ τη Δευτέρα, όπως ο πρώτος επενδυτής του Facebook Alisher Usmanov, τηρούν σιγήν ιχθύος.