Του Liam Denning (Bloomberg)

Ποιο είναι το μυστικό Master Plan για το Twitter;

Ο Έλον Μασκ δημοσίευσε ένα όχι και τόσο μυστικό, περίφημο μανιφέστο για την Tesla το 2006. Τότε, περιέγραφε τον ρόλο του στην κατασκευάστρια ηλεκτρικών οχημάτων ως "παράπλευρο". Η καθημερινή του δουλειά ήταν να διευθύνει την εταιρεία ανάπτυξης πυραύλων Space Exploration Technologies ή SpaceX.

Εκείνη την εποχή, δεν διατηρούσε λογαριασμό Twitter, το οποίο είχε λανσαριστεί μόλις λίγες εβδομάδες νωρίτερα. Θα περνούσαν άλλα τρία χρόνια μέχρι να δημιουργήσει τον λογαριασμό @elonMusk.

Τα πράγματα έχουν προχωρήσει κάπως από τότε. Η Tesla διαθέτει κεφαλαιοποίηση 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων και περίπου 10 φορές το εργατικό δυναμικό της SpaceX, επομένως οι προτεραιότητες του Μασκ έχουν αλλάξει. Και τώρα, με 85 εκατομμύρια ακολούθους και μια συμφωνία εξαγοράς της Twitter έναντι 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο Μασκ είναι ο κύριος της μοίρας του μέσου κοινωνικής δικτύωσης.

Υπάρχει ακόμη δρομος, καθώς η συμφωνία πρέπει να εγκριθεί από τους μετόχους και δεν είναι ακόμη σαφές από πού θα λάβει περίπου τη μισή χρηματοδότηση. Αν υποθέσουμε όμως ότι η εξαγορά θα πραγματοποιηθεί, ποιο είναι το σχέδιο του Μασκ για την τελευταία προσθήκη στο εταιρικό "παλμαρέ" του; Η ιστορία του Tesla προσφέρει έστω κάποιες ενδείξεις;

Ενός ανδρός αρχή

Πρώτα απ’ όλα, στην Twitter, όπως και στην Tesla, ο Μασκ θα είναι η κυρίαρχη δύναμη - και κάτι παραπάνω. Αν και φαίνεται απίθανο να αναλάβει τον ρόλο του διευθύνοντος συμβούλου, θα έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο.

Εάν μια Twitter εκτός χρηματιστηρίου είναι να έχει ένα διοικητικό συμβούλιο, θα είναι, όπως και το αντίστοιχο της Tesla, διακοσμητικό. Σε σημαντικό βαθμό, όλες οι εταιρείες του Μασκ είναι προεκτάσεις του εαυτού του. Αυτό εγκυμονεί κινδύνους, αλλά και μια αύρα που έχει μεταφραστεί σε τακτική εξωτερική χρηματοδότηση. Ακριβώς όπως η πίστη στον Μασκ επέτρεψε στην Tesla να αντλήσει κεφάλαια σε πολλαπλούς γύρους χρηματοδότησης, παρά τα δισεκατομμύρια μετρητών τα οποία "έκαιγε" χωρίς να παράγει κέρδη, έτσι και εδώ η συμμετοχή του Μασκ καθιστά αυτή την εξαιρετικά ασυνήθιστη εξαγορά της Twitter κάπως εφικτή.

Ομοίως, αν και η τιμή εξαγοράς της Twitter είναι μικρότερη από το 1/20 της κεφαλαιοποίησης της Tesla, αντιπροσωπεύει έναν τεράστιο κίνδυνο για τα οικονομικά του Μασκ, λόγω της μεγάλης κεφαλαιακής δαπάνης και του δανείου των 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων το οποίο εξασφάλισε ο δισεκατομμυριούχους με ενέχυρο μέρος του μεριδίου μετοχών του στην Tesla.

Το γεγονός αυτό συνεχίζει μια άλλα παράδοση του "σύμπαντος Μασκ": την οικονομική διαπλοκή των εταιρειών τις οποίες ελέγχει, μεταξύ τους και με τον εαυτό του. Το 2016, η Tesla αγόρασε τη SolarCity, διασώζοντας μια υπό πτώχευση εταιρεία της οποίας ο Μασκ ήταν βασικός μέτοχος και πρόεδρος και η οποία μάλιστα είχε πουλήσει ομόλογα στον ίδιο, στα ξαδέρφια του και στη SpaceX.

Στοίχημα

Δεδομένου του ρόλου που έχει διαδραματίσει το Twitter, όπως και η Tesla, στην οικοδόμηση της φήμης του Μασκ ως ιδιοφυΐας, σωτήρα του πλανήτη και ταραχοποιού, οι δύο εταιρείες είναι επίσης άρρηκτα συνδεδεμένες με το εγώ του. Έτσι, εάν η συμφωνία ολοκληρωθεί, ο Μασκ έχει πολλούς λόγους να κερδίσει το στοίχημα της επιτυχίας. Αν και δεν θα είχε μια ημερήσια κάρτα αποτελεσμάτων όπως είναι για εκείνον η τιμή της μετοχής της Tesla, η αγορά ομολόγων θα πρόσφερε κάποια ιδέα για την πορεία μιας φορτωμένης με χρέη Twitter, αν εμφανιζόταν πιο "ήσυχη" έναντι των εταιρικών της χρεογράφων.

Το να μαντέψει κανείς τι ακριβώς σημαίνει "επιτυχία" του Μασκ όσον αφορά το Twitter έχει γίνει το νέο, μεγαλύτερο διαδικτυακό θέμα συζήτησης στον κόσμο. Δεν υπάρχουν εδώ απλά και κατανοητά σημεία αναφοράς, όπως η πώληση ολοένα και περισσότερων ηλεκτρικών οχημάτων. Η κερδοφορία, σύμφωνα με τον Μασκ, είναι απλώς καλό να υπάρχει αλλά όχι αυτοσκοπός.

Για να περιγράψει τις μεγάλες φιλοδοξίες του για την εταιρεία, ο Μασκ καταφεύγει, όπως συμβαίνει συχνά, στον "μεσσιανισμό", ισχυριζόμενος σε μια πρόσφατη συνέντευξη στο TED ότι "ο κίνδυνος για τον σύγχρονο πολιτισμό θα μειώνεται ... όσο περισσότερο μπορούμε να αυξάνουμε την εμπιστοσύνη στο Twitter ως δημόσια πλατφόρμα". Σωστά.

Αφήνοντας κατά μέρος τον πομπώδη τόνο, αυτή η δήλωση αγγίζει την καρδιά του ζητήματος. Ο Μασκ εξισώνει την εμπιστοσύνη στο Twitter με την πιο "καθαρή" μορφή ελευθερίας του λόγου, μια ιδέα που είναι πολύ πιο κομψή από - για παράδειγμα - την πώληση μισού εκατομμυρίου Model 3.

Άλλοι στόχοι τους οποίους αποκάλυψε ο Μασκ είναι πιο απτοί, όπως η μετατροπή των αλγορίθμων του Twitter σε ανοιχτού κώδικα, η επαλήθευση περισσότερων λογαριασμών και η καταπολέμηση των μηνυμάτων spam. Αυτά πιθανότατα θα βελτίωναν την εμπειρία του χρήστη και, επομένως, την επιχειρηματική επιτυχία της εταιρείας.

Ελευθερία

Ωστόσο η επιτακτική αναφορά του Μασκ στην "ελευθερία του λόγου" σημαίνει επίσης την επαναφορά του Twitter σε λιγότερους περιορισμούς περιεχομένου. Αν και αυτό μπορεί να βοηθήσει βραχυπρόθεσμα στη μείωση του κόστους, οι λόγοι για τους οποίους οι κολοσσοί των μέσων κοινωνικής δικτύωσης άρχισαν να προσπαθούν να "αστυνομεύσουν" την παραπληροφόρηση, τα ανεπιθύμητα μηνύματα και ακόμη χειρότερα φαινόμενα δεν έχουν εξαφανιστεί.

Ο ίδιος ο Μασκ χρησιμοποίησε κάποτε το Twitter για να προσποιηθεί ότι είχε εξασφαλίσει μια συμφωνία εξαγοράς για την Tesla. Αυτό δεν ταιριάζει ούτε με το σχετικά εύπλαστο αξίωμά του ότι τα tweets πρέπει να "προσαρμόζονται στους νόμους" κάθε χώρας.

Επιπλέον, ο Μασκ είναι ένας μάλλον όχι αμερόληπτος "διαιτητής" στο παιχνίδι της ελευθερίας. Ξεσηκώνεται από οργή, για παράδειγμα, όταν οι άνθρωποι σορτάρουν τη μετοχή της Tesla, κατηγορώντας τους δημόσια ότι θέτουν σε κίνδυνο τον πλανήτη αντί να σκεφτεί ότι, απλούστατα, αναλαμβάνουν ένα οικονομικό στοίχημα σε μια ελεύθερη αγορά (ο Μπιλ Γκέιτς είναι το τελευταίο τέτοιο παράδειγμα).

Το 2020, ο Μασκ χαρακτήρισε τα προσωρινά lockdown για την Covid-19 στην Καλιφόρνια ως "φασιστικά" - χαρακτηρισμός ο οποίος φαντάζει λίγο υπερβολικός, ειδικά όταν ο άνθρωπος που ξεδιπλώνει τη σημαία του Gadsden ως ελευθεριακός διευθύνει μια εταιρεία αυτοκινήτων της οποίας η περιουσία συνδέεται όλο και περισσότερο με ένα καθεστώς "φοβερής" ελευθερίας έκφρασης όπως εκείνο της… Κίνας.

Αυτός ο συνδυασμός συγκεντρωτικής εξουσίας, συμβιωτικών σχέσεων και μιας ακαθόριστης αποστολής υποδηλώνει ότι ένα Twitter ιδιοκτησίας Μασκ, όπως και η Tesla, θα είναι επιρρεπές σε ξαφνικές αλλαγές στρατηγικής.

Θα μπορούσαμε πιθανότατα να περιμένουμε ένα κουμπί επεξεργασίας και μετά τροποποιήσεις στο κουμπί επεξεργασίας, ίσως ένα ή δύο διαδικτυακά γκάλοπ σχετικά με το κουμπί επεξεργασίας και, στη συνέχεια, ποιος ξέρει, να δούμε το κουμπί επεξεργασίας να καταργείται. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό από επιχειρηματική άποψη. Η Tesla, σε τελική ανάλυση, σώθηκε από το χείλος του γκρεμού με τέτοιους ελιγμούς, μετά την αποτυχημένη κυκλοφορία του Model 3.

Πιθανότατα, ωστόσο, οι στροφές αυτές θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη εναλλαγή προσωπικού, ειδικά στα ανώτερα κλιμάκια της εταιρείας. Επειδή η Twitter πρόκειται να γίνει ιδιωτική εταιρεία και να εξέλθει του χρηματιστηρίου, ενδέχεται να μαθαίνουμε για τέτοιες αλλαγές μόνον μέσω του προσωπικού λογαριασμού του Μασκ. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν είναι τόσο διαφορετικό σε σχέση με την Tesla αυτή την εποχή.

Και πάλι, όμως, με το Twitter μιλάμε για απόψεις ανθρώπων, όχι για οχήματα. Ένα σταθερό μοτίβο για την Tesla,  το οποίο πάντα προσήλκυε τους θαυμαστές της, ήταν η προθυμία του Μασκ να πηγαίνει κόντρα στους κανονισμούς και τις ρυθμιστικές αρχές οι οποίες είναι επιφορτισμένες με την επιβολή τους, ειδικά όταν πρόκειται για το "άπιαστο" έπαθλο των αυτοοδηγούμενων οχημάτων. Η Tesla μπορεί να είναι η μεγαλύτερη εταιρεία αυτοκινήτων στον κόσμο από άποψη κεφαλαιοποίησης, ωστόσο το μικρό μερίδιο αγοράς που διαθέτει και η καινοτόμα της τεχνολογία τής επιτρέπουν να διατηρεί ακόμη και σήμερα την εικόνα του αουτσάιντερ. Οι "ανορθόδοξοι" συχνά συγχωρούνται για τις παραβάσεις τους.

Φέουδο

Το Twitter, από την άλλη πλευρά, είναι ήδη μια ισχυρή πλατφόρμα. Το να εξαγοραστεί από τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο απλώς συμπληρώνει το στάτους της. Δεν είναι το ίδιο πράγμα με μια δυναμική είσοδο στην αυτοκινητοβιομηχανία. Πρόκειται για την προστασία μιας υπάρχουσας οντότητας. Δεν υπάρχει καμία ιστορία "αουτσάιντερ" εδώ και οι πτυχές της κοινωνικής ζωής τις οποίες αγγίζει το Twitter - ιδιωτικότητα, πλούτος, υγεία, πολιτική, ελευθερία του λόγου (όπως και αν αυτή ορίζεται), για να αναφέρουμε μερικές - έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία και συναισθηματικό βάρος από ένα αυτοκίνητο ή ένα ηλιακό πάνελ. Ενώ ο Μασκ φαίνεται να απολαμβάνει την αντιπαράθεση, ειδικά στο Twitter, η κατοχή της πλατφόρμας θα σημάνει ότι θα πρέπει να ικανοποιεί τις διαφορετικές επιθυμίες και επίπεδα άνεσης των χρηστών της (ή να διακινδυνεύει την αποχώρησή τους), καθώς και να διατηρεί μια "κοινωνική άδεια" λειτουργίας.

Με την Tesla, ο Μασκ αποδείχθηκε ικανός στο να προσελκύει επενδυτικό χρήμα, διατηρώντας παράλληλα την εταιρεία - τη στρατηγική, την εικόνα, ακόμη και τη ρυθμιστική εποπτεία της - ουσιαστικά ως ιδιωτικό του "φέουδο". Ήταν και είναι ο master στο Master Plan. Παίρνοντας όμως τώρα το Twitter στα χέρια του, ανοίγει την "πόρτα" του φέουδού του σε ένα αν μη τι άλλο "θορυβώδες" κοινό.