Εάν το πρώτο «κεφάλαιο» της σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αυτό τον αυξήσεων των επιτοκίων οι οποίες και συνεχίζονται, ήταν δύσκολο για την αγορά ομολόγων, το δεύτερο και δυσκολότερο «κεφάλαιο» στο οποίο προχωράει η κεντρική τράπεζα, στην ποσοτική σύσφιγξη, αναμφίβολα θα στείλει επιπλέον κύματα αναταραχής.

Το γεγονός και μόνον ότι ο μεγαλύτερος αγοραστής των ομολόγων της Ευρωζώνης σχεδιάζει να γίνει πωλητής, αρκεί για να καταλάβει κάποιος τον «θόρυβο» που θα προκαλέσει η τράπεζα στο ήδη τεταμένο περιβάλλον των αγορών, όπου η εκτόξευση του πληθωρισμού και οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων έχουν οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος δανεισμού, με τις κυβερνήσεις να αυξάνουν τις δαπάνες για να στηρίξουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις έναντι της ενεργειακής κρίσης, μεγαλώνοντας τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες για το 2023.

Η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι στις 15 Δεκεμβρίου θα συζητηθούν και θα ανακοινωθούν λεπτομέρειες για το πώς θα μειωθεί το χαρτοφυλάκιο ομολόγων που έχει αγοράσει υπό το πρόγραμμα APP, στο πλαίσιο της συρρίκνωσης του ισολογισμού της των 8,8 τρισ. ευρώ. Η EKT θα ακολουθήσει έτσι τα πρόσφατα βήματα άλλων κεντρικών τραπεζών, όπως η Federal Reserve, προχωρώντας στο επόμενο ορόσημο της σύσφιγξης της πολιτικής της, που είναι η μείωση των θέσεων που έχει στα ομόλογα, το γνωστό QT.

Ουσιαστικά το QT είναι το αντίστροφο του QE. Για πολλά χρόνια η κεντρική τράπεζα, με την πολύ χαλαρή νομισματική πολιτική της, αποτέλεσε το μεγαλύτερο στήριγμα του κόστους δανεισμού των κυβερνήσεων βοηθώντας στον έλεγχο των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων και των spreads. Tα τελευταία δέκα χρόνια έχει αγοράσει πάνω από 5 τρισ. ευρώ ομόλογα υπό τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, για να ενισχύσει ουσιαστικά τον εξαιρετικά χαμηλό πληθωρισμό, τον οποίο τώρα θέλει να δαμάσει αφού έχει εκτοξευθεί στο 10%.

Αν και η ΕΚΤ έχει προετοιμάσει το έδαφος ώστε να μην αιφνιδιάσει τις αγορές, καθώς ένα πρόωρο και ξαφνικό QT είχε θεωρηθεί από πολλούς αναλυτές ότι θα μπορούσε να πυροδοτήσει αδικαιολόγητη διεύρυνση των spreads και ακόμη και νέα κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, εξακολουθεί να αναμένεται να αποτελέσει το μεγάλο θέμα για τα ομόλογα το 2023.

Σύμφωνα με αναλυτές, ως αποτέλεσμα, η διεύρυνση των spreads και η άνοδος των αποδόσεων είναι βέβαιες, η μεταβλητότητα και η αβεβαιότητα θα ενισχυθούν, όπως και οι ανησυχίες των ήδη πιεσμένων χρηματοπιστωτικών αγορών. «Το βέβαιο είναι πως το QT θα αυξήσει το κόστος δανεισμού και τις πιθανότητες για sell-off στα ομόλογα, τη στιγμή που το 2023 θα είναι το έτος με τη μεγαλύτερη προσφορά ομολόγων της τελευταίας δεκαετίας», υπογραμμίζει η Goldman Sachs. Η Citi εκτιμά πως το QT υπονομεύει ουσιαστικά την αξιοπιστία του προγράμματος κατά του κατακερματισμού TPI – υπό το οποίο υποτίθεται ότι εάν χρειαστεί η ΕΚΤ θα αγόραζε ομόλογα.

Οπως χαρακτηριστικά σημειώνουν «παρατηρητές της ΕΚΤ», η κεντρική τράπεζα έχει κάνει το εύκολο μέρος της σύσφιγξης –τις αυξήσεις επιτοκίων– και τώρα είναι αντιμέτωπη με το πιο δύσκολο, τη στιγμή που οι χαράσσοντες πολιτική έχουν πολύ μικρή εμπειρία για το πώς το QT μπορεί να επηρεάσει τις αγορές. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις από τα QT των Fed και BOE, ωστόσο η περίπτωση της η ΕΚΤ είναι πολύ πιο περίπλοκη αφού έχει να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις σε 19 οικονομίες και όχι σε μία.

Ελευθερία Κουρταλή, Καθημερινή