Οι υψηλές τιμές στα καύσιμα και στα τρόφιμα στέλνουν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας στα ύψη. Μόνο το έλλειμμα από τα καύσιμα ενδέχεται να ξεπεράσει φέτος ακόμη και τα 10 δισ. ευρώ.

Πληθωρισμό 9% έχει βιώσει και άλλες φορές η χώρα και η τελευταία φορά ήταν το 1996. Ομως τότε τα επιτόκια των καταθέσεων δεν ήταν μηδενικά. To 1996 οι τράπεζες πρόσφεραν επιτόκια της τάξεως του 10%-11% (ειδικά στους προθεσμιακούς λογαριασμούς), κάτι που σημαίνει ότι οι τόκοι αναπλήρωναν πλήρως τις απώλειες από τον πληθωρισμό.

Eκτοξεύθηκε στο 9% για τον μήνα Μάρτιο και αλλάζει άρδην τα δεδομένα σε όλα τα μέτωπα της ελληνικής οικονομίας. Η προφανής επίπτωση είναι η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω της ακρίβειας. Δεν είναι όμως η μόνη. Ηδη ανοίγει η συζήτηση για το ποσοστό αύξησης των συντάξεων από τις αρχές του 2023, ενώ τις επόμενες 10 ημέρες θα ολοκληρωθεί η διαβούλευση για την αναθεώρηση του κατώτατου μισθού. Ανάστατη είναι η κτηματαγορά καθώς ο πληθωρισμός «χτυπάει» και στο κομμάτι των ενοικίων –δηλαδή της απόδοσης των επενδύσεων στα ακίνητα– αλλά και στο κόστος των οικοδομικών υλικών που «φουσκώνει» με μεγαλύτερη ταχύτητα ακόμη και από αυτή του δείκτη τιμών καταναλωτή. Προβληματισμός και στις τάξεις των καταθετών, καθώς είναι η πρώτη φορά εδώ και πολλές δεκαετίες που καταγράφεται τόσο «βίαιη» απώλεια των καταθέσεων. Πληθωρισμό 9% έχει βιώσει και άλλες φορές η χώρα και η τελευταία φορά ήταν το 1996. Ομως τότε τα επιτόκια των καταθέσεων δεν ήταν μηδενικά. To 1996, οι τράπεζες πρόσφεραν επιτόκια της τάξεως του 10%-11% (ειδικά στους προθεσμιακούς λογαριασμούς), κάτι που σημαίνει ότι οι τόκοι αναπλήρωναν πλήρως τις απώλειες από τον πληθωρισμό. Το 2022, δεδομένου ότι τόκοι πλέον δεν υπάρχουν, η ζημία από τον πληθωρισμό στις καταθέσεις είναι «καθαρή».

Επτά είναι ουσιαστικά τα βασικά μέτωπα που ανοίγει η πληθωριστική έκρηξη. Οι εξελίξεις σε αυτά τα μέτωπα διαμορφώνονται ως εξής:

1. Μισθοί: Το επείγον αφορά τη διαμόρφωση του κατώτατου μισθού. Το τελικό ποσοστό πρέπει να «κλειδώσει» μέσα στις επόμενες ημέρες, ενώ οι αποφάσεις θα ληφθούν υπό το βάρος της ανακοίνωσης της ΕΛΣΤΑΤ για μεταβολή 9% τον Μάρτιο. Η πίεση για πολύ μεγάλη αύξηση στην κυβέρνηση γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη από την πλευρά των εργαζομένων αλλά από την άλλη εξίσου ισχυρή είναι η πίεση των εργοδοτών για αυτοσυγκράτηση προκειμένου να διασφαλιστεί η πτωτική πορεία της ανεργίας. Και ενώ το αργότερο μέσα στο τελευταίο 10ήμερο του Απριλίου θα έχουν γίνει τα αποκαλυπτήρια, το ενδιαφέρον μετά την 1η Μαΐου, ημέρα ενεργοποίησης του νέου κατώτατου μισθού, θα μεταφερθεί στο αν θα υπάρξει δευτερογενές κύμα αυξήσεων αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα, πέραν δηλαδή των περίπου 650.000 εργαζομένων που λαμβάνουν σήμερα τον κατώτατο μισθό.

2. Συντάξεις: Μετά τις περικοπές κατά τη διάρκεια της μακράς μνημονιακής περιόδου, προγραμματίζεται το «ξεπάγωμα» από την 1/1/2023. Αυξήσεις θα δουν μόνο οι συνταξιούχοι που έχουν αρνητική ή μηδενική «προσωπική διαφορά». Δηλαδή, όσοι λαμβάνουν υψηλότερη σύνταξη από αυτή που προκύπτει από τον νέο τρόπο υπολογισμού, δεν θα πάρουν επιπλέον χρήματα. Για τους δικαιούχους αυξήσεων, το τελικό ποσοστό θα είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον μέσο πληθωρισμό του 2022. Αν επαληθευτεί το σενάριο για μέσο ποσοστό της τάξεως του 7%, οι αυξήσεις στις συντάξεις θα κινηθούν στην περιοχή του 3%-4%.

3. Ενοίκια: Οι ενοικιαστές κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με αξιώσεις από τους ιδιοκτήτες ακινήτων για αυξήσεις που θα αντιστοιχούν στο 75% του μηνιαίου πληθωρισμού. Για τα μεν επαγγελματικά ακίνητα ήδη ανακοινώθηκε η πρόθεση της κυβέρνησης να επιβληθεί πλαφόν στις αυξήσεις στα όρια του 3% (και με χρονικό ορίζοντα μέχρι το τέλος του χρόνου καθώς πρόκειται για κρατική παρέμβαση σε σχέσεις ιδιωτών), ενώ για τα ενοίκια κατοικιών προς το παρόν δεν έχει ανακοινωθεί αντίστοιχη πρωτοβουλία. Πάντως, προς το παρόν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δεν αποτυπώνουν σημαντικές αυξήσεις στα ενοίκια, με το σχετικό ποσοστό να περιορίζεται κάτω από 1% στις κατοικίες. Στην πράξη θα φανεί αν οι ιδιοκτήτες θα επιδείξουν αυτοσυγκράτηση προκειμένου να διασφαλίσουν την είσπραξη του συμφωνημένου ενοικίου αντί να διεκδικήσουν περισσότερα χρήματα με κίνδυνο είτε να χάσουν έναν καλό ενοικιαστή είτε να συσσωρεύσουν απλήρωτα ενοίκια.

4. Οικοδομή: Το πρόβλημα διογκώνεται μήνα με τον μήνα από τις αρχές του β΄ εξαμήνου του 2021, καθώς πριν γενικευτεί η έκρηξη τιμών είχαν προηγηθεί μεγάλες ανατιμήσεις στις τιμές των μετάλλων που συνδέονται άμεσα με το κόστος κατασκευής. Πλέον, το κύμα ανατιμήσεων έχει φουντώσει, καθώς πλέον παρατηρούνται μεγάλες ανατιμήσεις σχεδόν σε όλα τα στάδια της οικοδομικής δραστηριότητας: υδραυλικά και ηλεκτρολογικά (λόγω χαλκού και πλαστικού), τοιχοποιία, σκυροδέτηση, κουφώματα (σ.σ. κυρίως λόγω έκρηξης στην τιμή του αλουμινίου κ.λπ.).

5. Καταθέσεις: Η απώλεια για τους καταθέτες δεν γίνεται ορατή διά γυμνού οφθαλμού, καθώς το υπόλοιπο στον τραπεζικό λογαριασμό δεν μεταβάλλεται εξαιτίας του πληθωρισμού. Η ζημία όμως υφίσταται, ενώ όσο θα συνεχίζει ο πληθωρισμός να υπερβαίνει το επιτόκιο καταθέσεων (σ.σ. το οποίο σήμερα είναι μηδενικό σχεδόν παντού, ακόμη και στις προθεσμιακές καταθέσεις) τόσο οι καταθέσεις θα καταγράφουν αρνητικές αποδόσεις και μάλιστα με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων πολλών δεκαετιών.

6. Εμπορικό ισοζύγιο: Οι υψηλές τιμές στα καύσιμα και στα τρόφιμα στέλνουν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας στα ύψη και αυτό αναμένεται να «χτυπήσει» στο ΑΕΠ. Μόνο το έλλειμμα από τα καύσιμα ενδέχεται να ξεπεράσει φέτος ακόμη και τα 10 δισ. ευρώ και να καταστεί σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με πέρυσι, κάτι βεβαίως που θα εξαρτηθεί από τη διάρκεια των υψηλών τιμών στην ενέργεια.

7. ΑΕΠ: Το ΑΕΠ επηρεάζεται από τον πληθωρισμό για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι αυτός που προαναφέρθηκε: η αύξηση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο λόγω της εκτόξευσης της αξίας των εισαγωγών. Ο δεύτερος λόγος είναι ο κίνδυνος η πολύ μεγάλη αύξηση των τιμών να οδηγήσει σε μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και συρρίκνωση της ζήτησης. Αυτοί είναι και οι δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους και η κυβέρνηση (μετά την Τράπεζα της Ελλάδος) θα αναθεωρήσει προς τα κάτω τον φετινό στόχο της ανάπτυξης, κάτι που θα αποτυπωθεί στο αναθεωρημένο μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής.

Θάνος Τσίρος Καθημερινή