Ποτέ άλλοτε σ’ αυτή τη χώρα οι καταναλωτές δεν µείωσαν τις δαπάνες τους στον βαθµό που το έκαναν την τελευταία διετία. 

Με τους αριθµούς να επιβεβαιώνουν όλους εκείνους που µιλάνε για τη ζηµιά που υποστήκαµε ως χώρα εξαιτίας της «εθνικά υπερήφανης διαπραγµάτευσης», λίγο µετά τη διαπίστωση του προέδρου του ESM για τα χαµένα 100 δισ. ευρώ πρόσφατη έρευνα της εταιρείας µετρήσεων καταναλωτικής πορείας IRI δείχνει ότι ο Ελληνας έσφιξε µε πρωτοφανή τρόπο το ζωνάρι στο διάστηµα 2014-2016, ανατρέποντας τον τρόπο κατανάλωσης ετών. Πρόκειται για δείγµατα απόλυτης φτωχοποίησης που όµοιά της δεν συναντούσε κανείς τα πρώτα πέντε χρόνια των µνηµονίων και που οφείλουν να προβληµατίσουν την πολιτική ηγεσία του τόπου. 

Μέχρι στιγµής γνωρίζαµε από τα σχετικά ρεπορτάζ ότι «οι Ελληνες έκοψαν το γάλα» λόγω της κάµψης των πωλήσεων σε διψήφιο ποσοστό, το ίδιο ακριβώς συµβαίνει όµως σε όλες τις προϊοντικές κατηγορίες των ραφιών.

 Κόψαµε δηλαδή και το γιαούρτι και τα ζυµαρικά και τις ελιές και το ελαιόλαδο και το κρέας, ακόµα και το χαρτί τουαλέτας... Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα από την αρχή. 

Η έρευνα επικεντρώθηκε στο διάστηµα 2014-2016, περίοδο κατά την οποία ηγεµονική δύναµη υπήρξε ο ΣΥΡΙΖΑ. Ηδη από το 2014, αν και αρχικά διαφαίνονταν σηµάδια ανάκαµψης της αγοράς και της καταναλωτικής δαπάνης, από το δεύτερο εξάµηνο, οπότε ο τότε κυβερνητικός συνασπισµός Ν.∆.-ΠΑΣΟΚ έχασε τις ευρωεκλογές και ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης έστελνε µηνύµατα ανατροπής για τη στιγµή που θα ανέλθει στην εξουσία, τα πράγµατα άλλαξαν. Οι καταναλωτές φοβήθηκαν και αυτό αποτυπώθηκε σε όλες τις προϊοντικές κατηγορίες.

 Ωστόσο, το µεγάλο «κραχ» έγινε το 2015-2016, ανατρέποντας πλήρως τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων. Μια µατιά στις βασικές κατηγορίες προϊόντων δείχνει του λόγου το αληθές. Για παράδειγµα, ενώ το 2014 η κατανάλωση λευκού γάλακτος σε όλες τις κατηγορίες, ήταν πτωτική κατά 7,9%, το 2016 και µετά τις γνωστές εθνικές περιπέτειες έφτασε σε πτώση το 15,1%. 

Σχεδόν δηλαδή διπλάσιο ποσοστό από την προηγούµενη διετία. Ανάλογη µείωση σηµειώθηκε και στην κατανάλωση γιαουρτιού, όπου επήλθε πτώση 7,3% το 2016 από 3,5% το 2014. Θα πρέπει να σηµειώσουµε ότι όλα τα στοιχεία αφορούν τις πωλήσεις σε αξία παρότι οι τιµές δεν αυξήθηκαν λόγω της κρίσης. Από τις κατηγορίες τροφίµων που παρουσιάζουν µεγάλο ενδιαφέρον είναι οι ελιές. 

Η εν λόγω κατηγορία το 2014 γνώρισε αλµατώδη ανάπτυξη φτάνοντας σε αύξηση πωλήσεων συγκριτικά µε το 2013 το 13,2%. Τη χρονιά των «σκληρών διαπραγµατεύσεων», το 2015 δηλαδή, η κατηγορία γνώρισε άµεση κάµψη πωλήσεων κατά 3,8%, ενώ το 2016 συνεχίστηκε η πτώση µε µείωση πωλήσεων της τάξης του 13%. ∆ηλαδή η κατηγορία επανήλθε στα χαµηλά επίπεδα του 2013 ενώ η πτώση, όπως πληροφορούµαστε, εξακολουθεί. Και στα συσκευασµένα τυριά οι Ελληνες αποφάσισαν να κόψουν τις δαπάνες τους. 

Η κατηγορία κινήθηκε πτωτικά το 2014 κατά 5,5%, η τάση διατηρήθηκε το 2015 στο 4,1% και έσπασε κάθε ρεκόρ πέρυσι µε -7,8%. Θα πρέπει να τονίσου- µε ότι σε όσους γνωρίζουν από τρόφιµα ο δείκτης πωλήσεων του τυριού είναι χαρακτηριστικός και θεωρείται έως και συνώνυµος του δείκτη ευηµερίας. Ανάλογη πτώση σηµειώθηκε και στα ζυµαρικά που έφτασε στο 6,8% πέρυσι, στο συσκευασµένο κρέας (9,8% το 2016), στις πωλήσεις µπίρας (3,8% το ίδιο έτος), στους χυµούς (10% το 2016 ) στα δηµητριακά (3,3%), ακόµα και στα αναψυκτικά µε -9,3% την τελευταία χρονιά. 

Ενδιαφέρον στοιχείο, ενδεικτικό του τι θεωρεί πλέον ο Ελληνας καταναλωτής χρήσιµο και τι περιττό, είναι ότι ακόµα και το χαρτί τουαλέτας παρουσίασε το 2016 κάµψη 11,3% από 2,2% που ήταν το 2014. Οπως η ίδια η εταιρεία ερευνών και µελετών στον κλάδο των σούπερ µάρκετ IRI έχει επισηµάνει, ενδεικτικό της ζηµιάς που έχει υποστεί η αγορά τα τελευταία τρία χρόνια είναι ότι το 2016 στις 20 κορυφαίες κατηγορίες κατανάλωσης παρακολουθούµε να καταγράφεται πλέον διψήφιο ποσοστό µείωσης πωλήσεων σε αξία σε αρκετές περιπτώσεις (λευκό γάλα, χυµοί, χαρτί υγείας, ελαιόλαδο), γεγονός ανησυχητικό. Συνολικά στα τρόφιµα η µείωση των πωλήσεων για το 2015-2016 φτάνει το 6,5%, µε µια τάση που, όπως όλα δείχνουν, συνεχίζεται µε αµείωτη ένταση και το τρέχον έτος παρά την προσπάθεια να φιλοτεχνηθεί µια εικόνα εξόδου από τον κίνδυνο και από τα προβλήµατα για τη χώρα και την αγορά. 

Η µείωση της αγοράς τροφίµων είναι πλέον µεγαλύτερη σε ποσοστό ακόµα και από τη µείωση των καθαριστικών (5%), προφανώς επειδή έχει υπάρξει πλήρης επανακαθορισµός του τι τρώµε και πώς. 

Ο παράγων «Μαρινόπουλος» 

Βέβαια στην παραπάνω καταναλωτική εξίσωση δεν πρέπει να λησµονούµε και τη µεγάλη συµµετοχή που είχε το βύθισµα της Μαρινόπουλος. ∆εν είναι µικρό πράγµα η απόσυρση σχεδόν 9.000 σηµείων πώλησης τα οποία παρέµεναν ανενεργά. Μήπως όµως αποτέλεσµα της πολιτικής ανατροπής και των προβληµάτων που αυτή δηµιούργησε δεν ήταν και αυτό του κλεισίµατος της ιστορικής αλυσίδας; Επίσης, όλες οι εκτιµήσεις για το 2017 δείχνουν ότι δύσκολα θα υπάρξουν ανοδικοί ρυθµοί. 

Ηδη το πρώτο πεντάµηνο του τρέχοντος έτους οι συνολικές πωλήσεις των σούπερ µάρκετ εξακολουθούν να υποχωρούν κατά 2,3%, µε πληροφορίες να αναφέρονται σε ακόµα µεγαλύτερη επιδείνωση αυτής της ήδη αρνητικής συνθήκης το επόµενο διάστηµα. Οι ίδιοι αναλυτές επίσης βλέπουν ακόµα µεγαλύτερη µείωση των πωλήσεων σε αξία στα σούπερ µάρκετ το 2018, που θα φτάσει το 1,5% συγκριτικά µε το 2017. 

Το συµπέρασµα; Μπορεί η χώρα να απέφυγε τα χειρότερα από την καταστροφική διαπραγµάτευση του 2015, όµως ο αντίκτυπος του τρίτου µνηµονίου στην αγορά σε συνδυασµό µε το κούµπωµα των πολιτών λόγω της νέας διαπραγµάτευσης για τη δεύτερη αξιολόγηση οδήγησε σε στάση αγορών. Μάλιστα σε πρόσφατο συνέδριο για τα σούπερ µάρκετ κορυφαίο στέλεχος της βιοµηχανίας δήλωσε: «Η αρνητική εµπειρία του 2015 έδειξε στον µέσο Ελληνα ότι η χώρα βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα και πως δεν είµαστε πλέον µια ασφαλής χώρα. Και αυτό το κλίµα περνάει πλέον στον τρόπο που σκεφτόµαστε και αγοράζουµε. Είναι η νέα εθνική καταναλωτική µας κατάθλιψη». 

Πρώτο Θέμα (Δημήτρης Μαρκόπουλος)