Κάθε ταράτσα και φωτοβολταϊκό... κάθε κτίριο και παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό είναι το νέο δόγμα της Ε.Ε. για την ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας μέσω της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Ηλιακών Στεγών.

Ο... θεός ήλιος εμφανίζεται σύμμαχος της Ευρώπης στην προσπάθεια ταχείας απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο και τα ορυκτά καύσιμα, και καλείται να μεταμορφώσει σπίτια, καταστήματα και επιχειρήσεις σε ενεργειακά αυτόνομα κτίρια και τους ενοίκους τους σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, υποσχόμενος και δραστική μείωση των τιμών ρεύματος.

Κατά το σχέδιο δράσης REPOWEREU της Επιτροπής, οι ανανεώσιμες αποτελούν τον πυρήνα της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης και τα φωτοβολταϊκά στις στέγες το «όχημα» για την επίτευξη των αναθεωρημένων στόχων, γι’ αυτό και προτείνει να γίνει υποχρεωτική η εγκατάστασή τους για τα νέα δημόσια και εμπορικά κτίρια με στέγες εμβαδού άνω των 250 τ.μ. έως το 2026 και αντίστοιχα για τα ήδη υπάρχοντα έως το 2027. Σε ό,τι αφορά τις κατοικίες, όλα τα νέα κτίρια οικιστικής χρήσης (χωρίς πρόβλεψη για εμβαδόν) θα πρέπει να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά έως το 2029. Η περίοδος αδειοδότησης φωτοβολταϊκών στέγης, μάλιστα, προβλέπεται να περιοριστεί στο τρίμηνο.

600 GW έως το 2030

Η ευρωπαϊκή ηλιακή στρατηγική προβλέπει την εγκατάσταση 600 GW έως το 2030. Σε παρόμοια κατεύθυνση κινείται και ο κλιματικός νόμος, που προβλέπει για τις νέες οικοδομικές άδειες που θα υποβάλλονται από τις αρχές του 2023 για κτίρια με κάλυψη άνω των 500 τ.μ. (εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών), υποχρεωτική τοποθέτηση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης.

Η Επιτροπή, καθιστώντας υποχρεωτική την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες, ανοίγει τον δρόμο για μαζικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, οι οποίες όμως δεν πρόκειται να γίνουν με έναν μαγικό τρόπο. Τα κράτη-μέλη καλούνται από τώρα να σχεδιάσουν σταθερά πλαίσια στήριξης χρησιμοποιώντας διαθέσιμη χρηματοδότηση της Ε.Ε., κυρίως τα νέα κεφάλαια του REPOWEREU και του Σχεδίου Ανάκαμψης.

Πώς θα αναπτυχθεί

Η γενικευμένη εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες στην Ελλάδα, όπως τονίζουν στην «Κ» παράγοντες με γνώση της ευρωπαϊκής εμπειρίας, θα προχωρήσει με το μοντέλο του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net-metering). Οικιακοί καταναλωτές και επιχειρήσεις θα γίνονται παραγωγοί ενέργειας από φωτοβολταϊκά στέγης χωρίς οι ίδιοι να τα εγκαταστήσουν ούτε καν να ξέρουν πού βρίσκονται. Θα μπορούν απλώς να αγοράζουν σε προκαθορισμένη τιμή τμήμα της παραγωγής τους μέσω διμερών συμβολαίων με εταιρείες που θα έχουν υπενοικιάσει ταράτσες για να τοποθετήσουν και να λειτουργήσουν τα φωτοβολταϊκά. Τέτοια μοντέλα εφαρμόζουν ήδη χώρες όπως η Ολλανδία, η Γαλλία και η Ισπανία, που προπορεύονται στην ανάπτυξη φωτοβολταϊκών οροφής. Η Νότια Ευρώπη, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τεχνικών κλιμακίων της Επιτροπής, θα μπορούσε να καλύψει το σύνολο των αναγκών της σε ηλεκτρικό ρεύμα με φωτοβολταϊκά στις ταράτσες δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων. Υπέρμαχοι μάλιστα της συγκεκριμένης τεχνολογίας έχουν προτείνει να τιμωρούνται με πρόστιμο ανά τετραγωνικό ταράτσες που δεν θα έχουν εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό και θα εντοπίζονται με αεροφωτογραφίες.

Παράγοντες της αγοράς παρομοιάζουν το μοντέλο που εφαρμόζουν η Ισπανία και η Ολλανδία με το πρόγραμμα που αναπτύσσει η εταιρεία Hρων στην Ελλάδα, σε μικρή βέβαια κλίμακα. Η εταιρεία δίνει τη δυνατότητα ακόμη και σε όσους ενοικιάζουν ένα διαμέρισμα και δεν έχουν δική τους ταράτσα, να έχουν τη δική τους πράσινη ενέργεια. Μέσω ενός προγράμματος που διαθέτει στην αγορά, νοικοκυριά και επιχειρήσεις που θα συμμετέχουν σε αυτό, γίνονται παραγωγοί της ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν. Ανάλογα με το ποσό συμμετοχής τους στο πρόγραμμα, η αξία της παραγόμενης καθαρής ενέργειας τούς επιστρέφεται με εκπτώσεις στις χρεώσεις προμήθειας στον λογαριασμό ρεύματος.

Στις πολυκατοικίες

Στην Ελλάδα σήμερα, ο μόνος τρόπος για συλλογική εκμετάλλευση ενός κοινού φωτοβολταϊκού συστήματος σε μια πολυκατοικία είναι η δημιουργία μιας ενεργειακής κοινότητας, κάτι που όμως δεν προχωράει λόγω εγγενών προβλημάτων αφού προϋποθέτει συμφωνία του 50+1 των ενοίκων.

Οι οικιακοί καταναλωτές σήμερα μπορούν να αξιοποιήσουν τα οφέλη της ηλιακής ενέργειας είτε με την ένταξή τους στο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» είτε με την ένταξή τους στο πρόγραμμα για net metering. Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να τοποθετήσει στην ταράτσα του φωτοβολταϊκό έως 6 κιλοβάτ και να πουλάει το ρεύμα στο δίκτυο έναντι εγγυημένης τιμής για περίοδο 20ετίας 87 ευρώ/mwh. Στη δεύτερη περίπτωση, μπορεί να βάλει φωτοβολταϊκό έως 10 κιλοβάτ και το ρεύμα που θα παράγει να το χρησιμοποιεί για αυτοκατανάλωση μέσω συμψηφισμού με την ενέργεια που κατανάλωσε.

Οι επιχειρήσεις

Στο net metering, στράφηκαν το 2021 και πολλές επιχειρήσεις αξιοποιώντας την υπουργική απόφαση αύξησης του μέγιστης ισχύος στα 3 MW. Παρότι οι επιχειρήσεις αναζητούν μέσω του net metering διέξοδο από τις υψηλές τιμές ρεύματος, ελάχιστες αιτήσεις προχωρούν και αυτό γιατί η δυναμικότητα του δικτύου του ΔΕΔΔΗΕ είναι περιορισμένη και σε πολλά σημεία κορεσμένη. Το νομοσχέδιο για τη δεύτερη φάση απλοποίησης της αδειοδότησης των ΑΠΕ που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση δεσμεύει την πλεονάζουσα δυναμικότητα υποσταθμών έως 10 MW αποκλειστικά για αυτοπαραγωγή, ενεργειακό συμψηφισμό και φωτοβολταϊκά στις στέγες, με το 30% αυτής να κατανέμεται στα νοικοκυριά, το 30% στους αγρότες, το 30% στη βιομηχανία και το 10% σε ανεξάρτητους παραγωγούς. Tα δίκτυα και η έλλειψη ηλεκτρικού χώρου είναι το μεγάλο «αγκάθι» της ελληνικής αγοράς των ΑΠΕ. Η αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος θα είναι σε μεγάλο βαθμό και το κατά πόσον η χώρα μας θα ανταποκριθεί στους νέους υψηλούς στόχους του REPOWEREU.

Xρύσα Λιάγγου Καθημερινή