Η αναζήτηση παραγωγικού υποδείγματος συχνά περνάει μέσα από τον ρόλο των μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Προκειμένου αυτές να επιταχύνουν τον παραγωγικό μετασχηματισμό και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, πρέπει να έχουν τις προϋποθέσεις.

Όμως, ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός των πολύ μικρών επιχειρήσεων δεν δημιουργεί ούτε πλεονέκτημα στην οικονομία, αλλά ούτε και ευελιξία και απόδοση στις ίδιες. Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα (το 96,9% του συνόλου) παράγουν περίπου το 9,3% του ΑΕΠ, ενώ οι μικρές και οι μεσαίες (το 3% του συνόλου) παράγουν περίπου το 10%. 

Η άρση των συνεπειών της κρίσης είναι μεν αναγκαία, αλλά δεν θα επιλύσει μόνη της τα διαχρονικά προβλήματα της οικονομίας. Η επιβίωση και ανάπτυξη των μμε συνεχίζει να προσκρούει σε αδυναμίες που προϋπήρχαν της κρίσης. Αδυναμίες που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται σε πολιτικές οι οποίες προκαλούν παρατεταμένη καθήλωση σε μικρά μεγέθη.

Το δεύτερο μέρος της ανάλυσης ΣΕΒ-ΕΥ παρουσιάζεται σήμερα στο συνέδριο του ΣΕΒ με τίτλο «Οδηγός Ανάπτυξης των μμε». Η ανάλυση της διεθνούς εμπειρίας δείχνει ότι χώρες με δυναμικές μμε επιλέγουν τη μεγέθυνση ως στρατηγική για την επιβίωση των επιχειρήσεών τους. Χώρες που πέτυχαν μείωση κατά 5% των στάσιμων επιχειρήσεων αύξησαν 1% το ΑΕΠ λόγω παραγωγικότητας. Η μετάβαση από τις «πολιτικές για το μικρό μέγεθος», που συνεχίζει να εφαρμόζει η Ελλάδα, σε «πολιτικές μεγέθυνσης», ανάλογες των ευρωπαϊκού ανταγωνισμού, προσφέρει υψηλότερους ρυθμούς επιβίωσης και ανάπτυξης των μμε. 

Οι ελληνικές μμε συνεπώς έχουν ανάγκη από ένα νέο μίγμα πολιτικών. Ο ΣΕΒ προτείνει ένα Σύμφωνο που θέτει την παραγωγική μεγέθυνση των μμε ως προτεραιότητα. 

Κεντρικός στόχος του Συμφώνου για τις μμε είναι 8.000 περισσότερες μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις μέχρι το 2025. Ο ρεαλιστικός στόχος αντιπροσωπεύει μια συντηρητική αύξηση των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων κατά μόλις 2% (από 3% σήμερα στο 5% και έναντι 7% της Ε.Ε.). Η σύγκλιση των ελληνικών μμε στο μέσο ευρωπαϊκό όρο προσθέτει 100.000 νέες δουλειές (καθαρή αύξηση 6%) και επιπλέον 7,7 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ (+4%). Το Σύμφωνο υλοποιείται με ευρεία συναίνεση, ανεξαρτήτως κυβερνητικών κύκλων και με περιοδική αξιολόγηση. Η Ε.Ε. έχει εδώ και 10 χρόνια ένα ανάλογο σύμφωνο, το Small Business Act. Ομοίως, η Ελλάδα πρέπει να υλοποιήσει τολμηρές δράσεις εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας που θα εξειδικεύουν τη σύγκλιση στον ευρωπαϊκό μέσο όρο για ταχύτερη ανάκαμψη, νέες δουλειές και ανθεκτικότητα στον ανταγωνισμό.

Συμπληρωματικά με τη μεγέθυνση, το ελληνικό Σύμφωνο για τις μμε θέτει διαδρομές (προτεραιότητες) ανάπτυξης, με οδηγό τις ευρωπαϊκές πρακτικές. Οι επιμέρους στόχοι και διαδρομές ανάπτυξης συνοψίζονται στα ακόλουθα. 

1η Διαδρομή. Εξαγωγές σε διεθνείς παραγωγικές αλυσίδες: Η προσήλωση στην εσωτερική ζήτηση περιορίζει τη μεγέθυνση των μμε. Επιπλέον, δεν συμμετέχουν ενεργά σε διεθνή παραγωγικά δίκτυα. Από τις 17.460 εξαγωγικές μμε (2,5% του συνόλου), οι μισές εξάγουν σε εμπόρους και μόνο οι 5.700 (0,8% του συνόλου) εξάγουν σε βιομηχανικά δίκτυα. 

Στόχος είναι 1.750 επιπλέον εξαγωγικές μμε (+10%) κυρίως προς διεθνή παραγωγικά δίκτυα. Το όφελος είναι η προσθήκη περίπου 6 δισ. ευρώ στις εξαγωγές.

2η Διαδρομή. Δεξιότητες, οργάνωση, εταιρικές ικανότητες: Ο περιορισμός του χάσματος γνώσεων στο Industry 4.0, οι δεξιότητες διακυβέρνησης και οι διαδικασίες μετάβασης στην επόμενη γενιά αυξάνουν την ανθεκτικότητα των μμε. 

Στόχος είναι 10% βελτίωση της παραγωγικότητας των μμε. Το όφελος είναι η προσθήκη 4,3 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ (+2,3%).   

3η Διαδρομή. Καινοτομία - τεχνολογία - γνώση: Τα κίνητρα για τον μετασχηματισμό της καινοτομίας σε προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και τα συμπλέγματα ταχύτερης μεταφοράς της έρευνας στις επιχειρήσεις δημιουργούν δυναμικότερες μμε. 

Στόχος είναι 1.400 περισσότερες μμε στη μεταποίηση (+2%) με περισσότερη γνώση και τεχνολογία. Το όφελος είναι η προσθήκη 4,2 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ (+2,3%). 

4η Διαδρομή. Ανταγωνιστική χρηματοδότηση: Πέρα από τον τραπεζικό δανεισμό, περιλαμβάνει επενδυτικά κεφάλαια και χρηματιστηριακά προϊόντα. Επίσης, συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα με ισχυρή ανταποδοτικότητα, δηλαδή διαφορετικά από αυτά που έχουμε σήμερα. 

Στόχος είναι η ανταποδοτική αξιοποίηση της δημόσιας χρηματοδότησης. Οι δημόσιοι πόροι (ΕΣΠΑ, «αναπτυξιακός» νόμος, κτλ.) να δίνονται με κριτήριο τη μεγέθυνση και όχι τις δαπάνες. Το όφελος είναι ότι οι δημόσιοι πόροι (δηλαδή τα λεφτά των φορολογούμενων) ενθαρρύνουν τη βιωσιμότητα και τελικά επιστρέφουν στα δημόσια ταμεία.  

5η Διαδρομή. Ρυθμιστικό περιβάλλον, συνεργασίες και συμπράξεις: Περιλαμβάνει πολιτικές ενθάρρυνσης επενδύσεων, πάταξης του αθέμιτου ανταγωνισμού και του λαθρεμπορίου, απλούστερου πτωχευτικού κώδικα και δεύτερης ευκαιρίας, μείωσης φορολογίας και απλών φορολογικών διαδικασιών. Τα διεθνή παραδείγματα επίσης περιέχουν διευκολύνσεις συγχωνεύσεων, όπως μείωση του συντελεστή κατά 5% για τα τρία (3) πρώτα έτη, επιλογή αυξημένων αποσβέσεων, χρηματοδότηση δανεισμού, παροχή εγγυήσεων σε μικρές επιχειρήσεις για να προμηθεύσουν τις μεγαλύτερες.  

Στόχος είναι η 50% μείωση του κόστος συμμόρφωσης των μμε, που σήμερα φτάνει στο 6πλάσιο άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Το προφανές όφελος είναι η ανταγωνιστικότητα των μμε. 

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ναυτεμπορική

*Ο Γιώργος Ξηρογιάννης είναι Διευθυντής Βιομηχανίας, Αναπτυξιακών Πολιτικών & Δικτύων του ΣΕΒ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών)