Σενάρια που κινούνται σε δύο βασικούς άξονες, της επιβολής πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά και της συνέχισης των επιδοτήσεων με πολλαπλές παραλλαγές, εξετάζουν τα συναρμόδια κυβερνητικά επιτελεία για να επαναφέρουν τον λογαριασμό ρεύματος σε ένα βιώσιμο επίπεδο για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και την εισπραξιμότητα των εταιρειών στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού.

Κοινός παρονομαστής όλων των σεναρίων είναι η χρηματοδότηση της εφαρμογής τους, αφού απαιτούνται κεφάλαια τουλάχιστον 3-4 δισ. ευρώ για το υπόλοιπο του έτους, ποσό που μπορεί να αυξηθεί πολύ περισσότερο σε περίπτωση πλήρους διακοπής της τροφοδοσίας της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο, εξέλιξη που δεν μπορεί να αποκλειστεί όσο μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Ο άγνωστος «Χ»

Από όλα τα σενάρια αυτή τη στιγμή λείπει ο κοινός άγνωστος «Χ», τα κονδύλια δηλαδή που η κυβέρνηση θα αποφασίσει ότι μπορεί να διαθέσει αξιολογώντας τις δημοσιονομικές επιπτώσεις.

Το τελικό ποσό, σύμφωνα με τα όσα μεταφέρουν αρμόδια κυβερνητικά στελέχη, θα καθορίσει και το πόσο πιο κοντά στις τιμές της περιόδου προ κρίσης μπορεί να επανέλθει το κόστος ρεύματος. Μόλις οριστεί ο άγνωστος «Χ», τα αρμόδια επιτελεία θα ολοκληρώσουν τις ασκήσεις που έχουν κάνει ήδη επί χάρτου για να παρουσιάσουν στον πρωθυπουργό τα πλέον αποτελεσματικά μοντέλα ελάφρυνσης των καταναλωτών. Ο πρωθυπουργός θα επιλέξει το καταλληλότερο για να είναι έτοιμο να τεθεί σε εφαρμογή στην περίπτωση που και η Σύνοδος Κορυφής του Μαΐου δεν υιοθετήσει κάποιες από τις προτάσεις για κεντρική παρέμβαση που έχει υποβάλει η ομάδα των χωρών του Νότου, με πρωτοβουλία της Ελλάδας.

Σε εθνικό επίπεδο, η πρώτη παρέμβαση αφορά την επιβολή πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά στη βάση τριών εναλλακτικών σεναρίων. Είτε επιβολής ανώτατου ορίου τιμής σε κάθε τεχνολογία (φυσικό αέριο, λιγνίτη, ΑΠΕ κ.λπ.), είτε ενιαίου ανώτατου ορίου ή και επιβολή ανώτατης τιμής στο φυσικό αέριο.

Η υπόθεση και στα τρία σενάρια είναι κοινή και βασίζεται στο να μπει ένα όριο εσόδων στις διάφορες μορφές ενέργειας, το οποίο θα διαμορφώνει μεσοσταθμικά μια τιμή χαμηλότερη από την οριακή τιμή συστήματος, και στη βάση αυτής θα αγοράζουν οι προμηθευτές την ενέργεια για τους πελάτες τους. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται μια τιμή που δεν θα επηρεάζεται από την υψηλή διακύμανση του φυσικού αερίου, η οποία ορίζει σήμερα την οριακή τιμή συστήματος. Ετσι δεν θα χρειάζεται στη συνέχεια να έρθει το κράτος και να επιδοτήσει τους καταναλωτές, ενώ παράλληλα τα όποια υπερκέρδη περνούν απευθείας στην κατανάλωση και όχι μέσω ενός χρονοβόρου και μαχητού μηχανισμού φορολόγησης.

Αυτή είναι η μία πλευρά του μέτρου επιβολής πλαφόν με οποιαδήποτε παραλλαγή και αν εφαρμοστεί. Η άλλη, που προβληματίζει την κυβέρνηση και προσπαθεί να τη βάλει στο χαρτί για να την ποσοτικοποιήσει, είναι η επίπτωση που θα έχει στην πλειονότητα των καταναλωτών, αφού το μέτρο θα μειώσει οριζόντια την τιμή για όλους περιορίζοντας τη σημαντική ελάφρυνση που έχουν σήμερα όσοι καταναλώνουν έως 300 κιλοβατώρες τον μήνα.

Μέσω των επιδοτήσεων, σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, 7 στα 10 νοικοκυριά βλέπουν στον λογαριασμό τους μια έκπτωση της τάξης του 62% και σε έναν μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων η επιδότηση καλύπτει το 55%-57% των αυξήσεων. «Θα πρέπει να εξετάσουμε όλες τις παραμέτρους. Να δούμε μήπως τελικά με την επιβολή ανώτατης τιμής καταλήξουμε να αγοράζει ακριβότερα το ρεύμα ο πολύς κόσμος», τονίζει ο υπουργός Κώστας Σκρέκας, επιβεβαιώνοντας τις δυσκολίες της κυβέρνησης να δώσει μονομερώς μια αποτελεσματική λύση στο ζήτημα των τιμών, καθώς η κρίση παρατείνεται και απαιτούνται υπέρογκα ποσά. «Εξετάζουμε όλα τα σενάρια, θα καταλήξουμε στο πιο αποτελεσματικό. Δεν είναι εύκολη άσκηση», τονίζει ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι όσο η τιμή του αερίου είναι υψηλά, στη χώρα μας δεν θα δούμε σημαντική αποκλιμάκωση των τιμών ρεύματος, και αυτό γιατί το μείγμα καυσίμου στηρίζεται σε ποσοστό πάνω από 40% στο φυσικό αέριο και 20% στις εισαγωγές.

Ο συνδυασμός επιβολής πλαφόν και διατήρησης κάποιας επιδότησης για τους ευάλωτους καταναλωτές είναι επίσης ένα σενάριο που εξετάζεται. Σε οποιαδήποτε μορφή του, το μοντέλο επιβολής πλαφόν προϋποθέτει ένα ταμείο για την κάλυψη της διαφοράς διατίμησης σε σχέση με τη διακύμανση της τιμής φυσικού αερίου. Οσο πιο γεμάτο είναι το ταμείο τόσο πιο χαμηλά θα μπει το όριο της διατίμησης, και το αντίθετο.

Στα θετικά του μοντέλου επιβολής πλαφόν είναι και η ουσιαστική ή και η τυπική κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής, κατά της οποίας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το τελευταίο διάστημα μια δικαστική εκστρατεία από καταναλωτικές οργανώσεις και δικηγορικούς συλλόγους της χώρας. Η υπόθεση φαίνεται ότι συνεκτιμάται από τα συναρμόδια επιτελεία, καθώς πιθανή δικαίωση ακόμη και μόνο στο σκέλος της επιβολής της, μέσω της μονομερούς τροποποίησης σταθερών τιμολογίων, θα φέρει τεράστιο πλήγμα στις εταιρείες προμήθειας και συνολικότερα στην αγορά ηλεκτρισμού.

Ο δεύτερος άξονας παρεμβάσεων περιλαμβάνει τη συνέχιση των επιδοτήσεων με επέκταση του ορίου κατανάλωσης πέραν των 300 κιλοβατωρών τον μήνα, ώστε να καλύπτονται περισσότεροι καταναλωτές. Και σε αυτήν την περίπτωση το όριο επέκτασης θα κριθεί από τα λεφτά που θα δοθούν. Στο τραπέζι φαίνεται να βρίσκεται και σενάριο σύνδεσης της επιδότησης με την πληρωμή του λογαριασμού, σε μια προσπάθεια στήριξης και της εισπραξιμότητας των παρόχων ρεύματος που υποχωρεί αισθητά τους τελευταίους μήνες. Συγκεκριμένα εξετάζεται η καταβολή της επιδότησης υπό την προϋπόθεση ότι ο καταναλωτής θα έχει προηγουμένως εξοφλήσει το κομμάτι του λογαριασμού που του αναλογεί.

Χρύσα Λιάγγου Καθημερινή