Στο καθεστώς της ρήτρας αναπροσαρμογής επιστρέφουν τα τιμολόγια ρεύματος από 1ης Οκτωβρίου και η ΡΑΑΕΥ σπεύδει να αποτρέψει φαινόμενα με τα οποία βρέθηκαν με οδυνηρό τρόπο αντιμέτωποι οι καταναλωτές όταν ξεκίνησε η κρίση. Οι προμηθευτές από την πλευρά τους αναζητούν φόρμουλες τιμολόγησης για τη μεταβίβαση του ρίσκου της χονδρεμπορικής αγοράς, χωρίς να χρειαστεί να διακινδυνέψουν μια νέα κρίση εμπιστοσύνης με τους πελάτες τους, επαναφέροντας τη δαιμονοποιημένη ρήτρα.

Στα κυμαινόμενα τιμολόγια που θα έχουν στη διάθεσή τους οι καταναλωτές από 1ης Οκτωβρίου θα απουσιάζει η αναγραφή «ρήτρα αναπροσαρμογής». Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η τιμή της κιλοβατώρας δεν θα μεταβάλλεται ανάλογα με τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς.

Η βασική φόρμουλα που επεξεργάζονται οι περισσότεροι πάροχοι συνδέει την τιμή λιανικής με τη χονδρεμπορική τιμή βάσει ενός μαθηματικού τύπου «χ + αχ + β = τελική τιμή καταναλωτή», όπου «χ» θα είναι η μεταβαλλόμενη κάθε φορά τιμή της χονδρεμπορικής αγοράς, «α» ο συντελεστής για τον προσδιορισμό του κόστους των απωλειών του δικτύου και «β» τα διάφορα κόστη του προμηθευτή, συν το περιθώριο κέρδους. Ο συντελεστής των απωλειών στη χαμηλή τάση είναι απολογιστικά γύρω στο 17%-18%, εκ του οποίου μόλις το 6%-7% αντιστοιχεί σε τεχνικές απώλειες. Τα δύο τρίτα περίπου αντιπροσωπεύουν τις ρευματοκλοπές, το κόστος των οποίων το επιμερίζουν οι προμηθευτές μέσω των τιμολογίων στο σύνολο των καταναλωτών.

Αυτός ο μαθηματικός τύπος θα αποτυπώνεται στο έντυπο του λογαριασμού ευδιάκριτα, όπως και στις συμβάσεις προμήθειας για να μπορούν οι καταναλωτές να γνωρίζουν εκ των προτέρων πώς θα τιμολογηθούν. Αυτή η υποχρέωση των προμηθευτών περιλαμβάνεται στην εισήγηση που έθεσε από χθες και μέχρι τις 19 Ιουλίου η ΡΑΑΕΥ σε δημόσια διαβούλευση, στο πλαίσιο της προσπάθειας που καταβάλλει για μια ομαλή και διαφανή μετάβαση του τρόπου τιμολόγησης στο προηγούμενο καθεστώς. Οσα τιμολόγια θα στηρίζονται στο ρίσκο της χονδρεμπορικής τιμής, όπως αυτή διαμορφώνεται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν κανέναν άλλο μηχανισμό αναπροσαρμογής, σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ.

Σταθεροί συντελεστές

Σε όσα τιμολόγια θα βασίζονται σε ρήτρα αναπροσαρμογής θα πρέπει οι συντελεστές προσαύξησης να είναι προκαθορισμένοι και σταθεροί, να αναφέρονται στη σύμβαση και να ισχύουν καθ’ όλη τη διάρκειά της. Στην περίπτωση τυχόν αλλαγής θα πρέπει να ενημερώνεται έγκαιρα ο καταναλωτής. Αν και η ΡΑΑΕΥ δίνει τη δυνατότητα στους προμηθευτές να διαθέσουν και σταθερά τιμολόγια, η αγορά εκτιμάται ότι θα τα αποφύγει λόγω υψηλού ρίσκου.

Οι καταναλωτές με βάση την εισήγηση της ΡΑΑΕΥ θα πρέπει να γνωρίζουν ότι:

1. Μπορούν να διακόπτουν τη σύμβαση με τον πάροχό τους όποτε το επιλέξουν, χωρίς να επιβαρύνονται με «πέναλτι». Κάθε επιβολή ρήτρας πρόωρης αποχώρησης σε πρόγραμμα κυμαινόμενης τιμολόγησης θεωρείται καταχρηστική.

2. Οποιαδήποτε ένταξή τους σε κάποιο νέο πρόγραμμα προϋποθέτει τη σαφή συναίνεσή τους.

3. Σε περίπτωση αλλαγής όρων της σύμβασης που έχουν υπογράψει, ο προμηθευτής τους θα πρέπει να τους ενημερώσει με επιστολή 60 ημέρες νωρίτερα, δηλαδή το αργότερο έως τις 31 Ιουλίου.

4. Σε περίπτωση που με τη λήξη των έκτακτων μέτρων αναβιώσουν οι όροι των συμβάσεων προμήθειας που βρίσκονταν σε αναστολή, χωρίς όμως καμία τροποποίηση αυτών ή οποιουδήποτε άλλου όρου, οι προμηθευτές δεν οφείλουν να ενημερώσουν τους πελάτες τους, καθώς αυτοί θα τιμολογούνται με τον ίδιο τρόπο που τιμολογούνταν και πριν από τη θέσπιση των έκτακτων μέτρων.

5. Η έκδοση έγχαρτων λογαριασμών είναι δωρεάν. Χρεώσεις για αποστολή έγχαρτων λογαριασμών είναι απολύτως παράνομες.

6. Προϊόντα που δεν θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ, στο Εργαλείο Σύγκρισης Τιμών και στο e.katanalotis.gr οι καταναλωτές θα πρέπει να τα αποφεύγουν, καθώς αυτό σημαίνει ότι έγινε έλεγχος και έχει διαπιστωθεί ότι αποκλίνουν από τις προτάσεις της.

Η έκπτωση συνέπειας

Η ΡΑΑΕΥ στην έκθεση του Απριλίου για τη λιανική αγορά ρεύματος συμβουλεύει επίσης τους καταναλωτές για το πώς θα αποφύγουν τις «κακοτοπιές» που έχει εντοπίσει κατά τον έλεγχο των υφιστάμενων τιμολογίων που θα είναι σε ισχύ έως τα τέλη Σεπτεμβρίου.

Ειδικότερα, η Αρχή συνιστά στους καταναλωτές να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά τις εκπτώσεις συνέπειας, εξετάζοντας αναλυτικά τους όρους κάθε τιμολογίου και να μη στέκονται απλώς σε μια ελκυστική εμπορική πολιτική που μπορεί να λειτουργεί ως «παραπλανητικό δέλεαρ». Οπως ενημερώνει, έχει εντοπίσει την πρόθεση ορισμένων προμηθευτών να παρέχουν εκπτώσεις εμπρόθεσμης εξόφλησης/συνέπειας, οι οποίες ωστόσο δεν αποδεικνύεται ότι είναι σταθερές. Το ποσοστό της ταμειακής διευκόλυνσης στο οποίο μεταφράζονται δεν παραμένει σταθερό ανά μήνα, αλλά αντιθέτως μεταβάλλεται και συνήθως μειώνεται μετά το πέρας συνήθως των δύο πρώτων μηνών παραμονής στο προϊόν.

Την προσοχή τους θα πρέπει να εστιάσουν οι καταναλωτές και στη μη σωρευτική απόδοση ενός ποσού έκπτωσης συνέπειας κατά τη διάρκεια της σύμβασης αναλογικά των ημερών κατανάλωσης, πρακτική η οποία ακολουθείται από κάποιους προμηθευτές.

Οι καταναλωτές θα πρέπει να προσέχουν πώς η έκπτωση συνέπειας αποδίδεται κατά τη διάρκεια παραμονής τους στο πρόγραμμα προμήθειας και εάν αποδίδεται τόσο ποσοτικά όσο και χρονικά, όπως αναφέρουν οι όροι της σύμβασης που έχουν υπογράψει. Η Αρχή έχει εντοπίσει και προϊόντα ηλεκτρικής ενέργειας που παρέχουν διαφορετική έκπτωση συνέπειας ανά μήνα, κάτι για το οποίο συνιστά την προσοχή των καταναλωτών. Επίσης έχει εντοπίσει περιπτώσεις προμηθευτών που εφαρμόζουν ex ante έκπτωση συνέπειας στην αρχική τιμή προμήθειας, η οποία ωστόσο εξ ορισμού προϋποθέτει εμπρόθεσμη εξόφληση του λογαριασμού από τον καταναλωτή, που εκ των πραγμάτων θα λάβει ή όχι χώρα κατά την εξόφληση του λογαριασμού (ex post). Οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η μείωση της τιμής προμήθειας του λογαριασμού μπορεί να είναι μόνο πρόσκαιρη και να ανατραπεί στην περίπτωση κατά την οποία δεν πληρωθεί έγκαιρα ο λογαριασμός.

Πακέτα για νέους πελάτες

Πολλοί προμηθευτές έχουν δημιουργήσει προϊόντα προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας με ιδιαίτερα ανταγωνιστικές τιμές, τα οποία ωστόσο αφορούν μόνο νέους, αλλά όχι υφιστάμενους πελάτες. Εχει παρατηρηθεί ότι η συντριπτική πλειονότητα των καταναλωτών έχει συμβληθεί με αρκετά ακριβότερα προγράμματα.

Ωστόσο, οι υφιστάμενοι καταναλωτές μπορούν να ζητήσουν από τους προμηθευτές τους να τους περάσουν στο πρόγραμμα για νέους. Μάλιστα, η Αρχή συνιστά να διαλέξουν τα προϊόντα με τις χαμηλότερες τιμές και να προχωρήσουν σε αλλαγή προγράμματος εντός του προμηθευτή τους, και υπογραμμίζει πως αυτή η αλλαγή θα γίνει άμεσα και χωρίς καμία χρέωση εφόσον το πρόγραμμα είναι κυμαινόμενο.

Η ΡΑΑΕΥ ενημερώνει, τέλος, τους καταναλωτές ότι βάσει του Κώδικα Προμήθειας οι προμηθευτές είναι υποχρεωμένοι να τους παρέχουν με κάθε λογαριασμό ρεύματος πληροφορίες σχετικά με το τηλεφωνικό κέντρο και τα στοιχεία επικοινωνίας του τμήματος εξυπηρέτησης πελατών, προκειμένου να απευθύνονται για την υποβολή παραπόνων και αιτημάτων.

Χρύσα Λιάγγου, Καθημερινή