Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ήδη διαθέσει περίπου 280 δισ. ευρώ για να μετριάσουν τον αντίκτυπο στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, ωστόσο η βοήθεια κινδυνεύει να ενισχύσει την κρίση, σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg.

Με τη Ρωσία να περιορίζει τις παραδόσεις φυσικού αερίου και τις διακοπές λειτουργίας των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής να πιέζουν περαιτέρω την προσφορά, οι τιμές χονδρικής πώλησης ενέργειας έχουν εκτοξευθεί σε πάνω από 10 φορές τον εποχικό μέσο όρο τους τα τελευταία πέντε χρόνια.

Οι εντάσεις κλιμακώνονται, καθώς η Μόσχα ετοιμάζεται να κλείσει για τρεις ημέρες τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 1 την επόμενη Τετάρτη λόγω εργασιών συντήρησης, αναζωπυρώνοντας τις ανησυχίες για μια μακροπρόθεσμη διακοπή που θα απειλούσε τις προσπάθειες εξασφάλισης αποθεμάτων σε επαρκή επίπεδα για το χειμώνα.

Οι κυβερνήσεις σε όλη την ήπειρο έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειές τους κυρίως στη μείωση των λογαριασμών ενέργειας - μια προσέγγιση που όχι μόνο μπορεί να επιβαρυνθεί από την αύξηση των τιμών, αλλά και να επιδεινώσει την κρίση. Προγράμματα όπως η μείωση του φόρου στο φυσικό αέριο στη Γερμανία και η επιδότηση θέρμανσης στην Πολωνία χωρίς περιορισμούς για το επίπεδο του εισοδήματος ή την ενεργειακή απόδοση είναι πιθανότερο να ενισχύσουν τη ζήτηση, παρά να την περιορίσουν.

"Είναι σαν να σβήνεις τη φωτιά με βενζίνη", δήλωσε η Joanna Mackowiak-Pandera, πρόεδρος του think tank Forum Energii με έδρα τη Βαρσοβία. "Δεν έχουμε φτάσει ακόμη στον πάτο της κρίσης".

Οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενδέχεται να πραγματοποιήσουν έκτακτη συνεδρίαση για να συζητήσουν την έξαρση στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Η Τσεχία, η οποία ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του μπλοκ, εξετάζει το ενδεχόμενο να συγκαλέσει μια σύνοδο για να συζητήσει την ιδέα του ανώτατου ορίου των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, ανέφερε το ειδησεογραφικό πρακτορείο CTK επικαλούμενο τον υπουργό Βιομηχανίας Jozef Sikela.

Οι αντιδράσεις

Η μέχρι στιγμής αντίδραση της πολιτικής ενέχει τον κίνδυνο να εξαντλήσει τους χρηματοοικονομικούς πόρους της περιοχής και να εντείνει την έξαρση του πληθωρισμού, καθώς οι οικονομίες παραπαίουν. Αυτό θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στους φορολογούμενους , πληρώνοντας το λογαριασμό για περισσότερη στήριξη στη συνέχεια, με τις τιμές να αναμένεται να παραμείνουν υψηλές τουλάχιστον μέχρι το επόμενο έτος. 

Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κάλυψη του πρόσθετου ενεργειακού κόστους θα κοστίσει στην κυβέρνηση περίπου 110 δισεκατομμύρια λίρες (129 δισεκατομμύρια δολάρια) μέχρι το 2023, σύμφωνα με μελέτη του Institute for Government.

Σύμφωνα με τον Peter Vis, πρώην υψηλόβαθμο αξιωματούχο της ΕΕ, αντί να μοιράζουν χρήματα ευρέως, οι αρχές θα πρέπει να επικεντρώσουν τη στήριξη μόνο στους πιο ευάλωτους πολίτες και να προωθήσουν τις επενδύσεις σε μέτρα αποδοτικότητας για τις επιχειρήσεις και τους πλουσιότερους καταναλωτές. 

Ενώ πολιτικές όπως το σχέδιο της Ελλάδας να καλύψει το 94% της αύξησης των λογαριασμών ρεύματος τον Σεπτέμβριο ακούγονται όμορφα στους ψηφοφόρους, σημειώνει το Bloomberg, η μείωση της κατανάλωσης απαιτεί αντιδημοφιλείς επιλογές. Ενδέχεται όμως να μην υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις.

"Η εξοικονόμηση ενέργειας πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα", δήλωσε ο Vis, ο οποίος είναι σήμερα ανώτερος σύμβουλος στην εταιρεία Rud Pedersen Public Affairs στις Βρυξέλλες. "Η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας θα προκαλέσει πραγματικό πλήγμα και οι κυβερνήσεις απέχουν ακόμη πολύ από το να δώσουν επαρκή απάντηση".

Οι Ισπανοί βουλευτές θα συζητήσουν την Πέμπτη μια από τις σπάνιες νομικές πρωτοβουλίες της Ευρώπης για τον περιορισμό της κατανάλωσης. Οι κανόνες προβλέπουν ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν θα επιτρέπεται να ψύχουν τους εσωτερικούς τους χώρους κάτω από 27 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι ή να θερμαίνουν πάνω από 19 βαθμούς Κελσίου το χειμώνα.

Η πολιτική αυτή τέθηκε σε εφαρμογή με διάταγμα του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ τον περασμένο μήνα, αλλά απαιτείται η έγκριση του κοινοβουλίου για να γίνει νόμος. Το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης σχεδιάζει να αντιταχθεί στο νομοσχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει περιορισμούς στον υπαίθριο φωτισμό, χαρακτηρίζοντάς το επιπόλαιο και επικίνδυνο για τον τουρισμό και τη δημόσια ασφάλεια. Αν και δεν έχουν τις ψήφους για να μπλοκάρουν το μέτρο, αυξάνεται το διακύβευμα για τον κυβερνητικό συνασπισμό.

Αντί να νομοθετήσουν περικοπές στην κατανάλωση, οι ηγέτες της Ευρώπης απευθύνουν κυρίως έκκληση για αλληλεγγύη και συνιστούν εθελοντικές δράσεις, όπως η μείωση των θερμοστατών και η χρήση ψυχρότερων και μικρότερων ντους.

"Η ελευθερία μας, το σύστημα ελευθερίας στο οποίο έχουμε συνηθίσει να ζούμε, έχει ένα κόστος", δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κατά την έναρξη της συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου την Τετάρτη. "Μερικές φορές, όταν χρειάζεται να την υπερασπιστούμε, αυτό μπορεί να συνεπάγεται θυσίες".

Ενώ η γαλλική κυβέρνηση διέθεσε γρήγορα δεκάδες δισ. ευρώ για τη θωράκιση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, μόλις πρόσφατα ξεκίνησε συνομιλίες με τις τοπικές αρχές και τους εμπορικούς ομίλους σχετικά με ένα σχέδιο που αποσκοπεί στον περιορισμό της ζήτησης κατά 10% σε διάστημα δύο ετών.   

Η αντίδραση στην ενεργειακή κρίση είναι ενδεικτική του ασταθούς πολιτικού τοπίου της περιοχής, με πολλούς ηγέτες να μην έχουν την υποστήριξη για δύσκολες αποφάσεις. Ο Μακρόν έχασε την πλειοψηφία του στην Εθνοσυνέλευση, το κόμμα του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς υποχώρησε στην τρίτη θέση στις γερμανικές δημοσκοπήσεις, η Ιταλία αναμένει πρόωρες εκλογές αφού οι σύμμαχοι εγκατέλειψαν τον πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι και οι συντηρητικοί της Βρετανίας ετοιμάζονται να επιλέξουν τον διάδοχο του Μπόρις Τζόνσον.

Οι κίνδυνοι από την αποτυχία περιορισμού της ενεργειακής κρίσης

Με την περιοχή να οδεύει ήδη προς την ύφεση, η αποτυχία περιορισμού της ενεργειακής κρίσης απειλεί να πυροδοτήσει κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές, εάν η κρίση εφοδιασμού προκαλέσει διακοπές ρεύματος αυτόν τον χειμώνα. Θα μπορούσε επίσης να αποδυναμώσει τη δημόσια υποστήριξη για την επιβολή κυρώσεων κατά του Κρεμλίνου για τον πόλεμο στην Ουκρανία. 

Στην Πολωνία, όπου η κυβέρνηση υπήρξε σταθερός υποστηρικτής των προσπαθειών του Κιέβου να αποκρούσει τα ρωσικά στρατεύματα, το 34% των ψηφοφόρων κατηγορούν την παρούσα κυβέρνηση για την αύξηση του κόστους, σύμφωνα με δημοσκόπηση της United Surveys τον περασμένο μήνα. 

Ενόψει των εκλογών του επόμενου μήνα στη Σουηδία, η ανησυχία για τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος έχει ανέβει στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, με τα κόμματα να προσπαθούν να "ξεπεράσουν" το ένα το άλλο με μέτρα για την ανακούφιση του αυξανόμενου κόστους. 

Ένα κακοφτιαγμένο πρόγραμμα επιδότησης πρόκειται να αποτελέσει θέμα στις επερχόμενες εκλογές στη Δανία. Η κυβέρνηση της πρωθυπουργού Mette Frederiksen αναγκάστηκε να διερευνήσει γιατί ορισμένοι άνθρωποι έλαβαν επιδότηση 6.000 κορώνων (800 δολάρια) χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις, ενώ οι δικαιούχοι κάτοικοι έμειναν με άδεια χέρια. 

Στην Ιταλία, οι επικεφαλής των δύο μεγαλύτερων κομμάτων "συγκρούστηκαν" για την επιβολή ελέγχου των τιμών στην ενέργεια στην πρώτη δημόσια αντιπαράθεσή τους ενόψει των εκλογών της 25ης Σεπτεμβρίου. Η Τζόρτζια Μελόνι, η επικρατέστερη υποψήφια για την πρωθυπουργία, υποστήριξε ένα προτεινόμενο πανευρωπαϊκό πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου.

Η έλλειψη προμηθειών και οι προσπάθειες αντικατάστασης

Η Ρωσία - ιστορικά ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της ΕΕ, που καλύπτει περίπου το 40% της ζήτησης - είναι σχεδόν αδύνατο να αντικατασταθεί από την περιοχή βραχυπρόθεσμα. Τα φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) έχουν βοηθήσει στην πλήρωση των αποθεμάτων, αλλά ο ανταγωνισμός πρόκειται να ενταθεί. 

Ένας ρωσικός διαχειριστής LNG ακύρωσε μια αποστολή σε τουλάχιστον έναν ασιατικό πελάτη λόγω προβλημάτων πληρωμών καθώς και καθυστερήσεων στην υπογραφή αναθεωρημένων συμβάσεων, σύμφωνα με traders που έχουν γνώση του ζητήματος. Οποιαδήποτε διαταραχή στις μεταφορές φυσικού αερίου κινδυνεύει να επιδεινώσει τον εφοδιασμό και να πυροδοτήσει πόλεμο προσφορών μεταξύ ευρωπαϊκών και ασιατικών χωρών.

Οι δυσκολίες για τον μετριασμό των περιορισμών στον εφοδιασμό ήταν εμφανείς στην Αυστρία, όπου τα σχέδια για την αναβίωση ενός εργοστασίου με άνθρακα που είχε τεθεί εκτός λειτουργίας οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης απέρριψαν το μέτρο έως ότου η κυβέρνηση εγγυηθεί ότι το επιπλέον κόστος για την κίνηση δεν θα επιβαρύνει τους φορολογούμενους. 

Εκτός από την προσπάθεια της Ισπανίας, η Γερμανία αρχίζει επίσης να αντιμετωπίζει θέματα με τη ζήτηση. Την Τετάρτη, το υπουργικό συμβούλιο του Σολτς ενέκρινε μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά ένα πέμπτο αυτό το φθινόπωρο και το χειμώνα. Οι κινήσεις περιλαμβάνουν την απαγόρευση της θέρμανσης ιδιωτικών πισινών, την κατάργηση της θέρμανσης ορισμένων χώρων σε δημόσια κτίρια και τη μείωση της ελάχιστης θερμοκρασίας γραφείου στους 19 βαθμούς Κελσίου.

"Αυτό που βιώνουμε αυτή τη στιγμή είναι μια τέλεια καταιγίδα", δήλωσε ο Σολτς κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στον Καναδά αυτή την εβδομάδα, όπου άσκησε πιέσεις για την εξαγωγή LNG στη Γερμανία. "Όλοι ξέρετε για τι πράγμα μιλάω: Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η επακόλουθη ενεργειακή κρίση, η παγκόσμια έλλειψη τροφίμων, ο πληθωρισμός".

capital.gr