Αναπτυξιακή ώθηση της τάξεως του 1,5%-2% του ΑΕΠ κάθε χρόνο για 3 χρόνια προσδοκά η κυβέρνηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, εφόσον τελικώς αυτό συμφωνηθεί, με βάση την πρόταση που αναμένεται να καταθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την ερχόμενη Τετάρτη.

Πρόκειται για το μεγάλο «όπλο» της επόμενης μέρας, για την επιστροφή στην ανάπτυξη, από το οποίο οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να περιμένει τίποτα λιγότερο από 8-10 δισ. ευρώ συνολικά, ενδεχομένως δε το ποσό να είναι και αρκετά σημαντικότερο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επικοινώνησε ήδη με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενόψει της παρουσίασης της πρότασης της Επιτροπής, που διαμορφώνεται στη βάση της κοινής πρότασης Μέρκελ - Μακρόν για ένα Ταμείο 500 δισ. ευρώ.

Θετική για την Ελλάδα είναι και η πρόβλεψη ότι η βοήθεια θα δίνεται με βάση και το πλήγμα που θα υποστεί η χώρα από τον κορωνοϊό. Δεδομένου ότι η Επιτροπή στις ανοιξιάτικες προβλέψεις της εκτιμούσε πως η Ελλάδα θα υποστεί τη μεγαλύτερη μείωση ΑΕΠ από όλες τις χώρες της Ενωσης, είναι λογικό να προβλέπεται και η αναλογικά μεγαλύτερη στήριξη. Στο σημείο αυτό υπάρχει ένα ερώτημα για το κατά πόσον θα συνυπολογιστεί και το υγειονομικό πλήγμα, το οποίο στην Ελλάδα ήταν σχετικά μικρό. Ωστόσο, και το Bloomberg σε πρόσφατο δημοσίευμά του τοποθετούσε την Ελλάδα στην πλέον επωφελούμενη κατηγορία χωρών.                                                    

Αναπτυξιακά μέτρα

Οι πόροι του Ταμείου θα δώσουν την άνεση στην κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει πολιτικές με αναπτυξιακή διάσταση, που έχουν μπει στην άκρη αυτή την περίοδο, όπως η μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Τα σχέδια της κυβέρνησης προβλέπουν, σύμφωνα με πληροφορίες, να προχωρήσει άμεσα η μείωση της λεγόμενης φορολογικής «σφήνας», δηλαδή φόρων και εισφορών που επιβαρύνουν την εργασία, αλλά και να μειωθεί το πλαφόν των ασφαλιστικών εισφορών.

Οι υπόλοιπες φοροελαφρύνσεις θα πάρουν κι αυτές σειρά, διαβεβαιώνουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου, όταν τελειώσει η μεταβατική περίοδος, την οποία καλύπτει το πρόγραμμα «γέφυρα» που ανακοίνωσαν την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός και οι αρμόδιοι υπουργοί. Ενα πρόγραμμα που έχει στόχο να στηριχθούν οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις στο μεταβατικό αυτό στάδιο που διανύουμε μεταξύ του lockdown και της επανεκκίνησης της οικονομίας.

Με αυτό το σκεπτικό τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου απαντούν στην κριτική που ασκήθηκε από κάποιες πλευρές, ότι ίσως ήταν λάθος να δοθούν ελαφρύνσεις σε κλαδικό επίπεδο, όπως π.χ. η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, αντί να δρομολογηθούν άμεσα οι αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις του κυβερνητικού προγράμματος, όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, της εισφοράς αλληλεγγύης ή της φορολογίας επιχειρήσεων. «Τώρα έπρεπε να στηριχθούν οι κλάδοι που κινδυνεύουν με καταστροφή χωρίς να ευθύνονται», εξηγεί ένα στέλεχος. «Αργότερα θα είναι η ώρα για τα αναπτυξιακά μέτρα». Το «αργότερα» τοποθετείται κάπου μεταξύ ΔΕΘ και κατάθεσης προϋπολογισμού του 2021.

Ευρωπαϊκά εργαλεία και λελογισμένα ρίσκα

Εκτός από το Ταμείο Ανάκαμψης, η κυβέρνηση προσβλέπει σε στήριξη και από τα άλλα τρία ευρωπαϊκά εργαλεία, που αναμένεται να ενεργοποιηθούν άμεσα: την προληπτική γραμμή του ΕSM, το πρόγραμμα για την απασχόληση SURE και τα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Για το SURE η κυβέρνηση έχει ήδη εκδηλώσει το ενδιαφέρον της, προκειμένου να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα «Συν-εργασία» για την επιδότηση της μερικής απασχόλησης.

Εκτιμάται, όμως, ότι το ενδιαφέρον της θα προσελκύσει τελικώς και η προληπτική γραμμή του ESM, παρότι αρχικώς την απέκρουε φοβούμενη μνημονιακές δεσμεύσεις. Τέτοιες δεσμεύσεις φαίνεται πως τελικά δεν θα υπάρξουν.

Εξάλλου, ήδη κάποιες χώρες, με πρώτες την Κύπρο και την Ισπανία, φέρονται έτοιμες να εκμεταλλευθούν τη γραμμή, οπότε η Ελλάδα δεν θα είναι επισπεύδουσα. Υψηλόβαθμο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου άφηνε ανοιχτό το τι θα κάνει η κυβέρνηση τελικώς, δεδομένου ότι υπάρχει περιθώριο να χρησιμοποιηθεί η γραμμή έως το 2022.

Οι δημοσιονομικές πιέσεις είναι πολλές και τα περιθώρια άρνησης μιας τέτοιας χρηματοδοτικής δυνατότητας περιορισμένα.

Στελέχη του οικονομικού επιτελείου διευκρίνιζαν, εξάλλου, ότι το μέτρο της μείωσης των συντελεστών ΦΠΑ, που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, είναι προσωρινό, με διάρκεια από τον Ιούνιο έως και τον Οκτώβριο, και δεν υπάρχει πρόθεση ούτε υφίστανται περιθώρια να μονιμοποιηθεί. Κι αυτό γιατί στη συνέχεια θα πάρουν σειρά άλλα μέτρα, με αναπτυξιακό προσανατολισμό.

Προς το παρόν, πάντως, στο επίκεντρο βρίσκεται ο τουρισμός, με την ελπίδα να κερδηθεί έστω κι ένα μικρό μέρος των εσόδων του. «Δεν μπορείς να γυρίσεις την πλάτη σε έσοδα 4 δισ. ευρώ τον μήνα», σχολιάζει κυβερνητικό στέλεχος, απαντώντας στην κριτική ότι ίσως η κυβέρνηση βιάστηκε να ανοίξει τα σύνορα. «Πρέπει να πάρεις λελογισμένα ρίσκα».

Στην κυβέρνηση υποστηρίζουν ότι τα ρίσκα είναι όντως λελογισμένα, αφού βασίζονται σε επιδημιολογικά στοιχεία.

Στην πρώτη φάση, από 15 Ιουνίου θα ανοίξουν τα σύνορα για μια μικρή ομάδα χωρών, με ανάλογα υγειονομικά χαρακτηριστικά με την Ελλάδα, όπως οι βαλκανικές χώρες, η Αυστρία, η Γερμανία, η Δανία, η Νορβηγία και το Ισραήλ, ενώ την 1η Ιουλίου ο αριθμός θα διευρυνθεί τουλάχιστον με όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, εφόσον σημειώνεται καθοδική πορεία των κρουσμάτων. Εξαίρεση ίσως αποτελέσουν το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Ρωσία.

Ειρήνη Χρυσολωρά