Σε ένα πακέτο 540 δισ. ευρώ για τη στήριξη των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των κρατών-μελών της Ευρωζώνης κατέληξε αργά το βράδυ της Πέμπτης το Eurogroup: 240 δισ. θα διατεθούν από την προληπτική πιστωτική γραμμή ECCL του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), 200 δισ. σε δάνεια για τις επιχειρήσεις, με έμφαση στις μικρομεσαίες, μέσω εγγυήσεων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και 100 δισ. σε δάνεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος SURE για την επιδότηση της εργασίας.

Παράλληλα, σχετικά με το νέο ταμείο για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας, συμφωνήθηκε να εξεταστούν «καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία» υπό τον όρο της «καθοδήγησης των ηγετών» και της αναγνώρισης των χρηματοοικονομικών και πρακτικών ζητημάτων που προκύπτουν. Τα υπό συζήτηση εργαλεία, σύμφωνα το κοινό ανακοινωθέν, χαρακτηρίζονται «προσωρινά», «στοχευμένα» και «ανάλογα του τεράστιου κόστους της τρέχουσας κρίσης» -  κόστος το οποίο πρέπει «να διαχυθεί στον χρόνο μέσω της κατάλληλης χρηματοδότησης» (αφαιρέθηκε η αναφορά σε «χρηματοδοτική δομή»).

Όπως δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο, «η αλληλεγγύη είναι κρίσιμη για να αποφευχθεί μία βαθιά διάσπαση» της Ευρωζώνης, δεδομένων των αποκλίσεων στη δυνατότητα των κρατών-μελών να χρηματοδοτήσουν τα αναγκαία μέτρα για την έξοδο από τη νέα κρίση. «Χτίζουμε ευρωπαϊκές λύσεις σε ταχύτητες-ρεκόρ», δήλωσε.

Ωστόσο η ασάφεια των επίμαχων σημείων των κοινών συμπερασμάτων δημιουργεί την αίσθηση ότι θα υπάρξουν ακόμα πιο σκληρές διαπραγματεύσεις στο μέλλον. Οι πολύ μικρές διαφορές με το προσχέδιο που απέτυχε να οδηγήσει σε συμφωνία το πρωί της Τετάρτης παραπέμπουν στο ότι η λύση ήταν μάλλον προϊόν του φόβου της αντίδρασης των αγορών σε μία νέα αποτυχία.

Η συμβιβαστική λύση που απέτρεψε ένα δεύτερο ναυάγιο σε διάστημα δύο ημερών επετεύχθη πριν την έναρξη του Eurogroup, το οποίο καθυστέρησε πολλές ώρες να ξεκινήσει. Γύρω στις 10 το βράδυ ώρα Ελλάδος, με τη διαμεσολάβηση της Γερμανίας, Ιταλία και Ολλανδία συμφώνησαν σχετικά με τους όρους προσφυγής στον ESM και την διατύπωση για το νέο ταμείο ανάκαμψης από την πανδημία. Παράλληλα, η Γαλλία έπεισε την Ισπανία να δεχθεί τον ίδιο συμβιβασμό. Χαρακτηριστικά, οι δύο βασικοί μονομάχοι του προηγούμενου Eurogroup ισχυρίστηκαν ότι επικράτησαν: ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών Β. Χούκστρα είπε ότι απέτρεψε οποιαδήποτε αναφορά σε κοινή έκδοση χρέους και πέτυχε να υπάρξουν όροι μακροοικονομικής προσαρμογής σε δεύτερη φάση (μετά την υποχώρηση της πανδημίας) για τις χώρες που θα προσφύγουν στον ESM. Ο Ιταλός ομόλογός του Ρ. Γκουαλτιέρι σχολίασε (μέσω Twitter) ότι το ευρω-ομόλογο είναι στο τραπέζι και η αιρεσιμότητα για τον ESM απορρίφθηκε. Είναι σαφές πάντως ότι η Χάγη μετακινήθηκε, κατόπιν των πιέσεων του Βερολίνου, από τις πολύ σκληρές θέσεις της στην προηγoύμενη συνεδρίαση.

Το Παρίσι και το Βερολίνο έδρασαν συνδυαστικά ήδη από την Τετάρτη, σε συντονισμό με τον πρόεδρο του Eurogroup, για να το προετοιμάσουν το έδαφος για τη χθεσινή τηλεδιάσκεψη. Σε δικές του δηλώσεις πριν τη συνεδρίαση, ο υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας Γκέρνοτ Μπλούμελ είπε ότι η διατύπωση στο προσχέδιο συμπερασμάτων που συζητήθηκε στην προηγούμενη συνεδρίαση περί «καινοτόμων χρηματοοικονομικών εργαλείων» δεν είναι αποδεκτή. «Αυτή η φρασεολογία ανοίγει την πόρτα στην αμοιβαιοποίηση του χρέους, συνεπώς είμαστε εναντίον της», δήλωσε.

Ωστόσο η συμφωνία μεταξύ των «5» (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία) ξεκλείδωσε τη διαπραγμάτευση. Η συνεδρίαση ξεκίνησε στις 10.30 ώρα Ελλάδος και ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από σαράντα λεπτά.

Στη δήλωσή του πριν την έναρξη των συνομιλιών, ο πρόεδρος του Eurogroup, τονίζοντας ότι «πρόκειται περί πραγματικής κατάστασης εκτάκτου ανάγκης και ότι «είμαστε πολύ κοντά σε συμφωνία», είχε εκφράσει την πίστη του ότι αυτή τη φόρα «όλοι θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων». Δυσοίωνα όμως, ο εκπρόσωπος του Σεντένο, Λουίς Ρέγκο, ενημέρωσε μέσω Twitter ότι η τηλεδιάσκεψη – όπως και αυτή της Τετάρτης – θα ξεκινούσε με μία ώρα καθυστέρηση (στις 7 αντί για τις 6 μ.μ.): «Συνέχεια επαφών», εξηγούσε λακωνικά. Η αναβολή επεκτάθηκε τελικά στις τέσσερις και πλέον ώρες.

O Έλληνας υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας μίλησε για «μία ικανοποιητική συμφωνία που προσφέρει νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για να αντιμετωπισθούν οι πρωτόγνωρες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της εξάπλωσης του κορωνοϊού». Θα πρέπει, τόνισε, «να αποτελέσει το εφαλτήριο για ακόμη πιο φιλόδοξες – μελλοντικά – ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες» για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας και για την επιστροφή της οικονομίας στην κανονικότητα.

Γιάννης Παλαιολόγος