Εντονο προεκλογικό χαρακτήρα θα έχει το πρώτο σιδηροδρομικό δρομολόγιο Θεσσαλονίκη - Αθήνα που θα διεξαχθεί για πρώτη φορά με χρόνο λιγότερο από τέσσερις ώρες. Το δρομολόγιο έχει προγραμματιστεί για τις 20 του μηνός, ημέρα Δευτέρα, 06.25 το πρωί. Στόχος είναι η άφιξή του στην Αθήνα τρεις ώρες και 57 λεπτά αργότερα.

Το δρομολόγιο θα διεξαχθεί μόλις πέντε μέρες πριν από τις ευρωεκλογές. Ετσι, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, θα φανεί το «εκσυγχρονιστικό» προφίλ της κυβέρνησης που υλοποιεί μεγάλα έργα. Είναι γνωστές άλλωστε οι πιέσεις που ασκήθηκαν όλους τους προηγούμενους μήνες στην ιδιωτικοποιημένη ΤΡΑΙΝΟΣΕ να βάλει δρομολόγια Αθήνα - Θεσσαλονίκη, διάρκειας πέριξ των τεσσάρων ωρών.

Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι το δίκτυο δεν είναι ακόμη έτοιμο. Η ηλεκτροκίνηση στο τμήμα Τιθορέα - Δομοκός, μήκους 106 χλμ., παραδόθηκε εσπευσμένα. Οι υποσταθμοί ισχύος που υποστηρίζουν την ηλεκτροκίνηση είναι οι μισοί και σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζουν τη διενέργεια εμπορικών δρομολογίων. Σύμφωνα με τους ειδικούς, κάθε 50 χλμ. ηλεκτροκίνησης απαιτούνται δύο σταθμοί, εκ των οποίων ο δεύτερος είναι εφεδρικός ώστε αν πάθει κάτι ο πρώτος, να μην αφήσει το τρένο στη μέση της διαδρομής. Σήμερα, η ΕΡΓΟΣΕ έχει παραδώσει την ηλεκτροκίνηση χωρίς τους εφεδρικούς σταθμούς, δηλαδή τους δύο από τους τέσσερις συνολικά που απαιτούνται για την ασφαλή διέλευση μιας εμπορικής αμαξοστοιχίας.

Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ αρχικά αρνούνταν να πραγματοποιήσει τα συγκεκριμένα δρομολόγια. Υποσχέθηκε δε ότι στους δύο υποσταθμούς, θα υπάρχει σε 24ωρη βάση προσωπικό, ώστε να διασφαλίσει την ασφαλή διέλευση των συρμών. Αν δηλαδή υπάρξει βλάβη στον υποσταθμό θα παρέμβει επιτόπου για την επιδιόρθωσή του. Με τους όρους αυτούς η ΤΡΑΙΝΟΣΕ φέρεται να συμφώνησε και έτσι από Δευτέρα 20 Μαΐου η διαδρομή Αθήνα - Θεσσαλονίκη μειώνεται σε περίπου τεσσερισήμισι ώρες ή και λιγότερο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα πραγματοποιεί κάθε ημέρα ένα πολύ γρήγορο δρομολόγιο Θεσσαλονίκη - Αθήνα - Θεσσαλονίκη και θα το ονομάζει Intercity Express. Θα είναι διάρκειας τριών ωρών και 57 λεπτών (03.57) η διαδρομή Θεσσαλονίκη - Αθήνα και διάρκειας τεσσάρων ωρών και 10 λεπτών (04.10) η διαδρομή Αθήνα - Θεσσαλονίκη.

Στη διάρκεια της ημέρας θα υπάρχουν και άλλα 3-4 δρομολόγια Αθήνα - Θεσσαλονίκη (και αντίστροφα), τα οποία θα ονομάζονται Intercity και θα είναι διάρκειας περίπου τεσσερισήμισι ωρών (04.30). Τα Intercity Express θα σταματούν μόνον Λιανοκλάδι και Λάρισα.

Παράγοντες του ΟΣΕ κάνουν λόγο για έντονη πολιτική φόρτιση της επιχείρησης, ενόψει εκλογών. Ωστόσο, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στη διεξαγωγή εμπορικών δρομολογίων μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης, δεν ισχύει το ίδιο για άλλα έργα. Για παράδειγμα, υπάρχει σαφής εντολή του ΟΣΕ προς την ΕΡΓΟΣΕ να καθυστερήσει τα έργα υπογειοποίησης της γραμμής στα Σεπόλια. Αν και η σχετική σύμβαση της ΕΡΓΟΣΕ με την Intrakat έχει υπογραφεί από το 2018, εντούτοις το έργο δεν πρόκειται να ξεκινήσει πριν από τον ερχόμενο Οκτώβριο. «Λόγω αυξημένων αναγκών κυκλοφορίας και δεσμεύσεών μας προς τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, αδυνατούμε προς το παρόν και μέχρι τον Οκτώβριο του 2019 για την παραχώρηση σε εσάς της μιας γραμμής, ώστε να γίνεται η κυκλοφορία από την άλλη σιδηροδρομική γραμμή…» αναφέρει έγγραφο του ΟΣΕ προς την ΕΡΓΟΣΕ.

Ορισμένοι αποδίδουν την καθυστέρηση αυτή στα νέα δρομολόγια της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Αλλοι ωστόσο την αποδίδουν στις προθέσεις του υπουργείου Υποδομών, προκειμένου να μην οχληθούν προεκλογικά οι περίοικοι της περιοχής από τα έργα. Οι πιο πολλοί ωστόσο εκτιμούν ότι η καθυστέρηση αυτή θα εξυπηρετήσει πολλαπλούς σκοπούς.

Στην εποχή του Τρικούπη η διαχείριση των συρμών 

Την Τρίτη του Πάσχα, η αμαξοστοιχία Intercity 55 με κατεύθυνση από Θεσσαλονίκη προς Αθήνα εκτροχιάστηκε. Ο σταθμάρχης του Παλαιοφάρσαλου άφησε σε λάθος θέση το κλειδί της γραμμής, με αποτέλεσμα η αμαξοστοιχία να μπει στην ίδια γραμμή που κατευθυνόταν η αμαξοστοιχία 844 Αθήνα - Καλαμπάκα και ερχόταν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η πρώτη αμαξοστοιχία μετέφερε σχεδόν 320 άτομα και η δεύτερη, καθώς είχε πολλούς τουρίστες για Μετέωρα, 400 άτομα.

Καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι οι 700 και πλέον επιβάτες δεν κινδύνεψαν, αφού το λάθος αναγνωρίστηκε αμέσως από τον μηχανοδηγό και η αμαξοστοιχία Intercity σταμάτησε χωρίς να εκτροχιαστεί, και σχετικά μακριά από την αμαξοστοιχία που κατευθυνόταν προς την Καλαμπάκα. Ωστόσο έγινε εκ νέου το λάθος να γίνει παλινδρόμηση του Intercity, δηλαδή να βάλει όπισθεν. Και επειδή ο σταθμάρχης στο μεταξύ γύρισε το κλειδί προς την αρχικά σωστή κατεύθυνση, τελικά το μόνο που επιτεύχθηκε ήταν ο εκτροχιασμός της αμαξοστοιχίας, ευτυχώς όμως χωρίς τραυματισμούς με δεδομένη την πολύ χαμηλή ταχύτητα παλινδρόμησης του συρμού.

Το παράδειγμα αυτό παρουσιάζει το επίπεδο αυτοματοποίησης της κίνησης πάνω στο δίκτυο του ΟΣΕ. Τα τρένα τρέχουν χωρίς σηματοδότηση και χωρίς συστήματα ασφαλείας που επιβάλλουν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί. Και όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, μέχρι στιγμής δεν έχουμε θρηνήσει θύματα καθώς και το προσωπικό είναι έμπειρο αλλά και ο φόρτος της κίνησης δεν είναι μεγάλος. Ωστόσο η προσπάθεια διενέργειας πολύ γρήγορων δρομολογίων εγκυμονεί κινδύνους χωρίς τα αυτόματα συστήματα πέδησης των συρμών. Και παρόλο που οι μηχανοδηγοί γνωρίζουν πολύ καλά το δίκτυο και τα ευάλωτα σημεία του, μερικές φορές ο ανθρώπινος παράγοντας αστοχεί, όπως συνέβη στο Αδενδρο, τον Μάιο του 2017.

Το περιπετειώδες ταξίδι από τις ντιζελάμαξες στην ηλεκτροκίνηση

Την πλήρη λειτουργία της ηλεκτροκίνησης στο σύνολο του δικτύου του ΟΣΕ, μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης, σηματοδοτεί η έναρξη των δοκιμαστικών δρομολογίων στο τμήμα Λιανοκλάδι - Δομοκός. Πρόκειται για το τελευταίο κομμάτι του δικτύου στο οποίο κινούνταν ντιζελάμαξες. Αποτέλεσμα ήταν στο δρομολόγιο από την Αθήνα προς τη Θεσσαλονίκη να διακόπτεται η κίνηση των συρμών στο Λιανοκλάδι, προκειμένου να αλλάξει η μηχανή από ηλεκτροκίνητη σε ντιζελοκίνητη. Η διαδικασία πραγματοποιείται χειροκίνητα και καθυστερεί τουλάχιστον 15-20 λεπτά το δρομολόγιο, ενώ στη συνέχεια αλλάζει πάλι η μηχανή στο Παλαιοφάρσαλο, ώστε να κινηθεί υπό τάση το τρένο μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Η ολοκλήρωση των έργων θα «οδηγήσει» το ταξίδι μεταξύ πρωτεύουσας και Θεσσαλονίκης να διαρκεί περίπου 4 ώρες από έξι σήμερα. Η ονομαστική (αυτή που αναγράφεται επισήμως στο εισιτήριο) διάρκεια του ταξιδιού σήμερα ανέρχεται στις 5 ώρες και 20 λεπτά, ωστόσο σπάνια ολοκληρώνεται σε λιγότερο από έξι ώρες.

Ο ΟΣΕ έθεσε πριν από λίγες ημέρες υπό τάση την ηλεκτροκίνηση στο εν λόγω τμήμα μετά την ολοκλήρωση των σχετικών εργασιών. Η επιτυχής ολοκλήρωση των δοκιμαστικών δρομολογίων θα σημάνει τη συνέχισή τους μέχρι ο ΟΣΕ να δώσει το πράσινο φως και σύμφωνα με τον έως τώρα προγραμματισμό εντός του τρέχοντος μηνός η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα ξεκινήσει τα δρομολόγια με ηλεκτροκίνητα τρένα. Την επόμενη Τετάρτη πρόκειται να διεξαχθεί ειδικό δρομολόγιο μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης με ηλεκτροκίνητο συρμό, παρουσία του υπουργού Υποδομών Χρ. Σπίρτζη και του γενικού γραμματέα Μεταφορών Θ. Βούρδα.

Σε δεύτερο χρόνο, κατά πάσα πιθανότητα προς το τέλος του έτους θα επιταχυνθεί ακόμη περισσότερο η κίνηση των συρμών στη γραμμή, μετά και την ολοκλήρωση των έργων σηματοδότησης, μειώνοντας το ταξίδι στις 3 ώρες και 25 λεπτά. Η γραμμή, σύμφωνα με τον κ. Βούρδα, έχει ήδη δοθεί σε κυκλοφορία και εκκρεμεί η ενεργοποίηση των συστημάτων τηλεδιοίκησης που είναι προγραμματισμένη να γίνει ταυτόχρονα με την εκτέλεση των δοκιμαστικών δρομολογίων.

Πληροφορίες που θέλουν την έλευση από την Ιταλία του Pendolino (ETR-485), συνεπάγονται την επιτάχυνση της άφιξής του στην Ελλάδα σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό που το ήθελε να καταφθάνει στο τέλος του έτους. Οι ίδιες πληροφορίες μιλούν για έλευση και άλλων τεσσάρων τρένων από την Ιταλία μέχρι το τέλος καλοκαιριού, που θα δρομολογηθούν στο Αθήνα - Θεσσαλονίκη με στόχο ο χρόνος να μειωθεί σε 3 ώρες και 45 λεπτά. Στην πραγματικότητα όμως φαίνεται ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ παραμένει σε διαδικασία αναζήτησης του τρένου, το οποίο τελικά θα εξυπηρετεί το πλήρως ηλεκτροκινούμενο, γρήγορο δρομολόγιο μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Στο αμαξοστάσιο του Ρέντη ετοιμάζονται 2 ηλεκτρομηχανές και βαγόνια για τα express δρομολόγια. Συγκεκριμένα, τροποποιούνται εξωτερικά και θα έχουν ένα βαθύ μπλε χρώμα που θα καλύπτει όλες τις επιφάνειες. Δεν πρόκειται για χρωματισμό αλλά για κάλυψη, καθώς με αυτόν τον τρόπο ευελπιστούν στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ να αντιμετωπίσουν και το θέμα της αισθητικής των τρένων που σήμερα είναι επίσης καλυμμένα... με γκράφιτι.

Σιδηροδρομικές πηγές ωστόσο φαίνεται ότι διαφωνούν ως προς το πότε θα διεξαχθεί το πρώτο γρήγορο επιβατικό δρομολόγιο (κάτω των τεσσάρων ωρών). Επισημαίνουν ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχουν ολοκληρωθεί οι εκκρεμότητες σε όλη τη γραμμή (σηματοδότηση, τηλεδιοίκηση και ETCS από Αθήνα μέχρι Θεσσαλονίκη). Μόνο με την ολοκλήρωση αυτών των έργων θα μπορέσουν τα τρένα να φτάσουν τελικά στον στόχο των 3 ωρών και 20 λεπτών μεταξύ των δύο ελληνικών πόλεων. Ταυτόχρονα θα συνεχιστούν και συνοδά έργα στο Τιθορέα - Δομοκός, που όμως δεν επηρεάζουν την κυκλοφορία της γραμμής.

Μόλις ολοκληρωθούν τα δοκιμαστικά δρομολόγια η απόσταση μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης θα καλύπτεται σε περίπου τέσσερις ώρες, με ένα δρομολόγιο την ημέρα (τα υπόλοιπα δρομολόγια θα διαρκούν περίπου 4.30 ώρες) και θα πραγματοποιούνται τρεις στάσεις σε Λιανοκλάδι, Λάρισα και Κατερίνη. Η δρομολόγηση των express τρένων εκτιμάται ότι θα γίνει εντός του Μαΐου, αλλά ακόμα και τα υπόλοιπα δρομολόγια θα εκτελούνται σε ταχύτερους χρόνους, περίπου σε 4 ώρες και 20 λεπτά. Το γρήγορο δρομολόγιο θα ξεκινάει νωρίς το πρωί από τη Θεσσαλονίκη και θα επιστρέφει το απόγευμα από την Αθήνα. Σκέψεις υπάρχουν και για τη δρομολόγηση δεύτερου τρένου, το οποίο θα κάνει την αντίστροφη διαδρομή, δηλαδή Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Αθήνα. Ωστόσο πληροφορίες αναφέρουν ότι το γρήγορο δρομολόγιο θα διεξάγεται σε μία από τις διαδρομές σε πρώτη φάση.

Βαγγέλης Μανδραβέλης Καθημερινή