Με την περίοδο χάριτος να είναι μηδενική, ο επόμενος υπουργός Οικονομικών θα κληθεί να πέσει αμέσως στα βαθιά. O πρώτος φάκελος πάνω στο γραφείο του με την ένδειξη «κατεπείγον» θα αναγράφει «προϋπολογισμός 2019», καθώς η παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% φέτος δεν είναι διασφαλισμένη και αμφισβητείται έντονα εντός και εκτός συνόρων, καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος βλέπει το πλεόνασμα στο 2,9% και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ακόμη και στο 2,5%. Διαδικασίες-εξπρές θα πρέπει να ακολουθηθούν και για τη σύνταξη του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2020, το οποίο θα πρέπει να είναι έτοιμο ουσιαστικά από τις αρχές Σεπτεμβρίου, πριν από την ομιλία του νέου πρωθυπουργού στα εγκαίνια της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, καθώς αμέσως μετά θα ξεκινήσουν οι εκ του σύνεγγυς διαπραγματεύσεις με τα κλιμάκια των θεσμών για την 4η μεταμνημονιακή αξιολόγηση.

Οι μήνες μέχρι τον Σεπτέμβριο θα είναι καθοριστικοί. Θα φανούν οι συνέπειες από τις μειώσεις των συντελεστών ΦΠΑ στα δημόσια έσοδα, τα δηλωθέντα εισοδήματα των φορολογουμένων στις φετινές φορολογικές δηλώσεις –τα οποία μειώνονται συνεχώς την τελευταία 4ετία, απόρροια της αύξησης της φοροδιαφυγής–, αλλά και οι συνέπειες από την εφαρμογή της ρύθμισης των 120 δόσεων για τα χρέη προς την εφορία. Μάλιστα, μετά την απόφαση να επεκταθούν οι 120 δόσεις και στις επιχειρήσεις με έσοδα έως και δύο εκατομμύρια ευρώ, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις αναμένεται να γίνουν ακόμα μεγαλύτερες. Προς το παρόν, μέσω της ρύθμισης των 120 δόσεων έχουν εισπραχθεί μόλις 105 εκατ. ευρώ, ενώ περίπου ο ένας στους δύο από τους περίπου 155 χιλιάδες συμμετέχοντες πλήρωσαν εφάπαξ την οφειλή τους για να εξασφαλίσουν και την πλήρη διαγραφή των προσαυξήσεων.

Το επόμενο οικονομικό επιτελείο πρακτικά θα έχει περιορισμένα περιθώρια παρέμβασης στο σκέλος των εσόδων, καθώς το μόνο μέτρο που δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμη είναι η προγραμματισμένη μείωση του ΕΝΦΙΑ, μεσοσταθμικά κατά 10%. Ετσι, αν εντοπιστούν αποκλίσεις στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, το βάρος θα πέσει αναγκαστικά στο σκέλος των δημοσίων δαπανών. Προς το παρόν διαφαίνεται ότι δεν θα χρειαστεί το συνολικό ποσό των 150 εκατομμυρίων ευρώ για την επιδότηση των δανειοληπτών που θα υπαχθούν στη ρύθμιση. Δεδομένου ότι η πλατφόρμα άνοιξε στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο μήνες μέχρι να επιτευχθούν οι πρώτες συμφωνίες ανάμεσα στις τράπεζες και στους δανειολήπτες. Ετσι, το Δημόσιο θα αρχίσει να επιβαρύνεται με την επιδότηση των δόσεων που θα προκύπτουν (σε ποσοστό από 20% έως 50%) μετά τον Σεπτέμβριο και για μόλις τρεις μήνες κατά τη διάρκεια της χρονιάς.

H εκτέλεση του προϋπολογισμού κατά το κρίσιμο β΄ εξάμηνο ξεκινάει χωρίς «μαξιλάρι» ασφαλείας για το νέο οικονομικό επιτελείο. Στα μέσα Ιουλίου θα ανακοινωθούν τα επίσημα στοιχεία και του Ιουνίου. Αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες περί διψήφιας ποσοστιαίας μείωσης των εσόδων κατά τη διάρκεια του προηγούμενου μήνα –με ταυτόχρονη αύξηση των δαπανών πάνω από τον στόχο κατά τον προεκλογικό μήνα–, «υπερπλεόνασμα» δεν θα υπάρχει πλέον.

Στο διάστημα Ιανουαρίου - Μαΐου, ο κρατικός προϋπολογισμός εμφάνισε υπεραπόδοση 2,36 δισ. ευρώ, καθώς καταγράφηκε πρωτογενές πλεόνασμα 916 εκατ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 1,447 δισ. ευρώ στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ωστόσο, αυτό το «υπερπλόνασμα» δεν αναγνωρίζεται βάσει της συμφωνίας με τους δανειστές, καθώς προέρχεται από τις ακόλουθες πηγές: 

α) Το 1,119 δισ. ευρώ έχει προκύψει από την είσπραξη του τιμήματος για την επέκταση της σύμβασης του «Ελευθέριος Βενιζέλος». Αυτά τα χρήματα δεν συνυπολογίζονται στο «μνημονιακό» πρωτογενές πλεόνασμα.

β) Στα έσοδα συνυπολογίστηκαν και 644 εκατ. ευρώ από τα ANFAs που εισπράχθηκαν μέσα στον Μάιο. Ούτε τα ANFAs λαμβάνονται υπόψη στα μνημονιακά πρωτογενή πλεονάσματα.

γ) Τέλος, στα φορολογικά έσοδα έχουν ενσωματωθεί και 271 εκατ. ευρώ που προέρχονται από τον ΦΠΑ που αντιστοιχεί στη σύμβαση του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. Είναι μια είσπραξη με εφάπαξ χαρακτήρα, η οποία δεν συνυπολογίζεται από τους δανειστές κατά την πρόβλεψη του ετήσιου πρωτογενούς πλεονάσματος.

Το πραγματικό υπερπλεόνασμα μετά την αφαίρεση των συγκεκριμένων τριών ποσών πέφτει στα 300-350 εκατ. ευρώ. Αν επιβεβαιωθεί και η πληροφορία περί υστέρησης μέσα στον Ιούνιο, τότε πρακτικά ο προϋπολογισμός ξεκινάει από την αρχή στο δεύτερο μισό της χρονιάς. Το δεύτερο μισό είναι επιβαρυμένο με την είσπραξη περίπου του 60-63% των ετήσιων φορολογικών εσόδων.

Κρίσιμη η νέα ρύθμιση των 120 δόσεων

Ποσό της τάξεως των 110 εκατ. ευρώ έχει φέρει μέχρι τώρα στα κρατικά ταμεία η ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών της εφορίας σε έως και 120 δόσεις. Το ποσό αυτό έχει προέλθει από την οριστικοποίηση της ρύθμισης στην οποία έχουν προχωρήσει περίπου 155.000 οφειλέτες, οι οποίοι έχουν ήδη πληρώσει την πρώτη δόση. Συνολικά, αίτηση έχουν κάνει 190.000 οφειλέτες –φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις– ενώ το συνολικό χρέος που έχει ρυθμιστεί συμπεριλαμβανομένων των προσαυξήσεων, ανέρχεται σε 1,33 δισ. ευρώ. Από τα 110 εκατ. ευρώ που είναι το εισπραχθέν ποσό, περίπου τα μισά προήλθαν από οφειλέτες που πλήρωσαν το χρέος τους εφάπαξ προκειμένου να διασφαλίσουν την πλήρη διαγραφή των προσαυξήσεων. Τα υπόλοιπα 50-60 εκατ. ευρώ, αποτελούν το αποτέλεσμα καταβολής της πρώτης δόσης και λογικά θα εισπράττονται κάθε μήνα μέχρι την πλήρη αποπληρωμή του χρέους. Πάντως, προς το παρόν δεν είναι εύκολη η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων σχετικά με τη δημοσιονομική επίπτωση που θα προκαλέσει η ρύθμιση.

Κατ’ αρχάς, μετά τις εκλογές αναμένεται ότι θα υπάρξει «επανεκκίνηση» της διαδικασίας:

1.  Πρώτον, διότι θα έχει προσαρμοστεί η ηλεκτρονική πλατφόρμα ώστε να επιτρέπει τη ρύθμιση σε 120 δόσεις και των οφειλών των επιχειρήσεων με τζίρο έως 2 εκατ. ευρώ (σ.σ. μέχρι να κατατεθεί η πράξη νομοθετικού περιεχομένου επιτρεπόταν η ρύθμιση σε 24 ή 36 δόσεις).

2. Δεύτερον, διότι θα έχει αντιμετωπιστεί το σφάλμα των πρώτων εβδομάδων που ουσιαστικά απέκλειε από τη ρύθμιση όσους είχαν βεβαιωμένα ληξιπρόθεσμα χρέη, τα οποία αφορούσαν την περίοδο πριν από το 2013.

3. Τρίτον, διότι (σε περίπτωση σχηματισμού κυβέρνησης από τη Νέα Δημοκρατία) θα έχει ξεκαθαρίσει το αν θα υπάρξουν πρόσθετες βελτιωτικές κινήσεις στη ρύθμιση και το αν θα ασκηθούν πιέσεις από την πλευρά των δανειστών για να κλείσει άρον άρον η πλατφόρμα. Υπενθυμίζεται ότι η Νέα Δημοκρατία έχει μιλήσει για περαιτέρω απλοποίηση της διαδικασίας, αλλά και για μείωση του ελάχιστου ποσού της κάθε δόσης το οποίο σήμερα διαμορφώνεται στα 50 ευρώ.

Στον προϋπολογισμό του 2019 έχει ενσωματωθεί η εκτίμηση ότι από την είσπραξη ληξιπρόθεσμων φορολογικών υποχρεώσεων θα συγκεντρωθεί ποσό της τάξεως των 5-5,5 δισ. ευρώ. Κάθε χρόνο εισπράττονται περίπου 2,9 δισ. ευρώ από τα χρέη που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμα μέχρι και την τελευταία ημέρα του προηγούμενου έτους αλλά και περίπου 2,5 δισ. ευρώ από τις υποχρεώσεις που καθίστανται ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους. Μέχρι και τον Μάιο, καταγράφηκε υστέρηση έναντι του στόχου, καθώς οι οφειλέτες περίμεναν τη ρύθμιση. Η οριστική εικόνα, όμως, θα προκύψει όταν θα είναι διαθέσιμα και τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου και αυτό υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει νέα παράταση στην προθεσμία υποβολής των αιτήσεων για την ένταξη στη ρύθμιση των 120 δόσεων. 

Βάϊος Τσίρος Καθημερινή