Σε συνθήκες σύρραξης μπαίνει ο τεχνικός κόσμος με αφορμή τα έργα οριστικής αποκατάστασης της Θεσσαλίας. Η επικείμενη αποστολή στις 5 Δεκεμβρίου των προσκλήσεων για τις συνολικά εννέα συμβάσεις, οδικών και σιδηροδρομικών έργων, συνολικού ύψους 1,35 δισ. ευρώ, στους Big 4 του κλάδου αποτελεί «κόκκινο πανί» για του μικρότερους εργολάβους.

Με κοινή επείγουσα επιστολή, οι τρεις εργοληπτικές οργανώσεις, που το τελευταίο διάστημα έχουν συνασπιστεί, ήτοι ΠΕΔΜΕΔΕ, ΠΕΣΕΔΕ και ΣΑΤΕ, εκπροσωπώντας όλο το φάσμα των εταιρειών, μικρότερων έως και πολύ μεγάλων, κάνουν λόγο για αποκλεισμό όλων των εταιρειών 6ης τάξης και κάτω προς όφελος των τεσσάρων μεγάλων ομίλων. Ξεκαθαρίζουν και την πρόθεσή τους να ανατρέψουν τη στρέβλωση των ανταγωνιστικών συνθηκών στον εγχώριο κλάδο, προστατεύοντας τα συμφέροντα των μελών τους.

Υπενθυμίζεται, δε, στην ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών ότι «έχει επισημανθεί κατ’ επανάληψη ότι οι τέσσερις εργοληπτικές επιχειρήσεις 7ης τάξης έχουν ήδη συγκεντρώσει υπερβολικά υψηλό ανεκτέλεστο συμβάσεων τεχνικών έργων, περίπου 18 δισ. ευρώ και υφίσταται έντονος προβληματισμός για τη δυνατότητά τους να αντεπεξέλθουν σε αυτό, σε έγκαιρο χρόνο και τίμημα, αφού ο μέσος όρος του κύκλου εργασιών τους τα τελευταία τρία χρόνια κυμαίνεται στα 2,5 δισ. περίπου».  

Με την επιστολή, αποδίδονται στην αγορά ανησυχίες ότι οι τέσσερις όμιλοι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις συμβάσεις που τους έχουν ανατεθεί, τηρώντας τα χρονοδιαγράμματα εκτέλεσης, παρά τις οποίες όμως το υπουργείο δρομολογεί την περαιτέρω αύξηση του ανεκτέλεστου των μεγάλων εταιρειών και μάλιστα μέσω κατ’ εξαίρεση διαδικασίας.

Παράβαση ευρωπαϊκών οδηγιών

Πέρα όμως από τα παραπάνω, οι μικρότεροι εργολήπτες αφήνουν ξεκάθαρη αιχμή για τον τρόπου που το αρμόδιο υπουργείο επιχειρεί να «μοιράσει» τις εργολαβίες. «Το συμβατικό αντικείμενο προέκυψε από τη συνένωση των προϋπολογισμών των επιμέρους έργων του εκάστου δήμου της Θεσσαλίας, κατά παράβαση των ευρωπαϊκών Οδηγιών και της βασικής αρχής της αναλογικότητας, αποκλείοντας τη συμμετοχή όλων των εργοληπτικών εταιρειών από 6ης τάξης και κάτω, που θα σήμαινε αύξηση του ανταγωνισμού και ωφέλεια στον χρόνο εκτέλεσής τους».

Από την πλευρά του, το υπουργείο έχει εξηγήσει την επιλογή των Big 4 στη βάση των υψηλών τεχνικών απαιτήσεων των εν λόγω έργων αποκατάστασης, που θα πρέπει και να εκτελεσθούν γρήγορα και να ανταποκρίνονται σε όρους ανθεκτικότητας. Προκειμένου, λοιπόν, οι εννέα εργολαβίες να μην κατακερματισθούν σε μικρότερες, με τον κίνδυνο να υπάρξουν ασυνέχειες και καθυστερήσεις, κατά την επιχειρηματολογία της ηγεσίας του υπουργείου, αυτές κατευθύνονται στους μεγάλους τεχνικούς ομίλους.

Οι ενώσεις των μικρότερων εργολάβων, ήδη από την περασμένη άνοιξη, είχαν αρχίσει να στέλνουν προειδοποιητικά σήματα στο υπουργείο, διεκδικώντας μερίδιο στα έργα αποκατάστασης και δηλώνοντας την ετοιμότητα και την ικανότητα των μελών τους να συνδράμουν στην εθνική προσπάθεια. Από την πλευρά της, η ΠΕΣΕΔΕ είχε ξεκαθαρίσει πως «δεν υπάρχει κανένα απολύτως περιθώριο να εξαιρεθεί οποιοδήποτε τμήμα του τεχνικού κόσμου». Με τη σειρά της, η ΠΕΔΜΕΔΕ είχε ζητήσει να υπάρξει πρόνοια και για χαμηλού προϋπολογισμού συνοδά και βοηθητικά έργα.

Ευθείες βολές στην πολιτική ηγεσία

Οι μικρότερες τεχνικές εταιρείες, εκφράζοντας την έντονη διαμαρτυρία τους, κάνουν λόγο για απουσία -για ακόμα μία φορά- μίας στοιχειώδους έστω κατανομής των δημοσίων έργων σε όλη την πυραμίδα των εργοληπτικών επιχειρήσεων. Στον αντίποδα, στη δική τους καθημερινότητα εντοπίζουν ελάχιστα έργα προς δημοπράτηση, αδυναμία ανάληψης επιπλέον έργων λόγω ανεκτέλεστου ορίου. Όπως επισημαίνεται, οι 7ης τάξης εταιρείες δεν έχουν, με αντισυνταγματικό τρόπο, περιορισμούς, ενώ παρατηρείται κωλυσιεργία στην εφαρμογή του ΠΔ 71/2019 για την αναβάθμιση των πτυχίων των τεχνικών εταιρειών.

«Είναι πλέον φανερό - και φροντίζετε να το κάνετε σαφές σε όλους τους τόνους - ότι για το Υπουργείο υπάρχουν μόνο τέσσερις εταιρείες που έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε όλα τα δημοπρατούμενα έργα στη χώρα, οι οποίες, λειτουργώντας και υπό ένα συνεργατικό περιβάλλον, έχουν εξασφαλίσει υπογεγραμμένες συμβάσεις ύψους 18 δισ. ευρώ, με πολύ ευνοϊκούς όρους, αποκτώντας σχεδόν όλο το μερίδιο της συνολικής αγοράς, με την ενθάρρυνση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου», συμπεραίνουν.

Και καταλήγουν πως «προφανώς, αυτή η διαπίστωση έχει οδηγήσει σε σημαντική στρέβλωση των ανταγωνιστικών συνθηκών στον εγχώριο κλάδο και δεν μας αφήνει άλλα περιθώρια από το να την ανατρέψουμε με κάθε τρόπο, προστατεύοντας τα συμφέροντα των εταιρειών μελών μας».

Μάρτιο η έναρξη των έργων

Βάσει του σχεδιασμού του αρμόδιου υπουργείου, που έχει μεν τον χαρακτήρα του επείγοντος, αλλά καθυστέρησε περίπου ένα εξάμηνο να βγάλει τους διαγωνισμούς, αλλά και του fast track πλαισίου που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2023, λίγες μόλις ημέρες μετά το χτύπημα του Daniel, η προκήρυξη των συμβάσεων θα γίνει με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση. Πρόκειται, ουσιαστικά, για αναθέσεις με την πίτα να μοιράζεται μεταξύ των μεγάλων εργολάβων.

Ως προς τα επόμενα βήματα, όπως αυτά αποτυπώνονται στις εντάξεις των δύο συστάδων έργων στο Ταμείο Ανάκαμψης, η αποσφράγιση την προσφορών θα γίνει στις 19 Δεκεμβρίου, δρομολογώντας την αποστολή των φακέλων για προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Εκτιμάται ότι οι εννέα εργολαβίες θα συμβασιοποιηθούν στις 19 Μαρτίου 2025, σημαίνοντας την έναρξη των εργασιών. Ο χρόνος ολοκλήρωσης των έργων που αντιστοιχούν στους πόρους τους Ταμείου Ανάκαμψης λήγει στο πρώτο εξάμηνο του 2026.

thessaliaeconomy.gr (από το ρεπορτάζ της Όλγα Κλώντζα στο businessdaily.gr)