Ανέτοιμη εμφανίζεται η αγορά ηλεκτρισμού για τη λειτουργία της με ανταγωνιστικούς όρους, γι’ αυτό και σύσσωμη εισηγήθηκε στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) αναβολή της έναρξης λειτουργίας του target model, δηλαδή του νέου μοντέλου στην αγορά ενέργειας, που βάσει του τελευταίου χρονοδιαγράμματος είχε προγραμματιστεί για τις 17 Σεπτεμβρίου. 

Κατόπιν αυτού, η ΡΑΕ αποφάσισε τη μετάθεσή της για την 1η Νοεμβρίου, διάστημα που κρίνεται επαρκές για να πραγματοποιηθούν ικανοποιητικά τεστ από τα οποία οι συμμετέχοντες θα μπορέσουν να αποκομίσουν μια πιο πραγματική εικόνα για το τι θα συμβεί με τη λειτουργία του νέου μοντέλου. 

Παραγωγοί, προμηθευτές και μεγάλοι καταναλωτές πάντως κατέληξαν σε συμβιβασμό σε σχέση με την επιβολή ορίων στα προθεσμιακά συμβόλαια που θα συνάπτονται με τη λειτουργία του νέου μοντέλου αγοράς και η ΡΑΕ αποφάσισε τελικά πλαφόν 20% στην ισχύ που μπορούν να διαθέσουν ανά συμβόλαιο προμηθευτές με μερίδιο άνω του 4%. 

Το μέτρο θα έχει προσωρινή εφαρμογή μέχρι τα τέλη του 2020 και αφορά ουσιαστικά τη ΔΕΗ και τους τρεις καθετοποιημένους προμηθευτές (Protergia, «Hρων» και Εlpedison). 

Η αντιπαράθεση σχετικά με το εάν και σε τι ποσοστό θα μπει όριο στη σύναψη προθεσμιακών συμβολαίων ξεκίνησε από το δεδομένο της ύπαρξης δεσπόζοντα παίκτη στην αγορά (ΔΕΗ) και κατά συνέπεια τον κίνδυνο αθέμιτων πρακτικών από πλευράς του. Η πρόταση για επιβολή πλαφόν διατυπώθηκε πρώτα από τους ανεξάρτητους παραγωγούς οι οποίοι εισηγήθηκαν όριο 5%-10% στα διμερή συμβόλαια της ΔΕΗ και σε ό,τι αφορά τους λοιπούς προμηθευτές επιβολή περιοριστικών μέτρων με βάση την αρχή της αναλογικότητας και σταδιακή αποκλιμάκωση του ποσοστού που θα επιβληθεί. 

Η ΔΕΗ μπήκε στη συζήτηση βάσει μελέτης της ECCO International που υποστήριζε ότι το μέγιστο όριο θα πρέπει να κυμαίνεται από 10% έως 20% και εισηγήθηκε όριο 20%. Στον αντίποδα τοποθετήθηκε η βιομηχανία η οποία υποστήριξε ότι η επιβολή ορίων είναι εις βάρος των καταναλωτών αφού δεν επιτρέπουν να αναπτυχθεί ο ανταγωνισμός. 

Η ΡΑΕ, λαμβάνοντας υπόψη την εισήγηση του χρηματιστηρίου ενέργειας για προσωρινό πλαφόν 10% και τη διαβούλευση που ακολούθησε επ’ αυτής, αποφάσισε τελικά να επιβάλει πλαφόν 20% σε προμηθευτές με μερίδιο άνω του 4%. Οπως αναφέρεται στο σκεπτικό της σχετικής απόφασης, ο δείκτης ρευστότητας της «αγοράς της επόμενης μέρας» με το πλαφόν στο 20% είναι μεγαλύτερος από 50%. Η πλευρά της βιομηχανίας αποδέχθηκε το πλαφόν υπό την προϋπόθεση της προσωρινής εφαρμογής του. 

Τρεις επιμέρους αγορές

Η λειτουργία του target model θα θέσει τέλος στις υφιστάμενες στρεβλώσεις της αγοράς ηλεκτρισμού που καταλήγουν να επιβαρύνουν τους καταναλωτές ρεύματος. Το νέο μοντέλο αγοράς θα αποτελείται από τρεις επιμέρους αγορές:

• Την «αγορά της επόμενης μέρας» (day ahead), που θα είναι η βασική με όλες τις συναλλαγές που έχουν σχέση με τον ημερήσιο προγραμματισμό που γίνεται και σήμερα από το χρηματιστήριο ενέργειας.

• Την ενδοημερήσια αγορά (intraday) στην οποία γίνονται διορθωτικές κινήσεις αρχικά μέσω δημοπρασιών (auctions), ενώ στο τελικό στάδιο θα γίνεται με διόρθωση των θέσεων κατά τη διάρκεια της ημέρας.

• Την αγορά της εξισορρόπησης, κατά την οποία αφού έχει ολοκληρωθεί ο προγραμματισμός και έχουν γίνει οι διορθωτικές κινήσεις, ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς ΑΔΜΗΕ θα μετράει τι πραγματικά συνέβη στην πράξη.

Μήνυμα Χατζηδάκη για εφαρμογή του target model

Αιχμηρό μήνυμα προς τους συμμετέχοντες στην αγορά ηλεκτρισμού έστειλε χθες από το βήμα του συνεδρίου του Economist o υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, δηλώνοντας αποφασισμένος να μπει τέλος στις στρεβλώσεις που κρατούν ψηλά τις τιμές ρεύματος και να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός στη βάση του target model (ενιαίο ευρωπαϊκό ανταγωνιστικό μοντέλο). 

Η Ελλάδα παντελώς αδικαιολόγητα και εξαιτίας δογματισμών έχει μείνει η τελευταία χώρα στην Ευρωπαϊκή Ενωση που δεν έχει εφαρμόσει το target model, είπε ο υπουργός και με αιχμηρή γλώσσα συνέχισε: «Πέρα από το ότι είναι υποχρέωσή μας απέναντι στην Ε.Ε., αν είχαμε εφαρμόσει αυτό το μοντέλο, η αγορά θα λειτουργούσε ομαλότερα μέσω του ανταγωνισμού στο εσωτερικό και της σύζευξής μας με τις γειτονικές χώρες. Θα τερματίζονταν διάφορα ειδικά καθεστώτα και δώρα των κυβερνήσεων στον έναν και στον άλλον που στρεβλώνουν την αγορά και προξενούν αδικίες. Και κυρίως θα έπεφταν οι τιμές για τη βιομηχανία και τους απλούς καταναλωτές».

Ο κ. Χατζηδάκης χαρακτήρισε «ασυγχώρητο λάθος» ότι το σύστημα αυτό δεν έχει υιοθετηθεί και απέδωσε σε αυτή την έλλειψη το γεγονός ότι έχουμε την υψηλότερη χονδρεμπορική τιμή στην Ευρώπη, ενώ στέλνοντας μήνυμα σε όσους συνεχίζουν να επενδύουν σε περαιτέρω καθυστερήσεις, συμπλήρωσε σε υψηλούς τόνους: «Γι’ αυτό λοιπόν θα εφαρμόσουμε το target model, όποια συμφέροντα και αν θιγούν και όποιες ιδεοληψίες και να ταρακουνηθούν. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι αποφασισμένο να σπάσει αυγά στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας».

Απευθυνόμενος ευθέως στους παραγωγούς ενέργειας, στους οποίους εμμέσως καταλόγισε αντιδράσεις, ο κ. Χατζηδάκης σημείωσε: «Στηρίζουμε τους παραγωγούς ενέργειας, είμαστε κυβέρνηση της ελεύθερης οικονομίας, άρα αναγνωρίζουμε το δικαίωμά τους στα κέρδη. Αναγνωρίζουμε όμως και το δικαίωμα της βιομηχανίας και του μέσου Ελληνα για λογικότερες τιμές ενέργειας. Δεν θα ανακαλύψουμε τον τροχό. Θα ακολουθήσουμε τον ευρωπαϊκό δρόμο» και αναφέροντας μια σειρά από μέτρα που έχουν ληφθεί για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, συμπλήρωσε ότι αυτά ισχύουν, «η βασική τομή όμως για τη μείωση του κόστους ενέργειας είναι το target model».

Χρύσα Λιάγγου Καθημερινή