Οι οκτώ στους δέκα διαγωνισμούς έργων οδοφωτισμού είναι «φωτογραφικοί», υποστήριξε προ ημερών ο εργολήπτης δημόσιων έργων Γιώργος Κυριακόπουλος, σε εκδήλωση για την εξοικονόμηση ενέργειας.

Λίγες ημέρες νωρίτερα, σε εκδήλωση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) για την τεχνική οδηγία περί οδοφωτισμού, ο Φραγκίσκος Τοπαλής, καθηγητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ, είχε τονίσει πως «τα έργα οδοφωτισμού που γίνονται από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) είναι τα μοναδικά τεχνικά έργα που προωθούνται χωρίς μελέτες, χωρίς εφαρμογή των κανονισμών και των προτύπων, με αποτέλεσμα αρκετές φορές οι δρόμοι των πόλεων να μοιάζουν με χριστουγεννιάτικα δέντρα, με λαμπτήρες διαφόρων τύπων, που πιο πολύ ρυπαίνουν τον ουρανό παρά φωτίζουν».

Τα έργα οδοφωτισμού είναι μια αγορά που υπολογίζεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια και μόλις έχει αρχίσει να αναπτύσσεται, εν μέσω σοβαρών ενστάσεων από τον τεχνικό κόσμο. Ο Γ. Κυριακόπουλος και οι άλλες διοικήσεις τεχνικών εταιρειών που θεωρούν πως απαιτούνται αλλαγές στους διαγωνισμούς, υποστηρίζουν πως «η ανανέωση των δικτύων οδοφωτισμού της χώρας γίνεται με καταχρηστική υπερχρέωση των δημοτών, οι οποίοι παρότι η κατανάλωση θα πέσει 70%, θα πληρώνουν τα ίδια δημοτικά τέλη για 12 χρόνια».

Επιπλέον, «δεσμεύονται συμβατικά οι δήμοι από απερχόμενους δημάρχους για 12 έτη, μέσω μιας αμφιβόλου νομιμότητας διαγωνιστικής διαδικασίας που οδηγεί σε πανάκριβες συμβάσεις». Τέλος, «καταστρέφεται ο ανταγωνισμός με την επιβολή "φωτογραφικών" όρων και το τελικό τίμημα είναι πολλαπλάσιο αυτού που θα επιτυγχανόταν σε ανοικτή διαδικασία».

Ο κ. Κυριακόπουλος, για πολλά χρόνια μέλος της διοίκησης του ΣΑΤΕ (του εργοληπτικού συνδέσμου που εκπροσωπεί τις μεγάλες τεχνικές εταιρείες της χώρας), τόνισε πως 8 στους 10 διαγωνισμούς «καταλήγουν σε δύο εταιρείες» με τη μία εξ αυτών «να αναλαμβάνει το 75% του τζίρου». Ο ίδιος παρουσίασε 15 διαγωνισμούς από δήμους της χώρας, συνολικού ύψους περί τα 85 εκατ. ευρώ, οι οποίοι κατέληξαν στις δύο συγκεκριμένες εταιρείες. Κατά τον κ. Κυριακόπουλο, οι δήμοι φαίνεται πως έχουν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα, με το πρώτο να οδηγεί τα έργα στη μία επιχείρηση και το δεύτερο στην άλλη. Οσες άλλες τεχνικές εταιρείες προσπαθούν να διεκδικήσουν έργα δεν έχουν καμία τύχη!

Οι εκπρόσωποι των τεχνικών εταιρειών διαμαρτύρονται και για αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το αρμόδιο τμήμα του οποίου ανέτρεψε απόφαση ενός κλιμακίου που υποστήριξε ότι διαγωνισμός για έργο οδοφωτισμού ήταν «φωτογραφικός». Το τμήμα θεώρησε πως επειδή συμμετείχαν πέντε υποψήφιοι υπήρχε «επαρκής ανταγωνισμός», χωρίς να εξετάσει, όπως τονίζουν οι εργολήπτες, αν οι τέσσερις από τους πέντε υποψηφίους αποκλείστηκαν «με το καλημέρα» και πιθανώς ήταν «λαγοί», προκειμένου να πάρει το έργο ο πέμπτος.

Αλλά και η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) «στους αρχικούς διαγωνισμούς LED ατυχώς απέρριψε δύο πολύ αναλυτικές προσφυγές για τυπικούς λόγους (αποφάσεις 82/2018 και 114/2018), για λανθασμένη αναγραφή χρόνου γνώσης διακήρυξης και μη επαρκή στοιχειοθέτηση έννομου συμφέροντος, με αποτέλεσμα να επικρατήσει σύντομα απογοήτευση και απροθυμία υποβολής νέων προσφυγών» από τις τεχνικές εταιρείες. Επίσης, «όταν κάποιοι αποφάσισαν και κατέθεσαν προσφυγή για φωτογραφικούς όρους, έλαβαν την απάντηση ότι είναι «αόριστοι» οι λόγοι προσφυγής καθώς δεν κατονομαζόταν ο… «φωτογράφος» (απόφαση ΑΕΠΠ 21/17).

Οι διοικήσεις των τεχνικών εταιρειών έχουν σοβαρές ενστάσεις ειδικά για τον μαθηματικό τύπο με τον οποίο αξιολογούνται οι προσφορές στους διαγωνισμούς για έργα οδοφωτισμού που οδηγούνται σε μία συγκεκριμένη επιχείρηση. Όπως είπε και ο κ. Κυριακόπουλος, «τελικά παίρνεις LADA με τιμές πολλαπλάσιες μιας Mercedes»! Προς το παρόν, όμως, οι αρμόδιες αρχές δεν φαίνεται να κατανοούν τις συγκεκριμένες ενστάσεις.

Πώς οι δήμοι χάνουν ευκαιρίες για πρόσθετα έσοδα

Στην πρόσφατη παρέμβασή του στην εκδήλωση του ΤΕΕ, ο κ. Τοπαλής τόνισε πως με τα φωτιστικά LED στα δίκτυα οδοφωτισμού των πόλεων «μπορούμε να πετύχουμε εξοικονόμηση πάνω από 50%. Και μπορούμε να ρυθμίζουμε τον φωτισμό ανάλογα με τις συνθήκες και την ώρα. Σε τουριστικές περιοχές π.χ. θα μπορούν τον χειμώνα που δεν υπάρχουν τουρίστες να διακόπτουν το φωτισμό, υπό όρους και προϋποθέσεις».

Ο ίδιος τόνισε πως «αν κάνουμε το τόλμημα να πάμε σε επενδύσεις τηλεδιαχείρισης, θα μπορούν οι δήμοι να έχουν έσοδα από το δίκτυο οδοφωτισμού με άλλες υπηρεσίες που θα προσφέρουν, ενώ θα δημιουργηθούν και θέσεις εργασίας. Για παράδειγμα μέσω του δικτύου ασύρματης τηλεδιαχείρισης του οδοφωτισμού μπορούν να δημιουργηθούν ταυτόχρονα και τοπικά δίκτυα Wi-Fi σε ολόκληρο τον δήμο για σύνδεση στο διαδίκτυο, να υπάρχουν τοπικά δίκτυα για τη χρήση όλων των δημοτικών επιχειρήσεων κ.ά. Μπορούν να παρέχονται και υπηρεσίες ελεγχόμενης στάθμευσης μέσω του ίδιου συστήματος τηλεδιαχείρισης καθώς και άλλες εφαρμογές όπως για τη διαχείριση απορριμμάτων κ.ά.

Ο καθηγητής του ΕΜΠ εξήγησε πως «η Κομισιόν δίνει μεγάλο βάρος στα έξυπνα δίκτυα και στις έξυπνες πόλεις με τεράστια κονδύλια που μπορούν να αξιοποιήσουν οι δήμοι, ενώ υπάρχει οικονομικό ενδιαφέρον από τον ιδιωτικό τομέα. «Με εφαρμογές IoT (σ.σ. το Διαδίκτυο των Πραγμάτων) τα συστήματα οδοφωτισμού μπορούν να γίνουν κερδοφόρα ενώ μέχρι τώρα απλώς απομυζούν τους φόρους μας», κατέληξε.

Απλά αλλάζουν... λάμπες

Αντί βέβαια για τέτοιες πρωτοβουλίες, συμβαίνουν άλλα πράγματα στους διαγωνισμούς των δήμων για έργα οδοφωτισμού. Οι διαγωνισμοί, όπως είπε ο κ. Τοπαλής, αφορούν «απλή αντιστοίχιση παλαιών λαμπτήρων, με λαμπτήρες LED! Χωρίς να ελέγχεται αν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις φωτισμού και χωρίς να ελέγχεται μετά το έργο αν πληροί τις απαιτήσεις». Μάλιστα ενίοτε χρησιμοποιούνται «παρωχημένης τεχνολογίας LED». Κατά τον κ. Τοπαλή, υπάρχουν σήμερα «φωτιστικά με controllers για μνήμη, με κεραία για να επικοινωνούν και να μεταδίδουν σήματα κ.λπ. Εμείς ακόμα εξακολουθούμε να βγάζουμε έργα που αλλάζουμε στατικά ένα φωτιστικό με ένα άλλο, χωρίς δυνατότητα ρύθμισης, χωρίς τηλεδιαχείριση και χωρίς θεσμοθετημένο οδηγό ορθής εκτέλεσης».

Επιπλέον, «τα έργα γίνονται χωρίς εκτίμηση των απαιτήσεων του δρόμου (π.χ. ακόμα και ο ίδιος δρόμος σε πλάτος δεν έχει τις ίδιες με άλλον, γιατί έχει άλλη κυκλοφορία οχημάτων ή πεζών)». Πρέπει να γίνει μελέτη φωτισμού, ώστε να εγκατασταθούν φωτιστικά με οπτικό σύστημα που να στρέφει το φως εκεί που χρειάζεται και όχι στα μπαλκόνια»! Κατά τον κ. Τοπαλή, «το μυστικό είναι στο οπτικό σύστημα. Αν έχεις καλό οπτικό σύστημα, μπορείς να φωτίσεις ένα δρόμο με τα μισά Watt (αντί για 100 με τα 70 ίσως και με 50) από ένα άλλο. Εκεί χρειάζεται γνώση και δοκιμές».

Ο ίδιος υπενθύμισε πως επίκειται ευρωπαϊκή οδηγία που θα επιβάλλει περιορισμούς στη φωτορύπανση, την ίδια στιγμή που οι ελληνικοί δήμοι προωθούν έργα οδοφωτισμού που κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση! Όπως εξήγησε, υπάρχουν περιοχές της Ευρώπης «όπου έχουν επιβληθεί περιορισμοί στην μπλε ακτινοβολία των φωτιστικών όπως σε Ανδαλουσία, Λομβαρδία και σε ολόκληρη τη Σλοβενία, γιατί συνδέονται με μικρότερη παραγωγή μελατονίνης από τον οργανισμό».

Ετσι «σε λίγα χρόνια θα μας έρθει και επίσημα πως τα φωτιστικά που βάλατε, δεν κάνουν, προκαλούν ζημιά στον άνθρωπο και στο περιβάλλον και κάνουν τους δρόμους χειρουργείο. Θα έλεγα στους δημάρχους, λυπηθείτε μας, αφήστε μας καλύτερα με τα παλιά φωτιστικά παρά να μας βάλετε τέτοια φωτιστικά».

Ο κ. Τοπαλής κατέληξε πως «είναι σημαντική η αξιολόγηση ενεργειακής εγκατάστασης. Πόσο μου κοστίζει κάθε χρόνο το να φωτίζω τον δρόμο μου».

Φώτης Κόλλιας (euro2day.gr)