Αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τεχνολογίας και την αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών, η ΑΑΔΕ επεξεργάζεται τρόπους να φτάνει άμεσα στα ταμεία της τουλάχιστον ένα μέρος του ΦΠΑ που πληρώνουν οι καταναλωτές, αντί να περιμένει τον επαγγελματία ή την επιχείρηση που εισπράττει τον φόρο να της τον αποδώσει. Για το Δημόσιο η υλοποίηση αυτού του σχεδίου, που υπάρχει στο επιχειρησιακό σχέδιο της ΑΑΔΕ, θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της εισπραξιμότητας από τον φόρο που αποδίδει τα περισσότερα έσοδα. Από την άλλη, θα πιέσει τις επιχειρήσεις εκείνες που χρησιμοποιούν τον ΦΠΑ που έχουν εισπράξει ως κεφάλαιο κίνησης και καθυστερούν την απόδοσή του. Πέραν αυτού, η ΑΑΔΕ δρομολογεί και επιστροφές φόρων σε 30 ημέρες, παρακολούθηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών από τη στιγμή που δημιουργούνται και νέου τύπου ελέγχους με τη χρήση κυρίως τεχνητής νοημοσύνης.
Με στόχο τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, αλλά και την αποφυγή των ολοένα και συχνότερων ρυθμίσεων για την αποπληρωμή του ΦΠΑ, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δρομολογεί ένα αυτόματο σύστημα είσπραξης του ΦΠΑ. Ουσιαστικά σε κάθε συναλλαγή θα αποδίδεται αυτόματα στην εφορία τμήμα του ΦΠΑ που εισπράττει η επιχείρηση. Για παράδειγμα, εάν ο ΦΠΑ στη συναλλαγή ανέρχεται στα 50 ευρώ, θα αποδίδονται αυτόματα τα 15 ευρώ ενδεχομένως και τα 25 ευρώ.
Για το ελληνικό Δημόσιο αυτό σημαίνει σημαντική αύξηση της εισπραξιμότητας και κατάργηση των καθυστερήσεων που προκαλούν οι δόσεις ή οι ρυθμίσεις. Για τις επιχειρήσεις συνεπάγεται απώλεια ενός «κεφαλαίου κίνησης», καθώς μέχρι σήμερα χρησιμοποιούν παρατύπως τον ΦΠΑ που εισπράττουν από τους πελάτες τους.
Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι από το πραγματικό ληξιπρόθεσμο χρέος των 85 δισ. ευρώ (αυτό που δυνητικά μπορεί να εισπραχθεί) τα 25 δισ. ευρώ πηγάζουν από τον ΦΠΑ που δεν έχει πληρωθεί, ποσό το οποίο είναι το μεγαλύτερο μεταξύ των φορολογικών κατηγοριών. Αυτός ήταν και ο λόγος που η φορολογική διοίκηση αποφάσισε πέρυσι να επιβάλει τη μηνιαία πληρωμή του ΦΠΑ καθώς είχε διαπιστώσει ότι πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις χρησιμοποιούσαν τον ΦΠΑ ως κεφάλαιο κίνησης, με αποτέλεσμα την ώρα της πληρωμής να μην μπορούν να αποδώσουν το ποσό στην εφορία.
Η πλήρης εφαρμογή της αυτοματοποίησης δεν είναι όμως απλή υπόθεση. Απαιτεί αναβάθμιση των συστημάτων πληρωμής και προσαρμογές στο λογισμικό των POS και των ταμειακών μηχανών. Η ΑΑΔΕ διαβεβαιώνει πως οι νέες ταμειακές διαθέτουν ήδη αυτή τη δυνατότητα, ενώ η πιλοτική εφαρμογή θα ξεκινήσει από επαγγελματίες παροχής υπηρεσιών, όπου η διαδικασία είναι τεχνικά ευκολότερη και θα επεκταθεί στο σύνολο της λιανικής.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΑΑΔΕ εξετάζει δύο σενάρια. • Το πρώτο προβλέπει να καταβάλλεται ένα συγκεκριμένο ποσοστό του ΦΠΑ που εισπράττει σε κάθε συναλλαγή η επιχείρηση, για παράδειγμα 30% ή 50%, και το υπόλοιπο να συμψηφίζεται με τον ΦΠΑ που έχει πληρώσει η επιχείρηση. Εάν μετά υπάρχει ποσό προς απόδοση αυτό θα γίνεται όπως σήμερα στο τέλος του επόμενου μήνα, ενώ εάν υπάρχει ποσό προς επιστροφή αυτή θα διενεργείται εντός 30 ημερών. • Το δεύτερο σενάριο που εξετάζει η φορολογική διοίκηση προβλέπει ότι κάθε επιχείρηση θα αντιμετωπίζεται διαφορετικά. Θα λαμβάνονται στοιχεία τζίρου του προηγούμενου έτους βάσει του ΦΠΑ που κατέβαλλε κάθε μήνα και θα προκύπτει ένα συγκεκριμένο ποσοστό που θα αποδίδεται αυτόματα σε κάθε συναλλαγή, και το οποίο όπως προαναφέρθηκε θα είναι διαφορετικό για κάθε επιχείρηση.
Σημειώνεται ότι η αυξημένη χρήση των καρτών, τα ηλεκτρονικά βιβλία και η διασύνδεση των ταμειακών με τα POS περιόρισαν τις απώλειες ΦΠΑ με αποτέλεσμα να μειωθεί και η φοροδιαφυγή. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Κομισιόν, το κενό ΦΠΑ το 2023 μειώθηκε στο 11% από 13,7% που ήταν το 2022, ενώ σε σύγκριση με το 2019 έχει μειωθεί κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση το κενό ΦΠΑ υπολογίζεται σε 9,5%. Από την ΑΑΔΕ αναφέρουν ότι το «κενό ΦΠΑ» βρίσκεται πλέον πολύ κοντά στον μέσο όρο της Ε.Ε. και ενδεχομένως στα τέλη του 2026 η χώρα μας θα συμβαδίζει με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές.
Ελεγχοι με AI
Εκτός από το αυτόματο σύστημα είσπραξης φόρων, η ΑΑΔΕ δρομολογεί και επιστροφές φόρων σε 30 ημέρες, ουσιαστικότερη παρακολούθηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών εν τη γενέσει τους και νέου τύπου ελέγχους με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και κυρίως τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ).
Στους βασικούς στόχους που θέτει η ΑΑΔΕ με βάση το στρατηγικό της σχέδιο, είναι ο διπλασιασμός της εισπραξιμότητας των πραγματικών ληξιπρόθεσμων χρεών, η αύξηση της εμπρόθεσμης υποβολής δηλώσεων φόρου εισοδήματος στο 96% και ΦΠΑ στο 99%, η αύξηση των εμπρόθεσμων πληρωμών στο 90% αλλά και η ολοκλήρωση των ψηφιακών αιτημάτων των συναλλασσομένων σε ποσοστό 95% εντός 24 ωρών κατά μέσον όρο και εντός 3 εργάσιμων ημερών κατά μέσον όρο για τα λοιπά αιτήματα.
Οσον αφορά την είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών βασικοί στόχοι είναι: • Η μείωση του φορολογικού κενού, η μείωση της απώλειας εσόδων λόγω λαθρεμπορίου και η προστασία των εθνικών και ενωσιακών οικονομικών συμφερόντων, αντιμετωπίζοντας κάθε κίνδυνο μη συμμόρφωσης. • Ο συντονισμός κεντρικά όλων των ελέγχων στο πεδίο, με τη λειτουργία κέντρου ειδικών δυνάμεων φορολογικών και τελωνειακών ελέγχων και ερευνών, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογίες και τεχνικές ανάλυσης πληροφοριών θα επιτρέψουν στη φορολογική διοίκηση να εντοπίζει έγκαιρα, φαινόμενα φοροδιαφυγής, απάτης και λαθρεμπορίου, νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, με κοινές δράσεις και επιχειρήσεις και διασυνοριακούς ελέγχους σε θαλάσσια και χερσαία σύνορα.
Προκόπης Χατζηνικολάου, Καθημερινή
