Το πρωτοφανές μπλακ άουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία προκαλεί εξελίξεις Η Ε.Ε. εγκρίνει την παράταση λειτουργίας αντιδραστήρων, νέες επενδύσεις σχεδιάζει η «πράσινη» Δανία

Μέσα σε ένα εκρηκτικό μείγμα διπλής κρίσης, ενεργειακής και κλιματικής, και με αδήριτη ανάγκη να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση που πιέζει ασφυκτικά τις περισσότερες οικονομίες ανά τον κόσμο, όλα δείχνουν πως τα επόμενα χρόνια θα εκτοξευθεί στα ύψη η ζήτηση για καθαρή ενέργεια. Η συγκυρία έχει προ πολλού αναγκάσει πολλές χώρες να επανεξετάσουν την αφοριστική στάση κατά της πυρηνικής ενέργειας που έχουν υιοθετήσει από τον Μάρτιο του 2011 ως συνεπακόλουθο της πυρηνικής τραγωδίας στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας. Ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να αναθεωρούν τις αποφάσεις που έλαβαν έκτοτε να παροπλίσουν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες τους και να αποκλείσουν την πιο διχαστική πηγή ενέργειας από το μείγμα με το οποίο παράγουν ηλεκτρισμό για την κάλυψη των αναγκών τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποστηρίξει την τάση για επανεξέταση των αμφιλεγόμενων αυτών αποφάσεων, δίνοντας την έγκρισή της στη χρηματοδότηση που προϋπέθετε η συντήρηση και ανακαίνιση πυρηνικών αντιδραστήρων προκειμένου να παραταθεί η λειτουργία τους.

Ως επιταχυντής της διαδικασίας έχει, άλλωστε, λειτουργήσει τα τελευταία χρόνια η επιθετική παρέμβαση της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς τα ενεργοβόρα κέντρα δεδομένων πρέπει να τροφοδοτούνται με ηλεκτρική ενέργεια 24 ώρες το 24ωρο. Εχουν, έτσι, εξωθήσει τους τεχνολογικούς κολοσσούς που τα λειτουργούν, την Google και τη Microsoft, πολλές άλλες εταιρείες, αλλά και τον Μπιλ Γκέιτς προσωπικά, να συνταχθούν με το μέτωπο υπέρ της στροφής στην πυρηνική ενέργεια. Τον καταλύτη για τη στροφή της Ευρώπης στην πυρηνική ενέργεια ενδέχεται, όμως, να αποτελέσει το πρωτοφανές μπλακ άουτ που πριν από τρεις εβδομάδες προκάλεσε χάος στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Η αμφιλεγόμενη μορφή ενέργειας που προβληματίζει επί χρόνια, καθώς παρουσιάζεται από τους οπαδούς της ως καθαρή μορφή ενέργειας πολύτιμη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και ως κίνδυνος αφανισμού της ανθρωπότητας από τους πολέμιούς της, αρχίζει να εμφανίζεται ως λύση σε ολοένα και περισσότερα προβλήματα. Στην Ισπανία, που έχει από το 2019 αποφασίσει να παροπλίσει μέχρι το 2035 όσους πυρηνικούς αντιδραστήρες παραμένουν ακόμη σε λειτουργία, το σοκ που γνώρισε η χώρα στις 28 Απριλίου έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό και έχει ενισχύσει την επιχειρηματολογία όσων υποστηρίζουν τη στροφή στην πυρηνική ενέργεια.

Με τις έρευνες για τα αίτια του αδιανόητου έως τώρα συμβάντος να βρίσκονται σε εξέλιξη, πολλοί διατύπωσαν την άποψη ότι το μπλακ άουτ οφειλόταν στην υπερβολική εξάρτηση του δικτύου από τις ανανεώσιμες πηγές, που δεν αποτελούν σταθερή πηγή ενέργειας. Υποστηρίζουν, έτσι, πως η πυρηνική ενέργεια θα ήταν η αξιόπιστη εναλλακτική που θα μπορούσε να διασφαλίσει τη σταθερότητα στο δίκτυο. Και το λόμπι που υποστηρίζει την πυρηνική ενέργεια καλεί την κυβέρνηση να αναθεωρήσει την απόφασή της για τερματισμό της λειτουργίας των πυρηνικών αντιδραστήρων.

Ισως στη χώρα της Ιβηρικής να είναι ακόμη ισχυρές οι αντιστάσεις, καθώς η κυβέρνηση Σάντσεθ επιμένει στην αρνητική στάση της και εμμένει στο σχέδιο που έχει χαράξει από το 2019 να παράγει το 81% της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Την ίδια στιγμή, όμως, οδεύει προς μια θεαματική αναθεώρηση της αρνητικής στάσης η «πράσινη» Δανία, η χώρα που έχει απαγορεύσει τους πυρηνικούς αντιδραστήρες από το 1985, χρονολογία ορόσημο, αν σκεφτεί κανείς πως η σχετική απόφαση ελήφθη ένα χρόνο προτού συμβεί το ιστορικής σημασίας ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία.

Μέσα στην εβδομάδα ο Δανός υπουργός Ενέργειας και Κλίματος, Λας Ογκόρ, ανακοίνωσε πως η κυβέρνηση εξετάζει τα πιθανά οφέλη που μπορούν να της προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες πυρηνικής ενέργειας και προσανατολίζεται στην κατάργηση της απαγόρευσης. Μιλώντας στον Τύπο της Δανίας δήλωσε πως η κυβέρνηση διαπιστώνει τις σημαντικές εξελίξεις στις τεχνολογίες πυρηνικής ενέργειας και ενδέχεται να επενδύσει σύντομα σε μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες νέας γενιάς. Αναφερόταν στους μικρούς αντιδραστήρες που έχουν περιορισμένο κόστος και μικρότερα χρονικά διαστήματα κατασκευής, σε σύγκριση με τους παραδοσιακούς αντιδραστήρες μεγάλης κλίμακας. Ο Δανός υπουργός δεν παρέλειψε, βέβαια, να υπογραμμίσει πως η κυβέρνηση δεν θα αρκεστεί στο δυναμικό αυτών των αντιδραστήρων, αλλά «θα εξετάσει και το τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο για την κοινωνία της Δανίας». Η στροφή της σκανδιναβικής χώρας αποτελεί σημάδι των καιρών, καθώς πρόκειται για μία από τις χώρες της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και με τη μεγαλύτερη εταιρεία αιολικής ενέργειας στον κόσμο, την Ørsted. Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας, το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στη Δανία προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, αιολική, βιοκαύσιμα και ηλιακή ενέργεια. Αν υλοποιηθούν τα σχέδια που εξέφρασε ο Δανός υπουργός, θα αποτελέσουν σαφές μήνυμα για την υπόλοιπη Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.