Την επιβολή έκτακτης εισφοράς τουλάχιστον 33% επί των υπερκερδών βιομηχανιών πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα και διυλιστηρίων προβλέπει το προσχέδιο της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η πρόταση της Ε.Ε. αφορά τα διυλιστήρια ΕΛΠΕ και Motor Oil που το πρώτο εξάμηνο εμφάνισαν αθροιστικά προσαρμοσμένα καθαρά κέρδη 874 εκατ. Η κυβέρνηση τάσσεται υπέρ της πρότασης, καθώς εξασφαλίζει πρόσθετη πηγή χρηματοδότησης για την επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος ενόψει ενός δύσκολου χειμώνα.

Με σκεπτικισμό παρακολουθούν οι δύο εταιρείες διύλισης της χώρας, ΕΛΠΕ και Motor Oil, τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιβολή προσωρινής έκτακτης εισφοράς στα κέρδη του 2022, τις οποίες μάλιστα η ελληνική κυβέρνηση φέρεται να υποστηρίζει και να υιοθετεί, ανεξάρτητα από το εάν θα πάρουν τελικά υποχρεωτικό χαρακτήρα για τα κράτη-μέλη.

Η πίεση για έσοδα, προκειμένου να στηριχθούν οι επιδοτήσεις ρεύματος και φυσικού αερίου, είναι μεγάλη και η φορολόγηση των υψηλών κερδών, ύψους 874 εκατ. ευρώ αθροιστικά (τα προσαρμοσμένα καθαρά) για τα δύο διυλιστήρια μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2022, αποτελεί μια νέα πηγή χρηματοδότησης, απολύτως αναγκαία για τη στήριξη των νοικοκυριών ενόψει του χειμώνα και των υψηλών καταναλώσεων για θέρμανση.

Το προσχέδιο της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς ενεργειακής κρίσης προβλέπει και επιβολή έκτακτης εισφοράς στις βιομηχανίες πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα και διυλιστηρίων ύψους τουλάχιστον 33% των επιπλέον κερδών τους. Η βάση θα είναι τα κέρδη προ φόρων του οικονομικού έτους 2022, που είναι πάνω από 20% υψηλότερα από τον μέσο όρο των τριών ετών, με αφετηρία το 2019.

Η πρόταση στην περίπτωση της Ελλάδας ακουμπάει τα διυλιστήρια ΕΛΠΕ και Motor Oil, οι μετοχές των οποίων δέχθηκαν ήδη τις πρώτες πιέσεις με τη διαρροή του προσχεδίου. Χθες οι μετοχές των δύο εταιρειών κατέγραψαν πτώση πάνω από 3%, σε συνέχεια υποχώρησης κατά 4,78% για τα ΕΛΠΕ και 4,23% για τη Motor Oil μια ημέρα πριν.

Το σχέδιο φορολόγησης των κερδών βρίσκει και τα δύο ελληνικά διυλιστήρια εν μέσω υλοποίησης σημαντικών επενδύσεων στις ΑΠΕ και τον εν γένει πράσινο μετασχηματισμό τους και έχει προκαλέσει εύλογες ανησυχίες, αν και επισήμως οι διοικήσεις των δύο ιστορικών βιομηχανικών ομίλων της χώρας αποφεύγουν να σχολιάσουν και αναμένουν τις οριστικές αποφάσεις των Βρυξελλών. Σε αυτή τη φάση, εντύπωση έχει προκαλέσει στην πλευρά των διυλιστηρίων τόσο το ύψος της φορολογίας όσο και το σχέδιο υπολογισμού βάσει της προηγούμενης τριετίας, χρονιές που οι πωλήσεις και τα κέρδη κινήθηκαν σε χαμηλές πτήσεις λόγω της πανδημίας. Η κερδοφορία εξάλλου των εταιρειών διύλισης ιστορικά παρουσιάζει υψηλές διακυμάνσεις, αφού συναρτάται άμεσα από τις διακυμάνσεις των περιθωρίων διύλισης.

Η πολύ υψηλή κερδοφορία, για παράδειγμα, στο β΄ τρίμηνο του 2022 των ΕΛΠΕ και της Motor Oil είναι κυρίως αποτέλεσμα της διαμόρφωσης των περιθωρίων διύλισης σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, λόγω της ισχυρής ζήτησης σε ντίζελ και βενζίνες, σε συνδυασμό και με τη βελτιωμένη κερδοφορία στις εξαγωγές, αλλά και την αυξημένη ζήτηση στην ελληνική αγορά λόγω τουρισμού. Αντίστοιχα το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2020 με την υποχώρηση των περιθωρίων διύλισης σε πολυετή χαμηλά και την κατάρρευση της ζήτησης λόγω lockdown, προσγειώθηκε σε ιστορικά χαμηλά και η κερδοφορία των διυλιστηρίων.

Ενα ζήτημα που επίσης έχει προκαλέσει ενόχληση στις εταιρείες διύλισης είναι οι εσφαλμένες εντυπώσεις που δημιουργούνται σε σχέση με τα υπερκέρδη, δεδομένου του εξαγωγικού τους χαρακτήρα. Το 80% των πωλήσεων της Motor Oil και πάνω από το 60% των ΕΛΠΕ κατευθύνεται σε αγορές του εξωτερικού, με κύκλους των διυλιστηρίων να σημειώνουν ότι η αντιμετώπιση ενός από τα πιο σημαντικά και επώδυνα ελλείμματα της χώρας (ισοζυγίου εμπορικών συναλλαγών) μέσω εξαγωγών, είναι κρίσιμη επιδίωξη για την Ελλάδα και κεντρικός στόχος της χώρας.

Η έκτακτη εισφορά στα υπερκέρδη των διυλιστηρίων θα προχωρήσει στην Ελλάδα κατά το μοντέλο της φορολόγησης των υπερκερδών των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Αφού δηλαδή δημοσιευθούν οι ισολογισμοί, η ΡΑΕ θα αναλάβει τον έλεγχο των στοιχείων και στη συνέχεια, βάσει υπουργικής απόφασης που θα ορίζει τα ποσά, θα προχωρήσει η διαδικασία της άντλησης των εσόδων που αναλογούν για το ελληνικό Δημόσιο, τα οποία θα κατευθυνθούν στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης για τη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η διαδικασία φορολόγησης σε ποσοστό 90% των υπερκερδών των ηλεκτροπαραγωγών για την περίοδο Οκτωβρίου 2021 - Ιουνίου 2022 δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, ενώ ακόμη μεγαλύτερη καθυστέρηση παρουσιάζει η φορολόγηση των εταιρειών φυσικού αερίου. Η υπουργική απόφαση για τη φορολόγηση των εταιρειών ηλεκτροπαραγωγής υπογράφηκε μόλις την περασμένη Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου, ενώ η όλη διαδικασία για τον επαναπροσδιορισμό και τον έλεγχο των κερδών από τους ορκωτούς λογιστές προβλέπεται να διαρκέσει τουλάχιστον ενάμιση μήνα.

Χρύσα Λιάγγου, Καθημερινή