Πλήρη απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη του προς τράπεζες, Δημόσιο ή άλλους πιστωτές, 24 μήνες από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης, και 12 μήνες από την κήρυξη της πτώχευσης, προβλέπει το προσχέδιο του νέου Πτωχευτικού Κώδικα που επεξεργάζονται η κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών. Πρόκειται για τη δεύτερη ευκαιρία που δίνεται στα νοικοκυριά να συνεχίσουν τη ζωή τους απαλλαγμένα από τα χρέη του παρελθόντος, αφού όμως αποδεχθούν να χάσουν το σύνολο της περιουσίας τους, η οποία θα ρευστοποιηθεί με δικαστική απόφαση.

Ο νέος  Πτωχευτικός Κώδικας θέτει ενιαίους κανόνες και διαδικασίες για την πτώχευση των νομικών και των φυσικών προσώπων και στόχος είναι το τελικό κείμενο να είναι έτοιμο το προσεχές δίμηνο προκειμένου να ψηφιστεί άμεσα στη Βουλή. Το νέο πλαίσιο θα αντικαταστήσει τον νόμο Κατσέλη, το καθεστώς προστασίας πρώτης κατοικίας που ισχύει σήμερα, αλλά και τις διατάξεις για την πτώχευση των επιχειρήσεων,  που ενοποιούνται πλέον υπό τον νέο νόμο.

Σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά, ο νέος Κώδικας επιδιώκει να βάλει τέλος και στις χρονοβόρες διαδικασίες πτώχευσης που ισχύουν σήμερα μέσω του νόμου Κατσέλη και οι οποίες φθάνουν ακόμη και τα 15 χρόνια. Με δεδομένη επίσης την κατάργηση του προστατευτικού πλαισίου που ισχύει σήμερα για την πρώτη κατοικία μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, η κυβέρνηση επιχειρεί μέσω του νέου νόμου, να θεσμοθετήσει ένα ελάχιστο πλαίσιο προστασίας για την πρώτη κατοικία, που θα αφορά όμως ειδικά τα ευάλωτα νοικοκυριά.

Το προσχέδιο έχει αποσταλεί στους θεσμούς και αναμένεται να συζητηθεί την προσεχή εβδομάδα μαζί με το αίτημα για παράταση κατά 6 μήνες της δυνατότητας προστασίας της πρώτης κατοικίας μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που λειτουργεί στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους.

Με δεδομένο ότι ο νέος νόμος θα είναι αυστηρότερος σε σχέση με το υφιστάμενο πλαίσιο, αφού θα προβλέπει τη ρευστοποίηση της περιουσίας του οφειλέτη προκειμένου αυτός να απαλλαγεί από τα χρέη του, επιδίωξη της κυβέρνησης είναι να οριστικοποιηθεί σύντομα έτσι ώστε να δοθεί ένα τέλος σε προσδοκίες ότι το νέο πλαίσιο θα είναι ευνοϊκότερο σε σχέση με ό,τι ισχύει σήμερα και έτσι να πάρει και το πράσινο φως των θεσμών.

Ποιοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση και πότε απορρίπτεται

Οπως προβλέπει το προσχέδιο του νέου Πτωχευτικού Κώδικα δικαίωμα στην πτώχευση έχουν όλα τα νομικά και τα φυσικά πρόσωπα και με την προϋπόθεση ότι αδυνατούν να καταβάλουν τις ληξιπρόθεσμες οικονομικές τους υποχρεώσεις. Ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες οφειλές του προς το Δημόσιο, τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή τις τράπεζες σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, αλλά και όταν η αδυναμία είναι επαπειλούμενη, δηλαδή ακόμα και αν δεν έχει ακόμη επέλθει.

Η πτώχευση κηρύσσεται έπειτα από αίτηση του οφειλέτη, ενός ή περισσότερων πιστωτών με έννομο συμφέρον, καθώς και έπειτα από αίτηση του εισαγγελέα Πρωτοδικών, εφόσον δικαιολογείται από λόγους δημοσίου συμφέροντος. Οταν η αίτηση υποβάλλεται από πιστωτή ή πιστωτές του οφειλέτη, αυτοί πρέπει να εκπροσωπούν τουλάχιστον το 20% του συνόλου των απαιτήσεων εις βάρος του οφειλέτη. Ο οφειλέτης υποχρεούται να υποβάλει, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, αίτηση προς το πτωχευτικό δικαστήριο για την κήρυξη της πτώχευσης το αργότερο μέσα σε 30 ημέρες, από την ημέρα που βρέθηκε σε γενική ή επαπειλούμενη αδυναμία παύσης πληρωμών.

Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από την υποβολή όλων των οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη και της συναίνεσης για άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων και του φορολογικού απορρήτου. 

Το πτωχευτικό δικαστήριο απορρίπτει την αίτηση, εάν αποδειχθεί ότι αυτή ασκείται καταχρηστικά ή εάν ο οφειλέτης την υποβάλει για τη δόλια αποφυγή πληρωμής των χρεών του. Εάν όχι, το δικαστήριο διορίζει εισηγητή δικαστή και σύνδικο της πτώχευσης και διατάσσει τη σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας. Με την ίδια απόφαση αποφαίνεται για την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη ή για την εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της επιχείρησης ή επιμέρους λειτουργικών κλάδων.

Κατά της απόφασης πτώχευσης μπορεί να ασκηθεί ανακοπή από τον οφειλέτη ή οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον, εντός προθεσμίας 30 ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης. Η απόφαση πτώχευσης μπορεί να ανακληθεί έπειτα από αίτηση του οφειλέτη από το δικαστήριο που κήρυξε την πτώχευση, εφόσον ικανοποιήθηκαν ή συναινούν οι πιστωτές που μετείχαν στη διαδικασία.

Αρμόδιος για τη σφράγιση είναι ο σύνδικος της πτώχευσης, ο οποίος υποχρεούται να εκτελέσει εντός 24 ωρών. Δεν μπορεί να σφραγιστεί η κατοικία του οφειλέτη και της οικογένειάς του, για την οποία ο σύνδικος θέτει προθεσμία στον οφειλέτη για την απόδοση της κατοχής της σε διάστημα μεταξύ 1 - 3 μηνών.

Μετά την ολοκλήρωση της απογραφής ο σύνδικος προχωράει στη ρευστοποίηση της περιουσίας του οφειλέτη ή του ενεργητικού της επιχείρησης, μέσω πλειστηριασμού που διενεργείται ηλεκτρονικά και προβαίνει στη διανομή του προϊόντος αυτής στους πιστωτές.

Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας του οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε και αν αυτή βρίσκεται. Στο σχέδιο νόμου τίθεται χρονικό όριο πέντε ετών, με την παρέλευση των οποίων η περιουσία του οφειλέτη που δεν εκποιήθηκε επιστρέφει σε αυτόν.

Από την κήρυξη της πτώχευσης μέχρι την απαλλαγή του οφειλέτη, στην πτωχευτική περιουσία ανήκει το μέρος του ετήσιου εισοδήματός του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Αυτό σημαίνει ότι για όσο διάστημα διαρκεί η πτώχευση ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλλει το υπερβάλλον ποσό που διαθέτει π.χ. από την εργασία του, από αυτό που ορίζουν οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης, ως κατώτατο όριο. Ο σύνδικος κοινοποιεί στον οφειλέτη σχέδιο περιοδικών πληρωμών.

Aπό την κήρυξη της πτώχευσης αναστέλλονται αυτοδικαίως όλα τα ατομικά καταδιωκτικά μέτρα των πιστωτών κατά του οφειλέτη, που έχουν ασκηθεί προς ικανοποίηση ή εκπλήρωση πτωχευτικών απαιτήσεών τους. Η κήρυξη της πτώχευσης προκαλεί την αυτόματη και αζήμια λύση όλων των εκκρεμών και διαρκών συμβάσεων του οφειλέτη την 60ή ημέρα από την κήρυξη της πτώχευσης.

Για την αποφυγή καταχρηστικών πράξεων ο νέος νόμος προβλέπει τη δυνατότητα ανάκλησης πράξεων που είναι επιζήμιες για τους πιστωτές, εφόσον διενεργήθηκαν από την ημέρα παύσης των πληρωμών μέχρι την κήρυξη της πτώχευσης (ύποπτη περίοδος) ή εντός του προηγουμένου από την ύποπτη περίοδο εξαμήνου. Επιζήμιες πράξεις θεωρούνται μεταξύ άλλων οι δωρεές και χαριστικές γενικά δικαιοπραξίες, καθώς και αυτές στις οποίες η αντιπαροχή που έλαβε ο οφειλέτης ήταν δυσανάλογα μικρή σε σχέση με τη δική του παροχή και οι μη ληξιπρόθεσμες πληρωμές. Επιζήμια θεωρείται επίσης κάθε αμφοτεροβαρής πράξη του οφειλέτη ή πληρωμή από αυτόν ληξιπρόθεσμων χρεών του που έγινε μετά την παύση των πληρωμών και πριν από την κήρυξη της πτώχευσης. Οι πράξεις αυτές μπορούν να ανακληθούν, εάν ο αντισυμβαλλόμενος γνώριζε ή μπορούσε να εκτιμήσει ότι η πράξη ήταν επιζήμια για την ομάδα των πιστωτών. Τεκμαίρεται η γνώση του αντισυμβαλλομένου, εάν κατά τη διενέργεια της πράξης ήταν σύζυγος του οφειλέτη ή συγγενής εξ αίματος μέχρι και τρίτου βαθμού ή εξ αγχιστείας μέχρι δεύτερου βαθμού ή πρόσωπο με το οποίο ο οφειλέτης συζούσε το τελευταίο έτος πριν από τη διενέργεια της πράξης. Πράξεις του οφειλέτη που διενεργήθηκαν την τελευταία πενταετία πριν από την κήρυξη της πτώχευσης, με δόλο να ζημιώσει τους πιστωτές του ή να ωφελήσει ορισμένους εις βάρος άλλων, ανακαλούνται, εάν ο τρίτος με τον οποίο συμβλήθηκε, κατά τον χρόνο της διενέργειας της πράξης γνώριζε τον δόλο του οφειλέτη.

Σε περίπτωση που μετά την απαλλαγή του οφειλέτη αποδειχθεί ότι παρέλειψε δολίως ή από βαριά αμέλεια την αποκάλυψη της οικονομικής και περιουσιακής του κατάστασης ή κατά τη διάρκεια της πτωχευτικής διαδικασίας, δεν τήρησε τις υποχρεώσεις σύμφωνα με το σχέδιο πληρωμών, το πτωχευτικό δικαστήριο μπορεί να ανακαλέσει την απαλλαγή, είτε μερικώς είτε στο σύνολό της.

Ο εγγυητής και μετά την πτώχευση συνεχίζει να ευθύνεται προς τον πιστωτή.

Εξωδικαστική ρύθμιση

Το σχέδιο του νέου πτωχευτικού κώδικα δίνει τη δυνατότητα της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών με την υποβολή αίτησης σε ηλεκτρονική πλατφόρμα στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους, μέσω της οποίας ο οφειλέτης θα διερευνά τη δυνατότητα απευθείας με τους δανειστές του για εξεύρεση λύσης, με ρευστοποίηση της περιουσίας του ή με την εθελοντική παράδοση του ακινήτου. Αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση των χρεών του οφειλέτη θα μπορούν να υποβάλουν επίσης και οι πιστωτές, δηλαδή το Δημόσιο, οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή οι τράπεζες, κοινοποιώντας την αίτηση στον οφειλέτη με δικαστικό επιμελητή ή με συστημένη επιστολή. Το Δημόσιο μπορεί να συμμετάσχει στη ρύθμιση των οφειλών με συγκεκριμένα κριτήρια (π.χ. διαγραφή τόκων και προσαυξήσεων και αποπληρωμή των οφειλών σε συγκεκριμένο αριθμό δόσεων ανάλογα με το ύψος της οφειλής). Η εξωδικαστική διαδικασία προβλέπεται να είναι σύντομη και η προσπάθεια εξεύρεσης λύσης δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τους δύο μήνες. Κατά την εξωδικαστική διαπραγμάτευση ο οφειλέτης θα μπορεί να ζητήσει, εκτός από την απαλλαγή από τις οφειλές του, και εξαίρεση της πρώτης κατοικίας του, πληρώνοντας ωστόσο το χρέος που τη βαραίνει, χωρίς δηλαδή να δικαιούται βάσει νόμου κάποιο «κούρεμα» ή κάποια ευνοϊκή ρύθμιση, όπως συμβαίνει σήμερα μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Σε περίπτωση μη επίτευξης εξωδικαστικής ρύθμισης, ο οφειλέτης θα υποχρεούται εντός ενός μηνός, το αργότερο, να υποβάλει την αίτηση πτώχευσης στο δικαστήριο, ώστε να αποτραπούν μεθοδεύσεις και καταχρήσεις.

Ευγενία Τζώρτζη Καθημερινή