Την καταβολή 1,1 εκατ. ευρώ στη «Νέα Οδό» και 700.000 ευρώ στην «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου» αποφάσισε το υπουργείο Υποδομών. Πρόκειται για μέρος του κόστους τής δωρεάν διέλευσης από τα διόδια που «μοίρασε» ο τότε υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης (και) στις εκλογές του 2019. Επιπλέον, στους υπόλοιπους παραχωρησιούχους θα καταβληθούν περισσότερα από 4 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς να έχει ξεκαθαριστεί αν θα αποζημιωθεί και η «Εγνατία Οδός».

Το υπουργείο Υποδομών, με επιστολή του προς τους παραχωρησιούχους στις 16 Μαΐου 2019, ζήτησε να είναι ελεύθερη η διέλευση των Ι.Χ. και δικύκλων από τα διόδια τις δύο Κυριακές των δημοτικών εκλογών και των ευρωεκλογών (26 Μαΐου και 2 Ιουνίου). Κατόπιν, την 1η Ιουλίου, το ίδιο ζητήθηκε για το Σαββατοκύριακο των εθνικών εκλογών (6-8 Ιουλίου), επικυρώνοντας την απόφαση με πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Οι δύο αποφάσεις διευρύνονταν κατά δύο ημέρες ειδικά για τους εκλογικούς αντιπροσώπους. Μάλιστα το υπουργείο Υποδομών εξέδωσε ανακοίνωση ότι με υπογραφή τού τότε υπουργού Υποδομών Χρήστου Σπίρτζη η διέλευση των εκλογέων από τα διόδια θα γίνει ελεύθερα.

Επειδή όμως ούτε στην πολιτική ούτε στις συμβάσεις παραχώρησης υπάρχει ο όρος «δωρεάν», μερικούς μήνες αργότερα το υπουργείο (υπό νέα ηγεσία) και μετά τις σχετικές οχλήσεις των παραχωρησιούχων ξεκίνησε τη διαδικασία υπολογισμού του κόστους (η διαδικασία ορίζει ότι ο υπολογισμός πρέπει να γίνει εντός εξαμήνου). Το Δημόσιο αρχικά υποστήριξε ότι τα ποσά πρέπει να υπολογιστούν βάσει σύγκρισης με το προηγούμενο έτος (2018). Η Hellastron (ο κοινός φορέας όλων των εταιρειών με διόδια) υποστήριξε ότι μπορεί να δώσει τον ακριβή αριθμό των διελεύσεων, καθώς αυτές καταγράφονται, και πρότεινε έκπτωση 10% λόγω αύξησης των μετακινήσεων ακριβώς επειδή δεν εισπράττονταν διόδια. Το υπουργείο αντιπρότεινε 20% και οι δύο πλευρές συμφώνησαν στο 15%.

Τελικώς, προ ημερών το υπουργείο άρχισε την αποπληρωμή των «δωρεάν» διελεύσεων. Οι πρώτες δύο αποφάσεις αφορούν τη «Νέα Οδό» (1,24 εκατ. ευρώ), η οποία διαχειρίζεται την Ιόνια Οδό και το τμήμα της ΠΑΘΕ από Μεταμόρφωση έως Σκάρφεια, και την «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου» (714.000 ευρώ), που διαχειρίζεται το τμήμα της ΠΑΘΕ από Ράχες έως Κλειδί.

Σύμφωνα με πληροφορίες, θα ακολουθήσουν η «Ολυμπία Οδός» (Ελευσίνα - Κόρινθος - Πάτρα) με 1,54 εκατ. ευρώ, η «Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου» με 1,07 εκατ. ευρώ, η «Μορέας» (Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα/Σπάρτη) με 550.000 ευρώ, ενώ δεν έχει ακόμα ξεκαθαριστεί το ποσό που θα λάβει η «Κεντρική Οδός» (Ε65). Το μεγαλύτερο ποσό, πάντως, θα λάβει η «Αττική Οδός», η οποία έχει συμφωνήσει με το Δημόσιο την καταβολή 2,03 εκατ. ευρώ.

Γιατί επιστρέφει το Δημόσιο στους παραχωρησιούχους χρήματα; Βάσει των συμβάσεων παραχώρησης, το Δημόσιο έχει το δικαίωμα να ζητήσει όποτε επιθυμεί από τους παραχωρησιούχους να σταματήσουν την είσπραξη διοδίων. Κάθε φορά όμως που το πράττει, ο παραχωρησιούχος δικαιούται να ζητήσει την επιστροφή των απολεσθέντων εσόδων του, με βάση τις καταγραφές που έχει. Επομένως, δεν έχει σημασία αν το Δημόσιο θεωρεί δίκαιη ή όχι τη μη είσπραξη διοδίων σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές ή περιοχές, από τη στιγμή που η σύμβαση παραχώρησης που έχει υπογράψει ορίζει διαφορετικά.

Πληρώνει και το κίνημα «Δεν πληρώνω»

Οταν τα διόδια κλείνουν με ευθύνη άλλου από τον παραχωρησιούχο, τότε ο λογαριασμός καταλήγει στο Δημόσιο – ακόμα κι αν αυτός είναι το κίνημα «Δεν πληρώνω». Το Διαιτητικό Δικαστήριο στο οποίο προσέφυγε η «Αττική Οδός» διεκδικώντας απώλειες εσόδων για το 2006-2017 δικαίωσε την εταιρεία, αποφασίζοντας ότι το Δημόσιο είναι υπεύθυνο για την αδιατάρακτη λειτουργία και των διοδίων. Η «Αττική Οδός» είχε προσφύγει το 2017, διεκδικώντας συνολικά 611.957,35 ευρώ συν τόκους για απώλειες εσόδων από διόδια. Οπως υποστήριξε, με βάση τη συμφωνία αστυνόμευσης της Αττικής Οδού που υπεγράφη στις 28.2.2001, το Δημόσιο έχει την υποχρέωση να εξασφαλίζει την αδιατάρακτη εκμετάλλευση του δρόμου από την Αττική Οδό. Οπως υποστήριξε ο παραχωρησιούχος, η ασφάλιση (Loss of Profit) καλύπτει την απώλεια εσόδων από καταστροφικό γεγονός που εμποδίζει εν όλω ή εν μέρει τη λειτουργία του έργου, όχι όμως άλλες αιτίες.

Το Διαιτητικό Δικαστήριο δικαίωσε την εταιρεία, αποδίδοντας την ευθύνη για τις καταλήψεις διοδίων στο Δημόσιο: «Οχι μόνο δεν έδινε εντολές απομάκρυνσης των συνήθως ολιγάριθμων καταληψιών, αλλά έδινε εντολή αναστολής είσπραξης διοδίων, δηλαδή ό,τι επεδίωκαν οι καταληψίες», αναφέρει η απόφαση. «Αυτό που επικρατούσε ήταν ανοχή, που ενθάρρυνε τις επόμενες καταλήψεις». Το μόνο που δέθηκε το δικαστήριο ήταν ο μεγάλος χρόνος που είχε μεσολαβήσει από τις πρώτες διεκδικήσεις, απομειώνοντας στο μισό εκείνες που αφορούσαν την περίοδο 2006-2011.

Γιώργος Λιαλιός Καθημερινή