PETER THAL LARSEN / REUTERS

Ποια είναι τα μαθήματα από την κρίση του κορωνοϊού; Μπορεί να φαίνεται πολύ πρόωρη η ερώτηση, μιας και η κρίση δεν έχει ξεπεραστεί. Στις Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν 100.000 νοσηλεύονται, ενώ χώρες όπως η Αυστραλία είναι ακόμα αποκομμένες από τον υπόλοιπο κόσμο. Ακόμα κι έτσι, όμως, ο ιστορικός Ανταμ Τουζ έχει σοβαρούς λόγους να κάνει αναδρομή. Ο πανεπιστημιακός καθηγητής του Κολούμπια, στο βιβλίο του «Εγκλεισμός: Πώς ο κορωνοϊός κλόνισε την παγκόσμια οικονομία», ανακαλεί το 2020, μια χρονιά τεκτονικών αλλαγών για την παγκόσμια Ιστορία, η οποία ξεκινά με τη δημόσια παραδοχή του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ για το ξέσπασμα του κορωνοϊού πέρυσι στις 20 Ιανουαρίου και λήγει με την ανάληψη της εξουσίας από τον Τζο Μπάιντεν ακριβώς ένα χρόνο μετά. Η πανδημία απέδειξε τη μαζική αποτυχία της δημόσιας πολιτικής, εξαναγκάζοντας τις κυβερνήσεις να στηρίξουν τις οικονομίες τους με πρωτοφανή ταχύτητα και αποφασιστικότητα. Ηταν καταστρεπτική για τη δημόσια υγεία και έδωσε κίνητρα για ρηξικέλευθες ανακαλύψεις με τα σωτήρια εμβόλια. Στις ΗΠΑ όξυνε τις ήδη βαθιές πολιτικές διαφορές, οι οποίες αποκορυφώθηκαν στην αμφιλεγόμενη εκλογική αναμέτρηση. Ωστόσο, ο νέος πρόεδρος διέθεσε το μεγαλύτερο διεθνώς πακέτο δημοσιονομικής στήριξης.

Η αντιμετώπιση της κρίσης υποχρέωσε τις κυβερνήσεις να απορρίψουν απόλυτες θέσεις, οι οποίες ήδη αμφισβητούνταν. Πολιτικοί οι οποίοι στο παρελθόν επιδίωκαν έλεγχο στα δημόσια οικονομικά αποδέσμευσαν τεράστια ποσά για να ενισχύσουν πολίτες και εταιρείες. Οι κεντρικές τράπεζες απορροφούσαν ποσότητες κρατικών ομολόγων, αποτρέποντας μια κατάρρευση των διεθνών αγορών. Οι δεσμεύσεις για το ελεύθερο εμπόριο και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις αγνοήθηκαν μέσα στη σπουδή να διασφαλιστεί επάρκεια μασκών και εμβολίων καθώς και να στηριχθούν χειμαζόμενοι κλάδοι. «Κανένας από τους πολιτικούς που υπερψήφισαν τις δημόσιες δαπάνες δεν σχεδίαζε πως το 2020 θα αλλάξει την κοινωνία», υπογραμμίζει ο Ανταμ Τουζ. Και σε ορισμένες περιπτώσεις τα διατεθέντα κονδύλια ήταν πολύ λίγα. Παρά ταύτα, μετά δυσκολίας θα βλέπαμε το εκκρεμές της διεθνούς πολιτικής σκηνής να επιστρέφει στην υπερβολική δημοσιονομική πειθαρχία ή στην πλήρη ελευθερία κινήσεων από μέρους του ιδιωτικού τομέα. 

Βέβαια, υπάρχουν και μειονεκτήματα. Λόγου χάριν, όπως τονίζει ο συγγραφέας, «το ότι ο ιός κατέδειξε θορυβωδώς τη συνολική αδυναμία της παγκόσμιας ελίτ να διοικήσει τον ιδιαζόντως παγκοσμιοποιημένο και διασυνδεδεμένο κόσμο που εκείνη δημιούργησε». Τα πλεονεκτήματα συνίστανται στο ότι τα εμβόλια αναπτύχθηκαν, δοκιμάστηκαν και διανεμήθηκαν τάχιστα, όπερ και αποδεικνύει τι μπορούν να κάνουν επιστήμονες και κυβερνήσεις ενώπιον μιας επείγουσας κατάστασης. Και οι κεντρικές τράπεζες, επίσης, άμβλυναν με επιτυχία τον αντίκτυπο του μαζικού σοκ στην προσφορά.