Το αναπτυξιακό άλμα που περίμενε πέρυσι τέτοιο καιρό η κυβέρνηση δεν ήρθε. Η αρχική πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης 2,7% το 2017 αναθεωρήθηκε σε 2,1% αρχικά και σε 1,6% προς το τέλος του έτους. Ο τελικός απολογισμός είναι λίγο χειρότερος, στο 1,4%, πιο χαμηλά ακόμη κι απ’ όσο εκτιμούσε το συνήθως πιο απαισιόδοξο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στα μέσα του περασμένου χρόνου.

Εφαρμόζοντας πολύ περισσότερη λιτότητα απ’ όση η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων απαιτούσε και με το πρωτογενές πλεόνασμα να ξεπερνάει τελικά το 4% του ΑΕΠ, έναντι στόχου 1,75%, η κατανάλωση καθηλώθηκε. Ωστόσο, οι εξαγωγές και οι επενδύσεις ήταν ανάλογες των αρχικών εκτιμήσεων. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 6,8% έναντι πρόβλεψης 5,3%, αλλά ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας παρέμεινε αρνητικός, αφού και οι εισαγωγές αυξήθηκαν με υπερδιπλάσιο ρυθμό απ’ όσο εκτιμάτο (7,2% αντί 3,2%).

Οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 9,6% έναντι πρόβλεψης 9,1%. Αυτό το μικρό επενδυτικό θαύμα οφείλεται κυρίως στις επενδύσεις σε μεταφορικό εξοπλισμό, κυρίως δηλαδή στις αγορές οχημάτων από τις εταιρείες ενοικιάσεως αυτοκινήτων, τα τουριστικά γραφεία κ.λπ. Αυτές αυξήθηκαν κατά 82,2% το 2017 και κατά 128% στο 4ο τρίμηνο και συνδέονται προφανώς με την άνοδο του τουρισμού και τις καλές φετινές προοπτικές του. Καταγράφεται επίσης μια αξιοσημείωτη αύξηση των επενδύσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό (+5,2%) που πιθανόν συνδέεται και αυτή σε κάποιο βαθμό με τον τουρισμό και την αναβάθμιση ξενοδοχειακών μονάδων, εστιατορίων κ.λπ. Οι επενδύσεις σε κατοικίες και λοιπές κατασκευές συνέχισαν να υποχωρούν.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για το μέλλον; Κατ’ αρχάς, ότι το 2018 έχει ένα καλό σημείο εκκίνησης. Το carry over, η «φόρα» που έχει από το 2017 υπολογίζεται σε 0,6 ποσοστιαίες μονάδες. Ο τουρισμός επίσης αναμένεται να ενισχυθεί. Επιπλέον, φέτος δεν προβλέπονται νέα δημοσιονομικά μέτρα. Αν δεν συντρέξουν άλλοι εξωγενείς παράγοντες που θα επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα (για παράδειγμα ένταση με την Τουρκία στο Αιγαίο ή στην Κύπρο, κάποια μεγάλη αναστάτωση στις διεθνείς αγορές), το 2018 θα είναι μια «εύκολη» χρονιά. Μπορεί ο ρυθμός ανάπτυξης να μη φτάσει το 2,5% που προβλέπει το υπουργείο Οικονομικών, αλλά όλοι οι αναλυτές συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι η αύξηση του ΑΕΠ κατά 2% περίπου είναι εφικτή.

Ομως είναι ταυτόχρονα μια κρίσιμη χρονιά. Το 2019 και το 2020 έχουν ήδη αποφασισθεί περιοριστικά μέτρα 1% του ΑΕΠ ετησίως. Τα αντίμετρα που επικαλείται η κυβέρνηση θα εφαρμοστούν στον βαθμό που το δημοσιονομικό αποτέλεσμα ξεπερνά τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Επίσης, από το 2019 θα είναι ορατές οι επιπτώσεις της ανάκαμψης ανταγωνιστικών αγορών στον ελληνικό τουρισμό.

Τα επόμενα χρόνια, έως το 2022 τουλάχιστον, η Ελλάδα χρειάζεται υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης σε συνθήκες συσταλτικής δημοσιονομικής πολιτικής. Εάν από φέτος δεν υπάρξει μια επενδυτική έκρηξη, μεγαλύτερη από αυτή των rent a car, η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί τα επόμενα χρόνια εγκλωβισμένη σε μια μακρά περίοδο χαμηλής πτήσης, με ρυθμούς ανάπτυξης σαν τον περυσινό.

Βασίλης Ζήρας (Καθημερινή)