Οι ανησυχίες για την ανάπτυξη έχουν ξεκάθαρα τεθεί στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, καθώς ο πληθωρισμός οδεύει σταθερά προς τον στόχο του 2% εντός του 2025, ενώ οι αβεβαιότητες που έχουν συσσωρευτεί πλέον είναι τεράστιες. Αυτές αφορούν τον αντίκτυπο της πολιτικής Τραμπ, η οποία θα ξεδιπλωθεί μετά τις 20 Ιανουαρίου, καθώς και των δημοσιονομικών και πολιτικών εξελίξεων σε Γαλλία και Γερμανία, τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης. Και το σημαντικό είναι ότι το προσωπικό της ΕΚΤ δεν έχει λάβει υπόψη του αυτές τις αβεβαιότητες στις νέες προβλέψεις που παρουσίασε, συνεπώς οι πιθανότητες είναι ότι τον Μάρτιο –όταν θα παρουσιαστούν οι επόμενες εκτιμήσεις– θα υπάρξει νέα υποβάθμιση. Αυτό άλλωστε εξηγεί το ότι κανένας αξιωματούχος της ΕΚΤ δεν διστάζει πλέον να διαμηνύσει ότι αναμένονται πολλές περαιτέρω μειώσεις των επιτοκίων προς το «ουδέτερο» επίπεδο, κάτι που μέχρι πρόσφατα απέφευγαν να θίξουν.

Οπως σημειώνει στην «Καθημερινή» ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, «σαφώς οι ανησυχίες μας είναι για την ανάπτυξη και όχι –πλέον– για τον πληθωρισμό, ο οποίος εκτός απροόπτου προβλέπεται να συγκλίνει μόνιμα στον στόχο (2%) κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2025 και όχι το τελευταίο». Σ’ αυτό το πλαίσιο ο κ. Στουρνάρας εκτιμά ότι θα ακολουθήσουν περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων της τάξης των 25 μ.β. «Η άποψή μου είναι ότι μπορούμε, εφόσον συνεχιστεί η πορεία αυτή του πληθωρισμού, να συγκλίνουμε στο ουδέτερο επιτόκιο (2%) με μειώσεις των 25 μ.β. στις επόμενες συναντήσεις μας νομισματικής πολιτικής».

Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό ανέφερε πως οι προσδοκίες της αγοράς για περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, με μειώσεις άνω των 100 μ.β., είναι λογικές. Σημειώνεται πως η αγορά «στοιχηματίζει» αυτή τη στιγμή συνολικές μειώσεις της τάξης των 125 μ.β. το 2025, με το επιτόκιο καταθέσεων από το 3% σήμερα να υποχωρεί στο 1,75%. Ακόμη και ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Αυστρίας, Ρόμπερτ Χόλζμαν, γνωστό «γεράκι» του Δ.Σ. που κάποτε ήταν ο μόνος κατά της χαλάρωσης, υποστήριξε την επιστροφή των επιτοκίων σε ουδέτερο επίπεδο.

Η αλλαγή στη φρασεολογία της ΕΚΤ με την αφαίρεση της πρότασης που συνόδευε όλες τις τελευταίες της ανακοινώσεις για ανάγκη «διατήρησης των επιτοκίων σε περιοριστικά επίπεδα για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται απαραίτητο για την επίτευξη του στόχου του πληθωρισμού», ουσιαστικά «επιβεβαιώνει» ότι τα επιτόκια θα μειωθούν προς το λεγόμενο «ουδέτερο επίπεδο» – δηλαδή το επίπεδο στο οποίο ούτε τονώνει ούτε επιβραδύνει την οικονομική δραστηριότητα. Η ΕΚΤ τοποθετεί το ουδέτερο επιτόκιο μεταξύ του 1,75% και του 2,5%, όπως δήλωσε η Κριστίν Λαγκάρντ την Πέμπτη.

Αξιωματούχοι δεν αποκλείουν να υπάρξει και μείωση της τάξης των 50 μ.β. σε κάποια από τις προσεχείς συνεδριάσεις, εάν η αδυναμία στην οικονομία επιδεινωθεί. «Εάν κριθεί απαραίτητο, η κίνησή μας μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 25 μ.β.», δήλωσε ο Λετονός κεντρικός τραπεζίτης Μάρτινς Κάζακς. Ο κ. Στουρνάρας πάντως εκτιμά ότι δύσκολα η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε μεγαλύτερες μειώσεις, εκτός κι αν η πολιτική της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ με τους δασμούς οδηγήσει σε ύφεση την Ευρωζώνη.

Οι εμπειρογνώμονες της κεντρικής τράπεζας πλέον εκτιμούν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρωζώνη θα είναι 0,7% το 2024 έναντι 0,8% που προέβλεπαν τον Σεπτέμβριο, 1,1% το 2025 από 1,3% πριν, 1,4% το 2026 από 1,5% πριν και 1,3% το 2027.

Ξεκάθαρα αυτές οι προβλέψεις δεν λαμβάνουν υπόψη τους κινδύνους που παρουσιάζονται μπροστά, όπως οι δασμοί ή οι δημοσιονομικές εξελίξεις σε χώρες της Ευρωζώνης. Οπως επεσήμανε και η Κριστίν Λαγκάρντ, υπάρχει «αβεβαιότητα που απορρέει από την έλλειψη υποβολής προϋπολογισμού από πολλά κράτημέλη», ενώ υπάρχει αβεβαιότητα και «για τις πολιτικές εξελίξεις, ανάλογα με τις εκλογές, τους διορισμούς σε πολλά κράτη-μέλη». Και όπως παραδέχθηκε, «η αβεβαιότητα που απορρέει από τις πολιτικές που θα μπορούσε να αποφασίσει η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ, δεν ενσωματώνεται στο βασικό σενάριο της ΕΚΤ».

Συνεπώς το 1,1% ανάπτυξη που προβλέπεται για το 2025 μπορεί να θεωρηθεί αρκετά αισιόδοξο. «Οι εκτιμήσεις της ΕΚΤ μοιάζουν με ένα σενάριο Goldilocks (δηλαδή ισχυρής ανάπτυξης και εξασθένησης του πληθωρισμού). Είναι πολύ καλές για να είναι αληθινές», σχολιάζει ο οικονομολόγος της ING, Κάρστεν Μπρζέσκι.

Ελευθερία Κουρταλή, Καθημερινή