Σε περίοδο έντονων ανακατατάξεων έχει εισέλθει εκ νέου ο κλάδος του λιανεμπορίου τροφίμων με τις αλυσίδες σουπερμάρκετ να δίνουν «μάχη» με στόχο να κερδίσουν την προτίμηση των καταναλωτών και μέρος της «πίτας», η οποία τα τελευταία χρόνια, λόγω κρίσης, βαίνει συνεχώς μειούμενη. 

Η ενίσχυση του δικτύου τους, μέσω εξαγορών αλλά και η τακτική των προσφορών είναι τα όπλα των σουπερμάρκετ, σε μία ιδιαίτερα ανταγωνιστική αγορά όπως επισημαίνουν οι εκπρόσωποι του κλάδου. 

Ποιος θα καταφέρει να κερδίσει το στοίχημα και ποιος θα καταφέρει να παραμείνει είναι το ερώτημα που πλανιέται τους τελευταίους μήνες, αφού όπως αποδείχτηκε, ακόμη και μεγάλες αλυσίδες αντιμετώπισαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και χάθηκαν από τον κλάδο. 

Το προφίλ των μεγάλων αλυσίδων

Στα χέρια των πέντε μεγάλων αλυσίδων σουπερμάρκετ (Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος, My Market, Μασούτης και Lidl) έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος του τζίρου του λιανεμπορίου τροφίμων. 

Η μάχη για την επικράτηση είναι μεγάλη και οι αλυσίδες επιστρατεύουν όλα τα όπλα τους με στόχο να κερδίσουν την προτίμηση του καταναλωτή. 

Επέκταση του δικτύου τους είτε μέσω ανοίγματος νέων καταστημάτων είτε μέσω εξαγορών, προωθητικές ενέργειες και ένας ανελέητος πόλεμος προσφορών, αποτελούν τα όπλα στη φαρέτρα των μεγάλων παικτών της αγοράς. 

«Κανείς δεν μένει με σταυρωμένα χέρια. Όλοι προσπαθούν να κρατήσουν τα μερίδιά τους τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει συνεχώς αυξανόμενος ανταγωνισμός που εκφράζεται με περισσότερες προσφορές με νέα καταστήματα, με περισσότερες ενέργειες μάρκετινγκ», δήλωσε προσφάτως ο επικεφαλής της METRO, Αριστοτέλης Παντελιάδης

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΑΒ Βασιλόπουλος έχει επιλέξει μέχρι σήμερα τον δρόμο της αυτόνομης ανάπτυξης, καταφέρνοντας να έχει παρουσία σχεδόν σε όλη την επικράτεια. Η αλυσίδα που μέσα στο 2017 πέρασε στην δεύτερη θέση (από πλευράς τζίρου), αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε εξαγορά άλλων αλυσίδων, προκειμένου να ενισχύσει το δίκτυο της. 

Η κάθοδος της Μασούτης στην Αθήνα μέσω της εξαγοράς του δικτύου της Προμηθευτικής ήταν η επιχειρηματική κίνηση της χρονιάς. Η βορειοελλαδίτικη αλυσίδα κατάφερε να αποκτήσει παρουσία και στην Αθήνα, κάτι το οποίο αποτελούσε στρατηγικό της στόχο τα τελευταία χρόνια.

Παράλληλα η Μασούτης συζητά στην παρούσα φάση την εξαγορά δύο ακόμη μικρότερων αλυσίδων, η μία με παρουσία στον Αργοσαρωνικό και η δεύτερη στην Αθήνα.

Η εξαγορά της αλυσίδας σουπερμάρκετ Bερόπουλος ήταν το μεγάλο στοίχημα της Μετρό του Ομίλου Παντελιάδη και η η πρώτη μεγάλη συμφωνία – διάσωση που έγινε στο λιανεμπόριο, λαμβάνοντας χώρα τον Φεβρουάριο του 2016. 

Σήμερα, το δίκτυο των My market αριθμεί πλέον περισσότερα από 230 σημεία σε όλη την Ελλάδα και απασχολεί περίπου 9.200 εργαζόμενους, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα αμέσως επόμενα χρόνια. 

Με σταθερή ανοδική πορεία την τελευταία τριετία, η Lidl Hellas προχωρά στην ανακαίνιση υφιστάμενων καταστημάτων της και αλλάζει την φιλοσοφία τοποθέτησης της στην ελληνική αγορά επιλέγοντας την μετεγκατάσταση των καταστημάτων της από τα προάστια στο κέντρο των μεγάλων πόλεων.

Leader της αγοράς ο Σκλαβενίτης

Ήταν η μεγαλύτερη επιχειρηματική διάσωση που έχει γίνει ποτέ επί ελληνικού εδάφους. 

Η αλυσίδα Μαρινόπουλος, βρέθηκε ένα βήμα πριν το λουκέτο. Τα μεγάλα ανοίγματα, ύψους 1,8 δισ. ευρώ  που είχε δημιουργήσει προς το δημόσιο αλλά και τους προμηθευτές θα προκαλούσε ντόμινο στην ελληνική οικονομία .

Μετά το «σοκ και δέος» που προκάλεσε το ενδεχόμενο να μπει λουκέτο στην Μαρινόπουλος με τα 900 καταστήματα και τους 11.000 εργαζόμενους επιλέχθηκε η λύση του «λευκού ιππότη». 

Και το όνομα αυτού Σκλαβενίτης, ένα από τα ισχυρά ονόματα του ελληνικού λιανεμπορίου, γνωστός για τις πολύ καλές σχέσεις του με τους προμηθευτές, τις τράπεζες αλλά και τους εργαζόμενους.

Το εγχείρημα της διάσωσης επικρίθηκε από πολλούς, προκαλώντας πλήθος αντιδράσεων από προμηθευτές αλλά και ανταγωνιστές, ενώ χαρακτηρίστηκε μεγάλο ρίσκο από µερίδα παραγόντων της αγοράς. 

Μετά από αρκετές παλινωδίες και χωρίς ακόμη να μπορεί να πει κανείς ότι το στοίχημα έχει εντελώς κερδηθεί, η Σκλαβενίτης κατάφερε μέσα στο 2017 να περάσει στην πρώτη θέση της αγοράς καταγράφοντας κύκλο εργασιών 2,5 δισ. Ευρώ.

Χρειάστηκε ωστόσο να κάνει αρκετές υποχωρήσεις από την μέχρι πρότινος φιλοσοφία της. Όπως να αναπροσαρμόσει τους μισθούς των στελεχών της αλλά και να κάνει διαφήμιση κυρίως στην επαρχία όπου δεν ήταν μέχρι πρότινος γνωστή. 

Τα στελέχη της αλυσίδας, παρά τον έντονο ανταγωνισμό που επικρατεί εκτιμούν ότι θα κερδίσουν το στοίχημα, βάζει και του business plan που έχει καταρτιστεί από τις πιστώτριες τράπεζες. 

Σήμερα η Σκλαβενίτης έχει εξελιχτεί στο μεγαλύτερο εργοδότη του λιανεμπορίου, καθώς ο όµιλος πλέον διαθέτει 43 υπερµάρκετ, 466 σούπερ µάρκετ και 11 cash and carry, ενώ απασχολεί περίπου 23.000 εργαζοµένους

Ήδη 198 καταστήματα της πρώην Μαρινόπουλος έχουν ανακαινιστεί πλήρως κι έχουν επανέλθει σε κανονική λειτουργία, ενώ τα υπόλοιπα 113 καταστήματα θα ανακαινιστούν εντός του 2019. Το συνολικό κόστος των επενδύσεων θα υπερβεί τα 75 εκ. ευρώ.

Χαμηλά παραμένει η μηνιαία δαπάνη των ελληνικών νοικοκυριών

Απώλεια άνω των 6 δισ. ευρώ καταγράφει το λιανικό εμπόριο τροφίμων στο διάστημα από το 2008 μέχρι σήμερα ποσό που μεταφράζεται σε σωρευτική υποχώρηση της τάξεως του 25%, από την αρχή της κρίσης.

Ταυτόχρονα, η συρρίκνωση της πίτας στην αγορά έχει σηματοδοτήσει και τη συρρίκνωση του αριθμού των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη λιανική εμπορία τροφίμων, με 30 περίπου εταιρείες να διακόπτουν τη λειτουργία τους και τη «πίτα» να έχει περάσει στους ισχυρούς παίκτες του κλάδου.

Την ίδια στιγμή χαμηλά παραμένει η μηνιαία δαπάνη των ελληνικών νοικοκυριών στο σούπερ μάρκετ, αφού παρά την βελτίωση της εικόνας που παρουσιάζεται σε πολλούς τομείς της οικονομίας, το διαθέσιμο εισόδημα παραμένει περιορισμένο. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών για την καταναλωτική συμπεριφορά τα ελληνικά νοικοκυριά ξοδεύουν στο σούπερ μάρκετ 278 ευρώ κατά μέσον όρο τον μήνα, ποσό οριακά αυξημένο σε σχέση με τα 274 ευρώ που ξόδεψε το 2016 και αρκετά χαμηλότερα από το φράγμα  των 300 ευρώ.

Το 2017 σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ο τζίρος των σουπερμάρκετ  ανήλθε στα 8,37 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 585,25 εκατ. ευρώ ή κατά +7,51%, σε σχέση με τα 7,79 δισ. ευρώ του 2016, ενώ η κερδοφορία περιορίστηκε κατά -73,71%, από 267,17 εκατ. ευρώ το 2016 (ποσό ρεκόρ) σε 70,24 εκατ. ευρώ.

Όσον αφορά τις προβλέψεις για την πορεία του 2018 ο τζίρος των σούπερ μάρκετ για τα προϊόντα σταθερού κώδικα (στην πραγματικότητα τα τυποποιημένα που αποτελούν και τη συντριπτική πλειονότητα στα ράφια των αλυσίδων) αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,6% σε σύγκριση με το 2017. 

Στις γειτονιές μεταφέρεται ο «πόλεμος»

Στον τζίρο της γειτονιάς έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους οι μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ, προχωρώντας με την μέθοδο του franchise στη δημιουργία καταστημάτων σε διάφορες γωνιές τόσο της Αττικής όσο και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. 

Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, η αγορά των μικρών «καταστημάτων γειτονιάς» (convenience stores) αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς στην Ελλάδα. Ειδικότερα στην Αττική η αγορά υπολογίζεται στα 500 εκατ. ευρώ, ενώ συνολικά στην χώρα αγγίζει τα 2 δισ. ευρώ.

Με στόχο να αναπτύξει εντός της επόμενης πενταετίας ένα δίκτυο 100 καταστημάτων και σε διάστημα δεκαετίας να έχει καταφέρει να αποκτήσει μερίδιο 50% από η ΑΒ Βασιλόπουλος, μπήκε δυναμικά στη συγκεκριμένη αγορά αναπτύσσοντας  ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο «Το δικό σου» ABShop&Go.

Πρόκειται για self service κατάστηµα, που χωροθετείται σε πυκνοκατοικηµένες περιοχές, σε σηµεία µε έντονη κινητικότητα (όπως σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες , αφετηρίες λεωφορείων, σταθµούς Μετρό). 

Ακολουθεί την εµπορική πολιτική των καταστηµάτων ΑΒ και λειτουργεί µε διευρυµένο ωράριο λειτουργίας καθηµερινά και την Κυριακή, σύµφωνα µε τη κείμενη νοµοθεσία.

Την ανάπτυξη μικρών σημείων πώλησης σχεδιάζουν να αναπτύξουν σε πιλοτικό – στην παρούσα φάση – επίπεδο τα My Market.

Τα νέα μικρά καταστήματα σουπερμάρκετ θα φέρουν την επωνυμία Easy My Market, θα λειτουργούν με λιγότερο προσωπικό και θα είναι μικρότερης έκτασης από τα «κανονικά» καταστήματα του δικτύου. 

Παρουσία στα καταστήματα της γειτονιάς έχει από το 2005 η εταιρεία Διαμαντής Μασούτης . Πρόκειται για τα Εxpress Μarket που είναι παντοπωλεία που και προσφέρουν μεγάλη ποικιλία προϊόντων.

Στο δίκτυο καταστημάτων franchise όλα τα συνεργαζόμενα καταστήματα αποκτούν μία ενιαία ταυτότητα, με κοινό αναγνωρίσιμο σήμα και όνομα Εxpress Μarket. 

Πάνω από 100 καταστήματα διαθέτει σήμερα η Οk Anytime Market δραστηριοποιείται αποκλειστικά στο χώρο των καταστημάτων convenience από το 2004 όπου ξεκίνησε την δραστηριότητα της.

Τα Ok Markets είναι καταστήματα τροφίμων 65-90 τετραγωνικών που πουλάνε γαλακτοκομικά, τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Το ωράριο λειτουργίας τους είναι διευρυμένο καθώς λειτουργούν από Δευτέρα έως και Κυριακή από τις 8 00 έως 23 00 μ.μ. 

Οι αλυσίδες που χάθηκαν από το χάρτη

Αρκετές είναι οι αλυσίδες σουπερμάρκετ που χάθηκαν από το χάρτη του λιανεμπορίου τα τελευταία χρόνια, οι οποίες δεν άντεξαν τον ανταγωνισμό αλλά και της πτώσης της ζήτησης λόγω της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών. 

Τελευταία αλυσίδα που αποτελεί πλέον παρελθόν για τον κλάδο είναι η Προμηθευτική, η οποία εξαγοράστηκε από τον Μασούτη. 

Είχε προηγηθεί η «διαγραφή» της ιστορικής αλυσίδας Βερόπουλος  η οποία εξαγοράστηκε από τον Όμιλο Παντελιάδη και τα καταστήματα της έχουν μετονομαστεί σε «My Market» και φυσικά η εξαγορά του δικτύου της Μαρινόπουλος από την  Σκλαβενίτης, η μεγαλύτερη επιχειρηματική διάσωση που πραγματοποιήθηκε ποτέ επί ελληνικού εδάφους. 

Και αυτές δεν είναι οι μοναδικές περιπτώσεις αλυσίδων, ισχυρών brands στην ελληνική αγορά που είτε αναγκάστηκαν να κατεβάσουν ρολά, είτε εξαγοράστηκαν από άλλες αλυσίδες και μετονομάστηκαν. 

Το μεγαλύτερο λουκέτο, που προκάλεσε αναστάτωση στην αγορά ήταν αυτό της αλυσίδας Ατλάντικ.

Η αυλαία έπεσε οριστικά  το καλοκαίρι του 2011, ύστερα από την απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών να μπει τέλος στη διαδικασία συνδιαλλαγής του άρθρου 99. 

Το δεύτερο, πρόσφατο λουκέτο ήταν αυτό της αλυσίδας σουπερμάρκετ Λάρισα, η οποία το 2014 κατέθεσε αίτηση πτώχευσης. 

Πολλές ήταν και οι αλυσίδες που εξαγοράστηκαν τα τελευταία χρόνια, μεταξύ των οποίων η ΚΡΟΝΟΣ - Ν.ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΣ, η «CRETAN RETAIL MANAGEMENT ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Α.Ε.»  η αλυσίδες Μαρκέτα, Παλαμάρης και Τοξότης, η αλυσίδα Παπαγεωργίου, η Δούκας , τα  Makro Cash & Carry, η ΤΡΟΦΟ, τα cash & Carry ENA.

Είχαμε όμως και αποχωρήσεις ξένων κυρίως αλυσίδων που δεν άντεξαν τον εγχώριο ανταγωνισμό. Στο τέλος του 2010 η γερμανική αλυσίδα λιανεμπορίου Aldi Hellas, αποχώρησε λόγω της οικονομικής κρίσης.

Η εταιρεία δεν κατάφερε να ανταγωνιστεί τα Lidl στον τομέα των σούπερ μάρκετ χαμηλού κόστους. Η Aldi συνεργαζόταν για την παραγωγή προϊόντων με περισσότερες από 130 βιομηχανίες στην Ελλάδα και είχε 38 καταστήματα.

Λίγο πριν είχε αποχωρήσει και μια ακόμη γερμανική αλυσίδα, η εκπτωτική Plus, η οποία πούλησε τα καταστήματά της στην ΑΒ Βασιλόπουλος, καθώς και η Dia που απορροφήθηκε από την Carrefour Μαρινόπουλος.

«Τέσσερις με πέντε αλυσίδες σουπερμάρκετ θα παραμείνουν στην ελληνική αγορά».

Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν στελέχη που δραστηριοποιούνται στο χώρο, αφού «η μείωση της κατανάλωσης δεν αντέχει άλλες αλυσίδες».

Όπως δήλωσε πρόσφατα ο επικεφαλής της αλυσίδας σουπερμάρκετ Μασούτης, Γιάννης Μασούτης, στο πλαίσιο των εγκαινίων του πρώτου καταστήματος της αλυσίδας στην Αθήνα,  στον κλάδο θα παραμείνουν 5 παίκτες, καθώς η αγορά θα οδηγηθεί σε συρρίκνωση μέσω εξαγορών. 

«Η αγορά βαίνει συνεχώς μειούμενη. Ο περιορισμός του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών, θα οδηγήσει σύντομα σε νέο κύκλο εξαγορών μεταξύ των αλυσίδων σουπερμάρκετ. Κάποιες μικρότερες θα αναγκαστούν να κατεβάσουν ρολά και άλλες θα βρεθούν στο στόχαστρο εξαγοράς μεγαλύτερων παικτών του κλάδου», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ελένη Μπότα Insider.gr