Με βραχυκύκλωμα απειλεί την αγορά ηλεκτρισμού ο λογαριασμός ρεύματος που παραμένει ασήκωτος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και μετά τις κρατικές επιδοτήσεις, και η βαριά σκιά που έχει απλώσει η νομική αμφισβήτηση της ρήτρας αναπροσαρμογής και η αντιπολιτευτική ρητορική του «δεν πληρώνω». Ο αριθμός των νοικοκυριών που δεν μπορούν να πληρώσουν τον λογαριασμό ρεύματος ούτε με διακανονισμό αυξάνεται καθημερινά, όπως και ο αριθμός των «ορφανών» μετρητών, καταναλωτές δηλαδή που λόγω συσσωρευμένων οφειλών δεν μπορούν να βρουν πάροχο.

Ο ρυθμός αύξησης των ανεξόφλητων οφειλών τρομάζει τους παρόχους, που ανησυχούν για τις επιπτώσεις στη ρευστότητά τους και τις ολοένα και πιο αυξανόμενες ανάγκες για κεφάλαια κίνησης, ενώ από πουθενά δεν διαφαίνεται... φως στο τούνελ. Αντιθέτως, οι εκτιμήσεις της Κομισιόν για υψηλές τιμές ενέργειας μέχρι και το 2025 σε συνδυασμό και με την απομείωση του πραγματικού εισοδήματος από τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις προεξοφλούν επιδείνωση της κατάστασης και καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη τη διαχείρισή της.

Σύμφωνα με την εικόνα που μεταφέρεται από την πλευρά των παρόχων, οι διακανονισμοί έχουν υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με την προ κρίσης περίοδο και συνεχίζονται με αυξητική τάση. Το 70% αυτών δεν τηρείται, με τους καταναλωτές να ζητούν από τους παρόχους νέες διευκολύνσεις. Ενα μεγάλο ποσοστό δυσκολεύεται να ανταποκριθεί και στον δεύτερο και τον τρίτο διακανονισμό.

Για τους παρόχους, διακανονισμός σημαίνει περιορισμός της ρευστότητας, αφού οι εισπράξεις μεταφέρονται για τους επόμενους μήνες, και παράλληλα αυξανόμενος κίνδυνος επισφαλειών, και μάλιστα για ποσά ασύγκριτα μεγαλύτερα από τα περυσινά λόγω της υψηλότερης τιμής του ρεύματος. «Ξέρουμε ότι μετά τον δεύτερο - τρίτο μήνα το μεγαλύτερο ποσοστό των πελατών που ζητούν διακανονισμό δεν θα μπορέσει να μας πληρώσει», τονίζει στην «Καθημερινή» στέλεχος μεγάλης καθετοποιημένης εταιρείας. Μάλιστα, κάποιοι πάροχοι προκειμένου να αποφύγουν αυτόν τον κίνδυνο προσφέρουν κίνητρα στους πελάτες τους για να δεχτούν διακανονισμούς τριμήνου. Ομως η οικονομική στενότητα των καταναλωτών είναι τέτοια που προτιμούν να πληρώσουν περισσότερα σε ορίζοντα εξαμήνου.

Τα σπάσιμο των διακανονισμών και η μη αποπληρωμή δύο συνεχόμενων λογαριασμών οδηγεί σε διακοπές ρεύματος ή και σε διακοπή του συμβολαίου προμήθειας. Το πρώτο τετράμηνο του έτους οι εντολές διακοπών ρεύματος προς τον ΔΕΔΔΗΕ από τους παρόχους μόνο στην περιοχή της Αττικής ανέρχονται σε πάνω από 500 την ημέρα, με τον αριθμό να βαίνει αυξανόμενος από τον Απρίλιο και μετά.

Για καταναλωτές με συσσωρευμένους απλήρωτους λογαριασμούς οι προμηθευτές εκτός από την εντολή διακοπής ρεύματος προχωρούν και σε διακοπή του συμβολαίου προμήθειας, ενημερώνοντας τον ΔΕΔΔΗΕ για την άρση της εκπροσώπησης του μετρητή τους από πελάτη. Σε αυτή την περίπτωση, ο ΔΕΔΔΗΕ τους μεταφέρει στην Καθολική Υπηρεσία και τους επιμερίζει αναλογικά με το μερίδιο κατανάλωσης στους πέντε μεγαλύτερους προμηθευτές. Μέσα στο πρώτο τετράμηνο του έτους στην Καθολική Υπηρεσία, σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία της αγοράς, πέρασαν 19.000 μετρητές, περίπου δηλαδή 5.000 τον μήνα, αυξάνοντας τον συνολικό αριθμό από τις 148.000 στο τέλος του 2021 στις 167.000.

Με αυξητικό ρυθμό κινούνται και οι ανεξόφλητες οφειλές, με την αγορά να εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για την εκτόξευσή τους μετά τη νομική αμφισβήτηση της ρήτρας αναπροσαρμογής. Στα γραφεία των παρόχων τις τελευταίες δύο εβδομάδες άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτες ατομικές και συλλογικές αγωγές από καταναλωτές που διαπίστωσαν ότι χρεώνονται με ρήτρα, χωρίς να προβλέπεται στις συμβάσεις τους, αλλά και από καταναλωτές που αμφισβητούν τον τρόπο εφαρμογής της. Καθημερινά, επίσης, πολλαπλασιάζεται ο αριθμός των τηλεφωνημάτων πελατών προς τους παρόχους προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για τη ρήτρα αλλά και να ρωτήσουν εάν θα τους κοπεί το ρεύμα στην περίπτωση που δεν την πληρώσουν. Την 1η Ιουνίου θα συζητηθεί στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών η πρώτη αγωγή της ΕΚΠΟΙΖΩ καθώς και η πρώτη συλλογική αγωγή 1.700 πολιτών από το ΙΝΚΑ. Παρέμβαση υπέρ της αγωγής που ζητεί να κηρυχθεί παράνομη η ρήτρα θα κάνει και η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας.

Στο μεταξύ, το Πρωτοδικείο Αθηνών έχει εκδώσει δύο προσωρινές διαταγές με τις οποίες απαγόρευσε τη διακοπή ρεύματος σε ξενοδοχεία που δεν πλήρωσαν τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Η πλευρά των προμηθευτών δεν κρύβει τις ανησυχίες της για την εξέλιξη που μπορούν να πάρουν οι δικαστικές προσφυγές αλλά και για το συνολικότερο κλίμα που έχουν δημιουργήσει. Η εκτίμηση που μεταφέρεται είναι ότι η υπόθεση θα καταπέσει όταν φτάσει στο ΣΤΕ και θυμίζουν τις περιπτώσεις του ΕΕΤΗΔΕ και των διοδίων. Αυτό που φοβάται η πλευρά των παρόχων είναι το κλίμα που διαμορφώνουν στο ενδιάμεσο διάστημα δικαστικές αποφάσεις που θα δικαιώνουν τους προσφυγόντες, πιθανότητα πολύ μεγάλη ειδικά για τις περιπτώσεις των σταθερών τιμολογίων που μετατράπηκαν μονομερώς σε κυμαινόμενα με ρήτρα, χωρίς αυτό να προβλέπεται στις συμβάσεις.

Χρύσα Λιάγγου Καθημερινή