Ζούμε ιστορικές στιγμές στην παγκόσμια Οικονομία. Ο δείκτης του αμερικανικού χρηματιστηρίου στην Wall Street, ο περίφημος Dow Jones, ξεπερνάει το ένα ρεκορ μετά το άλλο. 

Έφθασε τις 25,000 μονάδες (5/1/2018) και βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της ιστορίας του. Παντού στα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία κυκλοφορεί η ίδια αιτιολογία: ισχυρή ώθηση από τα στοιχεία της αγοράς εργασίας στον ιδιωτικό τομέα στις ΗΠΑ και απο τις ενδείξεις για ισχυρή ανάπτυξη στις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη.

Αλλά ας αφήσουμε τον πλανήτη Γή και ας δούμε τι σημαίνει ''στοιχεία απο την αγορά εργασίας στις ΗΠΑ''. Ανακοινώθηκε ότι οι νέες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα σημείωσαν "άλμα" κατά 250,000 τον Δεκέμβριο, καθώς η ισχυρή εορταστική περίοδος οδήγησε τις αμερικανικές επιχειρήσεις να κάνουν περισσότερες προσλήψεις. Γιατί όμως αυτό έδωσε μεγάλη άνοδο στην Wall Street; Αυτό το νούμερο ξεπέρασε τις εκτιμήσεις των αναλυτών που μιλούσαν για 190.000 θέσεις. 

Μάλιστα ο Δεκέμβριος είναι ο καλύτερος μήνας από τον περασμένο Μάρτιο και ο ιδιωτικός τομέας πρόσθεσε 2,54 εκατ. θέσεις εργασίας στο 2017. Μέχρι εδώ όλα καλά και φυσιολογικά. Δείτε όμως και ένα δεύτερο κυβερνητικό ανακοινωθέν (Υπουργείο Εργασίας) που δεν ''πτόησε'' τον δείκτη Dow Jones: αυξήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα ο αριθμός των Αμερικανών που υπέβαλαν αίτηση για παροχή επιδόματος ανεργίας κατά 3.000 - στο εποχιακά προσαρμοσμένο μέγεθος των 250.000 (!) -για την εβδομάδα που ολοκληρώθηκε στις 30 Δεκεμβρίου.

 Οι ΗΠΑ έχουν ανεργία 4%. Μέγεθος εκπληκτικό για τα παγκόσμια δεδομένα που φυσικά δείχνει ισχυρή παραγωγικότητα, άρα υψηλά προσδοκώμενα κέρδη για τις εταιρείες , οπότε καλώς ανεβαίνει το χρηματιστήριο,θα έλεγε ένας κλασικός αναλυτής. Μήπως όμως υπάρχουν και άλλα στοιχεία που θέλουν ψάξιμο για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε αν είναι τελικά βιώσιμο το σκηνικό που ζούμε; Διαβάζω λοιπόν τον νομπελίστα (2015) καθηγητή A.Deaton , ο οποίος με άρθρο του στο Project Syndicate αυτού του μήνα μας ενημερώνει ότι οι μέσοι μισθοί έχουν παραμείνει στάσιμοι τα τελευταία 50 χρόνια στις ΗΠΑ και φυσικά συμβάλλουν στην αύξηση των ανισοτήτων. 

Εννοείται ότι πριν 50 χρόνια το αμερικανικό χρηματιστήριο, στις 900 μονάδες τότε, δεν μπορούσε να ''προβλέψει'' κάτι τέτοιο. Λογικό, αφού μόνο κέρδη εταιρειών προεξοφλούν οι τιμές των μετοχών- ποτέ την αξία του μισθού. Αλλά αυτό συμβαίνει και τώρα: ουδόλως συγκινείται η μεγάλη αγορά της υφηλίου (αυτό είναι η Wall Street) απο το γεγονός ότι ο ελάχιστος ομοσπονδιακός μισθός στις ΗΠΑ παραμένει στα 7,25 $ την ώρα και δεν έχει αυξηθεί απο τον Ιούλιο του 2009. Ξέρετε που ήταν ο δείκτης Dow Jones τότε; Στις 9,000 μονάδες. Δηλαδή έχει αυξηθεί σχεδόν 3 φορές. Το ημερομίσθιο όμως, αυτό το μικρό ''μυστικό'' πίσω απο τα προσδοκώμενα κέρδη και την αύξηση της παραγωγικότητας, αυτή η κρυφή δύναμη της αμερικανικής αλλά και κάθε άλλης οικονομικής ηγεμονίας, παραμένει στα ίδια επίπεδα επί 8 χρόνια διατηρώντας έτσι την 50ετή τάση στασιμότητας του μέσου μισθού.

Δεν μπαίνω στην λογική των χρηματιστηριακών αναλυτών, σχετικά με τις κεφαλαιοποιήσεις και τους αριθμοδείκτες των εταιρειών που διαπραγματεύονται στην Wall Street, ώστε να εξετάσω αν πρόκειται για φούσκα αυτό που συμβαίνει με τον Dow Jones. Είναι τέτοιος ο συντοπισμός, η συγχρονικότητα και οι συναλλαγές υψηλής ταχύτητας, που μάλλον είναι αφελής όποιος μπερδέψει την θεμελιώδη ανάλυση μέσα στην παράνοια της υπερπραγματικότητας του αλγοριθμικού σύμπαντος, της υπερμόχλευσης σε συμβόλαια, δικαιώματα και πάσης φύσεως παράγωγα. 

Άλλο πράγμα εξετάζω σαν Οικονομολόγος: το χάσμα μεταξύ αμοιβών εργασίας και προεξόφλησης εταιρικών μερισμάτων, την μεγάλη διαφορά μεταξύ εργατικού κόστους και επιχειρηματικού κέρδους. Διαβάζω για παράδειγμα στην ελλληνική έκδοση του Fortune ότι κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2017, οι 24 από τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες συγκέντρωσαν σποθεματικά άνω των 1,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, με κέρδη ρεκόρ φυσικά στους ισολογισμούς τους. Οι μισθοί φυσικά δεν αναφέρεται πουθενά αν αυξήθηκαν (και πόσο) για τους εργαζόμενους σε αυτές τις εταιρείες.

Όλα όμως έχουν την εξήγηση τους και θα σας πώ γιατί. Όπως μας ενημερώνει ο καθηγητής P. De Grauwe στο Social Europe, και αναδημοσιεύεται στην Εφημερίδα των Συντακτών (5/1/2018), η εταιρεία Facebook έχει 400 δις $ κεφαλαιοποίηση απασχολώντας 21,000 υπαλλήλους και η αλυσίδα πολυκαταστημάτων Wal -Mart έχει την μισή κεφαλαιοποίηση αλλά εργάζονται 2,1 εκατομμύρια υπάλληλοι σε αυτήν! Δηλαδή το Facebook έχει το 1% των εργαζομένων της Wal- Mart και κοστίζει σαν εταιρεία τα διπλά. Πώς γίνεται αυτό; Μα, αφού ''πουλάει'' πληροφορία και τα data όλων ημών που είμαστε χρήστες του, χωρίς οριακό κόστος φυσικά (βλ. το εξαιρετικό βιβλίο του J.Rifkin, Η Κοινωνία του μηδενικού οριακού κόστους, εκδ. Ενάλιος).

Τέτοιου είδους ''κρυμμένες πραγματικότητες'' και ισχυρές ανισορροπίες που μακροπρόθεσμα δεν ευνοούν πάντα τον μισθό, κρύβονται πίσω απο τα τρέχοντα χρηματιστηριακά δεδομένα. Μπορεί η οικονομική πολιτική Τrump να μοιάζει ότι δίνει ώθηση στην Οικονομία των ΗΠΑ και να σηκώνει τον Dow Jones, και τα κέρδη εταιρειών και χρηματιστών, μένει να δούμε όμως πώς θα ακολουθήσει η πραγματική Οικονομία, ειδικά αν προκύψει γεωπολιτική αστάθεια. 

Τα επιχειρηματικά δεδομένα, η χαμηλή ανεργία, τα ισχυρά θεμελιώδη μεγέθη και οι τεχνικές αναλύσεις στις οθόνες των χρηματιστηριακών γραφείων σε όλη την γη, δείχνουν να συμφωνούν με αυτό που συμβαίνει στην Ν.Υόρκη και φυσικά παρασύρει τα χρηματιστήρια και άλλων χωρών. Αυτό που δεν φαίνεται στις οθόνες του ''χάρτινου πλούτου'', είναι το γεγονός ότι αυτά τα δεδομένα δεν τα ακολουθεί το πλέον αξιόπιστο εργαλείο για την μακροχρόνια ευημερία των πολλών: ο μισθός.

Ηλίας Καραβόλιας EBR