«Φρένο» σε πάρκα με ανεμογεννήτριες βάζει με απόφασή του το Συμβούλιο της Επικρατείας, που έκρινε ότι υπάρχει πλημμελής εφαρμογή ευρωπαϊκής οδηγίας σχετικά με την προστασία της ορνιθοπανίδας στη χώρα μας. Με την ίδια απόφαση επικύρωσε ότι η εγκατάσταση έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) επιτρέπεται εντός των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Το Ε΄ Τμήμα του Ανωτάτου Δικαστηρίου με την απόφαση 1533/2025 έκρινε ότι η οδηγία 2009/147/Ε.Κ. «περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών» έχει μεταφερθεί πλημμελώς στην ελληνική έννομη τάξη.

Στο σκεπτικό των δικαστών σημειώνεται ότι η ελληνική νομοθεσία, μέσω της κοινής υπουργικής απόφασης (ΚΥΑ) Η.Π.8353/276/ Ε103/17.2.2012, δεν προστατεύει το σύνολο της άγριας ορνιθοπανίδας μέσα στις ΖΕΠ, όπως προβλέπει η οδηγία, αλλά περιορίζεται μόνο στα είδη για τα οποία μια περιοχή χαρακτηρίστηκε ως ΖΕΠ, «αδιαφορώντας» για όλα τα υπόλοιπα είδη πτηνών.

Το ζήτημα ταλανίζει τα δικαστήρια για δεκαετίες, αφού οι πρώτες οδηγίες για την προστασία της ορνιθοπανίδας εκδόθηκαν πριν από περισσότερα από 40 χρόνια. Το «πάντρεμα» μιας οδηγίας του 1979 για την προστασία της ορνιθοπανίδας και μιας του 1992 για την προστασία των περιοχών Natura επιτάσσει την προστασία των περιοχών όπου υπάρχουν πουλιά, άγρια ορνιθοπανίδα. Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν οι ΖΕΠ (Ζώνες Ειδικής Προστασίας), εντός των οποίων απαιτείται έλεγχος, όπως για παράδειγμα κανονισμοί για το κυνήγι ή περιορισμοί στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών. Οταν το 2010 διαπιστώθηκε πως η χώρα δεν είχε λάβει επαρκή μέτρα διατήρησης της ορνιθοπανίδας, η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το επόμενο βήμα ήταν η έκδοση κανονιστικής πράξης το 2012, που ρύθμισε αυτά τα ζητήματα και κατά της οποίας στράφηκε στο ΣΤΕ η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.

Η υπόθεση «ταλαιπωρήθηκε» αρκετά και εστάλη προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η απάντησή του ήταν μονόδρομος για την απόφαση του ΣΤΕ που ακολούθησε, αφού ξεκαθαρίστηκε ότι απαιτείται η προστασία όλων των πτηνών που βρίσκονται στο παράρτημα της ευρωπαϊκής οδηγίας και όχι μόνο των ειδών χαρακτηρισμού, με προτεραιοποίηση βέβαια των ειδών χαρακτηρισμού. Παράλληλα, ξεκαθαρίστηκε ότι κάθε μία από τις 202 ΖΕΠ της χώρας πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά, αφού η οριζόντια προσέγγιση δεν κρίθηκε ορθή.

Λαμβάνοντας υπόψη την απάντηση, το ΣΤΕ έκρινε ότι η παράλειψη του κράτους να μη συμπεριλάβει όλα τα πτηνά του παραρτήματος της οδηγίας στην προστασία του είναι μη σύννομη και θα πρέπει να συμπεριληφθούν από το υπουργείο μέτρα προστασίας για όλα τα είδη που απαιτεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι σύμβουλοι επικρατείας κατέληξαν ότι δεν θα ακυρώσουν την ΚΥΑ του 2012, γιατί είναι εξαιρετικά σημαντική αφού εφαρμόζεται σε

όλες τις αδειοδοτήσεις ανεμογεννητριών, φωτοβολταϊκών, υδροηλεκτρικών έργων. «Ο,τι λέμε έργο ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) βασίζεται σε αυτή την κανονιστική πράξη του 2012. Δεν ακυρώνεται λοιπόν, εξακολουθεί να παρέχει προστασία, αλλά πρέπει η διοίκηση να βγάλει μία καινούργια πράξη η οποία θα προστατεύει όλα τα είδη, όχι μόνο τα είδη χαρακτηρισμού για κάθε ΖΕΠ, και μάλιστα ξεχωριστά και όχι οριζόντια για όλη την Ελλάδα», σημειώνουν δικαστικοί κύκλοι στην «Κ».

Στο διά ταύτα η απόφαση αυτή δεν επηρεάζει αρχικά τα υπάρχοντα ολοκληρωμένα έργα, αλλά όταν αλλάξει η υπουργική απόφαση του 2012 και συμπληρωθεί θα πρέπει να ληφθούν τα επιπλέον μέτρα. Ωστόσο «κίνδυνος» υπάρχει σε περίπτωση που η Διοίκηση διαπιστώσει ότι υπάρχει κάποιο είδος που αντιμετωπίζει πρόβλημα και δεν έχει ληφθεί υπόψη. «Υπάρχουν προγράμματα παρακολούθησης κατά τη διάρκεια της λειτουργίας των ανεμογεννητριών κι αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει είδος που κινδυνεύει, τότε ενδεχομένως θα πρέπει να σταματήσει και η λειτουργία της ανεμογεννήτριας, να ανακληθεί η άδεια ή να ζητηθούν πρόσθετα μέτρα. Μπορεί να επηρεάσει δηλαδή η απόφαση αυτή και τα υφιστάμενα έργα στον βαθμό που δεν έχουν δώσει προστασία στα άλλα είδη πλην των ειδών χαρακτηρισμού», αναφέρει η ίδια πηγή. Για όσα έργα ΑΠΕ είναι τώρα σε εξέλιξη, προκειμένου να είναι νόμιμα θα πρέπει να μην έχουν μελετηθεί μόνο τα είδη χαρακτηρισμού, αλλά το σύνολο των πουλιών που ζουν στην περιοχή.

«Απάντηση» σε υποθέσεις

Η συγκεκριμένη απόφαση δίνει «απάντηση» σε 100 με 150 υποθέσεις τον χρόνο, περίπου τις μισές δηλαδή που καλείται να εξετάσει το Ε΄ Τμήμα του ΣΤΕ, γιατί παράλληλα επικυρώνει την πάγια νομολογία του δικαστηρίου, ότι η εγκατάσταση έργων ΑΠΕ επιτρέπεται εντός των ΖΕΠ, υπό την προϋπόθεση ότι εφαρμόζονται αυστηρά μέτρα προστασίας. Με τη συγκεκριμένη προσφυγή είχαν προσβληθεί και άλλες ρυθμίσεις της πράξης του 2012, όπως για παράδειγμα ότι δεν επαρκούν τα ραντάρ για τις ανεμογεννήτριες ή τα μέτρα εκφοβισμού για να μην πλησιάζουν τα πουλιά σε αυτές. Το δικαστήριο όμως έκρινε πως τα υφιστάμενα μέτρα είναι επαρκή και σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Σοφία Σπίγγου, Καθημερινή