Ξεπέρασαν κάθε προηγούµενο οι περικοπές της παραγωγής των ΑΠΕ τις αργίες του Πάσχα για να διατηρηθεί η ευστάθεια του συστήµατος λόγω υποχώρησης της ζήτησης και υψηλής παραγωγής ΑΠΕ. Η πιο δύσκολη ηµέρα ήταν η Κυριακή του Πάσχα και συγκεκριµένα οι µεσηµεριανές ώρες, όταν η παραγωγή των ΑΠΕ κορυφώθηκε λόγω της υψηλής παραγωγής των φωτοβολταϊκών και οι µετασχηµατιστές στο δίκτυο του ∆Ε∆∆ΗΕ µε το οποίο είναι συνδεδεµένα 7,5 χιλιάδες µεγαβάτ διάσπαρτα µικρά φωτοβολταϊκά, αντί να µεταφέρουν ενέργεια από την υψηλή στη µέση τάση δούλευαν σε αντίστροφη ροή. Οπως µεταφέρουν στην «Κ» αρµόδια στελέχη, λόγω της χαµηλής ζήτησης η ροή της ενέργειας άλλαξε και µεταφερόταν από τη µέση τάση στην υψηλή, µετατρέποντας ουσιαστικά το δίκτυο του ∆Ε∆∆ΗΕ από δίκτυο διανοµής σε δίκτυο παραγωγής.
Η ζήτηση στο σύστηµα υψηλής τάσης ήταν αρνητική και ο Α∆ΜΗΕ για να κρατήσει το σύστηµα όρθιο και να αποτρέψει ένα γενικευµένο µπλακ άουτ, χρειάστηκε να θέσει εκτός για πρώτη φορά το σύνολο της παραγωγής των ΑΠΕ που ήταν σε λειτουργία, περίπου 2,5 χιλιάδες µεγαβάτ, και να δώσει εντολή στον ∆Ε∆∆ΗΕ να βγάλει επίσης εκτός λειτουργίας 1.000 µεγαβάτ φωτοβολταϊκών.
Σωτήρια αποδείχθηκε ωστόσο η απόφαση που ελήφθη µία εβδοµάδα νωρίτερα για την παύση των εισαγωγών ρεύµατος από τις γειτονικές χώρες. Πρόκειται για ένα «υπερέκτακτο» µέτρο που προϋποθέτει την υποβολή σχετικού αιτήµατος προς τους ∆ιαχειριστές των γειτονικών ηλεκτρικών συστηµάτων και τη σύµφωνη γνώµη τους για να µη θεωρηθεί παραβίαση του ευρωπαϊκού πλαισίου που στηρίζει και ενισχύει το διασυνοριακό εµπόριο. Ο Α∆ΜΗΕ είχε αποσπάσει τη σύµφωνη γνώµη των ∆ιαχειριστών της Ιταλίας, Βόρειας Μακεδονίας, Αλβανίας και Τουρκίας για την παύση των εισαγωγών το διάστηµα από 3 έως 7 Μαΐου από τις 8 το πρωί έως και τις 5 το απόγευµα και της Βουλγαρίας για τον περιορισµό των εισαγωγών στα 100 µεγαβάτ για δύο πρωινές ώρες και στα 250 µεγαβάτ από τις 4 έως τις 5 το απόγευµα. Η παύση εισαγωγών µάλιστα δεν αφορούσε µόνο την ηµερήσια δυναµικότητα των διασυνδέσεων αλλά και την ετήσια για την οποία έχει δεσµευτεί ο Α∆ΜΗΕ έναντι των χρηστών και βάσει των σχετικών συµβάσεων θα πρέπει να αποζηµιώσει.
Το κόστος σε πρώτη φάση θα καλυφθεί από τον «κουµπαρά» των χρεώσεων χρήσης διασυνοριακών διασυνδέσεων, ωστόσο κάποια στιγµή θα µετακυλιστεί στην κατανάλωση. Το µέτρο πάντως αποδείχθηκε «σωτήριο», όπως τονίζουν από τον Α∆ΜΗΕ, αφού ακόµη και µετά τις περικοπές η ζήτηση στο σύστηµα εµφανιζόταν αρνητική τις µεσηµεριανές ώρες την Κυριακή του Πάσχα αλλά και για κάποιες ώρες τη ∆ευτέρα και χθες. Περικοπές «πράσινης» ενέργειας είχαµε και τη Μεγάλη Παρασκευή και το Μεγάλο Σάββατο, αλλά και τη ∆ευτέρα και Τρίτη του Πάσχα. Το τελευταίο διήµερο την κατάσταση έσωσαν κάπως και οι εξαγωγές, αφού για τις γειτονικές χώρες δεν είναι αργίες και η ζήτηση είναι αυξηµένη.
Οι περικοπές πράσινης ενέργειας είναι ένα µέτρο που εφαρµόζεται από πέρυσι το Πάσχα σε περιόδους χαµηλής ζήτησης, όπως είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο και σε όλο και µεγαλύτερη έκταση όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ. Το 2023 οι περικοπές άγγιξαν τις 228 γιγαβατώρες, ενώ µόνο τους πρώτους τέσσερις µήνες του 2024 έχουν περικοπεί πάνω από 300 γιγαβατώρες.
Το µεγάλο πρόβληµα είναι ο ετεροχρονισµός ζήτησης και παραγωγής ΑΠΕ. Για παράδειγµα, στη µέση της ηµέρας τα νοικοκυριά καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια αφού πρόκειται για εργάσιµες ώρες. Ωστόσο, τις µεσηµεριανές ώρες που ο ήλιος λάµπει, κορυφώνεται η παραγωγή ενέργειας των φωτοβολταϊκών µε αποτέλεσµα να χάνεται η φθηνότερη ενέργεια, αφού πρέπει να περικοπεί για να διατηρηθεί η ευστάθεια του συστήµατος. Παράλληλα, το βράδυ που πέφτει η παραγωγή των φωτοβολταϊκών µπαίνουν στο σύστηµα ακριβές µονάδες φυσικού αερίου. Η µετατόπιση της ενέργειας από τις ώρες παραγωγής στις ώρες της κατανάλωσης µέσω της αποθήκευσης θα δώσει λύση στο πρόβληµα, αλλά αυτό είναι κάτι που θα το δούµε να συµβαίνει σταδιακά από το 2026 και µετά, που θα τεθούν σε λειτουργία τα πρώτα έργα αποθήκευσης.
Επί του παρόντος αναζητούνται λύσεις που θα περιορίσουν κατά το δυνατόν το τριπλό πρόβληµα, χαµηλής ζήτησης – αυξηµένης παραγωγής ΑΠΕ και µηδενικές τιµές ρεύµατος. Ενα ζήτηµα που σύµφωνα µε τους αρµόδιους φορείς θα πρέπει να αντιµετωπιστεί άµεσα και θα απασχολήσει σύσκεψη στο ΥΠΕΝ που έχει προγραµµατιστεί για τις 20 του µηνός, είναι ο τρόπος λειτουργίας των ΦΟΣΕ (Φορείς Συλλογικής Εκπροσώπησης). Οι ΦΟΣΕ διαχειρίζονται χαρτοφυλάκια µικρών παραγωγών ΑΠΕ αφού µπορούν να περιορίσουν σηµαντικά το ρίσκο από την αυτόνοµη συµµετοχή τους στην αγορά και να τους διασφαλίσουν καλύτερες αποδόσεις. Αυτό που έχει παρατηρηθεί είναι ότι οι ΦΟΣΕ ενώ δεν υποβάλλουν προσφορές στην προηµερήσια αγορά, εµφανίζονται µε παραγωγή στη real time αγορά. Η πρακτική αυτή που προκαλεί τεράστιες αποκλίσεις και στρεβλώσεις αποδίδεται στο γεγονός ότι οι ΦΟΣΕ δεν διαθέτουν συστήµατα ελέγχου της παραγωγής τους µε αποτέλεσµα να τη διαθέτουν στην αγορά στο σύνολό της χωρίς αυτή να έχει συµπεριληφθεί στον προγραµµατισµό του Χρηµατιστηρίου Ενέργειας.
«Οι ΦΟΣΕ θα πρέπει να ελέγχουν την παραγωγή τους. Οταν κάτι δεν πωλείται δεν πρέπει να παράγεται», τονίζουν κύκλοι του Α∆ΜΗΕ και περιγράφοντας το πρόβληµα που δηµιουργείται στο σύστηµα, αναφέρουν: «Είναι σαν να αφήνεις µια βρύση ανοιχτή και να τρέχει το νερό στον δρόµο».
Χρύσα Λιάγγου, Καθημερινή
