Σημαντικές αλλαγές στον εργασιακό χάρτη της χώρας αναμένεται να επέλθουν μέσα στο καλοκαίρι, καθώς το εργασιακό σχέδιο νόμου που δόθηκε ήδη σε δημόσια διαβούλευση, αναμένεται σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Κωστή Χατζηδάκη να κατατεθεί στη Βουλή, ώστε να γίνει νόμος του κράτους έως τα μέσα Ιουνίου.  

Η «Καθημερινή», με τη βοήθεια του δικηγόρου-εργατολόγου Γιάννη Καρούζου, επιδιώκει να απαντήσει σε μία σειρά ερωτημάτων, για το πώς θα διαμορφωθεί το νέο εργασιακό τοπίο σε βασικούς τομείς που αφορούν κυρίως τον χρόνο εργασίας, με αιχμή το ελαστικό 8ωρο ως προϊόν διευθέτησης μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου αλλά και το δίκαιο των απολύσεων που αλλάζει άρδην, καθώς κωδικοποιούνται οι περιπτώσεις των απολύσεων που ούτως ή άλλως ίσχυαν και ταυτόχρονα περιορίζεται το δικαίωμα του εργαζομένου να επαναπροσληφθεί μετά μια άκυρη απόλυση.

Χρόνος εργασίας

– Κάποιος που εργάζεται 8ωρο, δικαιούται διάλειμμα και πόσης διάρκειας;

Οταν ο χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις τέσσερις συνεχόμενες ώρες ο εργαζόμενος δικαιούται διάλειμμα, τουλάχιστον δεκαπέντε λεπτών με μέγιστο τα τριάντα.

– Εάν ο μισθωτός εργάζεται οκτάωρο με διακεκομμένο ωράριο εργασίας, πόσες ώρες ανάπαυσης δικαιούται;

Δικαιούται ανάπαυση ενδιάμεσα της διακεκομμένης εργασίας του που δεν μπορεί να είναι μικρότερη των τριών ωρών.

– Μπορεί ένας εργαζόμενος να διευθετήσει ατομικά τον χρόνο εργασίας του;

Κατ’ αρχάς, το ζήτημα διευθέτησης της εργασίας καθορίζεται από συμφωνία μεταξύ του εργοδότη και της συνδικαλιστικής οργάνωσης. Αν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν προκύψει συμφωνία, μπορεί ο εργαζόμενος, κατόπιν αιτήματός του προς την επιχείρηση, να συμφωνήσει εγγράφως με τον εργοδότη του τη διευθέτηση.

– Εάν τη διευθέτηση τη ζητήσει ο εργοδότης, μπορεί ο εργαζόμενος να αρνηθεί;

Ναι. Μάλιστα ορίζεται ότι σε περίπτωση απόλυσης εξαιτίας της άρνησης αυτής, η απόλυση είναι άκυρη.

– Εάν ο εργαζόμενος απολυθεί για άλλο λόγο, πριν λάβει τα προβλεπόμενα ρεπό ή και τις ημέρες άδειας που δικαιούται εξαιτίας της διευθέτησης, τι ισχύει;

Σε περίπτωση κατά την οποία λυθεί η σύμβαση εργασίας χωρίς ο εργαζόμενος να λάβει το χρονικό αντιστάθμισμα που προβλέπεται για την αυξημένη απασχόληση, ο εργαζόμενος θα αποζημιωθεί για τις υπερβάλλουσες ώρες κατά τις διατάξεις περί υπερεργασίας και υπερωρίας, ανάλογα με τις ώρες που έχει εργασθεί καθ’ υπέρβασιν του ωραρίου του.

Απολύσεις

– Τι ισχύει στην περίπτωση που ο εργοδότης προειδοποιήσει τον εργαζόμενο για την απόλυσή του. Είναι υποχρεωμένος να προσέρχεται στην εργασία του μέχρι την ημέρα απόλυσής του;

Οχι. Ο εργοδότης μπορεί να απαλλάξει τον υπό απόλυση εργαζόμενο από την υποχρέωση παροχής της εργασίας του, μερικώς ή πλήρως. Στην περίπτωση αυτή, οι αποδοχές καταβάλλονται πλήρως μέχρι την απόλυσή του, ενώ αν αυτό συμβεί, πάντα με πρωτοβουλία του εργοδότη, ο εργαζόμενος έχει το δικαίωμα, στο ενδιάμεσο, να αναζητήσει αλλού εργασία χωρίς να επηρεαστεί η απόλυσή του.  

– Εάν κάποιος απολυθεί για λόγους διάκρισης πολιτικών φρονημάτων, ή επειδή άσκησε κάποιο νόμιμο δικαίωμά του π.χ. προσέφυγε στην Επιθεώρηση Εργασίας για μη τήρηση του ωραρίου, ή μολονότι ήταν έγκυος, ή επειδή άσκησε το δικαίωμα αποσύνδεσης στην εργασία του, ή επειδή αρνήθηκε τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας μου, τι μπορεί να κάνει; Μπορεί να ζητήσει την επαναπρόσληψή του;  

Σε όλες τις ως άνω περιπτώσεις, αν το δικαστήριο ακυρώσει την απόλυση, μπορεί ο εργαζόμενος να ζητήσει την επαναπρόσληψή του. Σε αυτή την περίπτωση, δε, θα του καταβληθούν όλοι οι μισθοί υπερημερίας, μέχρι να επανέλθει κανονικά στην εργασία του. Ο εργαζόμενος δικαιούται, ωστόσο, αντί της αγωγής ακύρωσης και της διεκδίκησης μισθών υπερημερίας έως την επαναπασχόλησή του, να επιλέξει δικαστικά την καταβολή επιπλέον αποζημίωσης, ποσού όχι λιγότερο από τρεις μήνες αποδοχών, και όχι μεγαλύτερο του διπλάσιου της αποζημίωσής του (24 μήνες).

– Στην περίπτωση που κάποιος απολυθεί λόγω οικονομικών προβλημάτων της επιχείρησης ή λόγω πειθαρχικής ποινής από σχετική πρόβλεψη στον κανονισμό εργασίας της επιχείρησης στην οποία εργάζεται, μπορεί να ζητήσει την επαναπρόσληψή του; Θα λάβει περισσότερη αποζημίωση προσφεύγοντας στο δικαστήριο;

Σε μία τέτοια περίπτωση ο εργαζόμενος δεν δικαιούται  επαναπρόσληψη, αλλά την επιπλέον αποζημίωση που αναφέρθηκε παραπάνω. Μάλιστα αυτό μπορεί να το ζητήσει και ο εργοδότης στη σχετική δίκη.

– Τι ισχύει για κάποιον που απολύθηκε χωρίς την τήρηση έγγραφου τύπου ή χωρίς την καταβολή πλήρους αποζημίωσης; 

Ο εργοδότης μπορεί να καλύψει μία τέτοια τυπική παράλειψη εντός τεσσάρων μηνών από την απόλυση. Να πληρώσει για παράδειγμα το υπόλοιπο της αποζημίωσης. Αν παρέλθουν οι τέσσερις αυτοί μήνες, η διόρθωση της παράλειψης αποτελεί νέα απόλυση, μετά την οποία ο εργαζόμενος έχει πλέον τρίμηνη προθεσμία για να ζητήσει να αναγνωριστεί η ακυρότητα της.

– Κάποιος που απολύθηκε και η αποζημίωση απόλυσής του ήταν ελλιπής μπορεί να ζητήσει  την ακύρωσή της;

Αν η αποζημίωση απόλυσης υπολείπεται της νόμιμης, κατά ποσοστό μέχρι 10%, ο εργαζόμενος δεν δικαιούται να ζητήσει την ακύρωση  της απόλυσης, παρά μόνο τη συμπλήρωση της αποζημίωσης.

Κινητοποιήσεις και προστασία συνδικαλιστών

Την εκ βάθρων αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου που ισχύει σχεδόν 40 χρόνια, με πρόβλεψη για εξ αποστάσεως συμμετοχή σε γενικές συνελεύσεις και υποχρεωτική εφαρμογή ηλεκτρονικής ψήφου για την πραγματοποίηση απεργίας, αλλά και λειτουργία μηχανισμού εξυπηρέτησης του κοινού, στις περιπτώσεις απεργιακών κινητοποιήσεων, προβλέπει, μεταξύ άλλων, το υπό συζήτηση σχέδιο νόμου.  

– Τι αλλάζει στην προκήρυξη της απεργίας;

Με την ισχύουσα διάταξη για την άσκηση του δικαιώματος της απεργίας απαιτείται προειδοποίηση του εργοδότη ή της συνδικαλιστικής του οργάνωσης 24 τουλάχιστον ώρες πριν από την πραγματοποίησή της. Η διαδικασία αυτή απαιτείται και για τις ολιγόωρες στάσεις εργασίας. Διευκρινίζεται ότι η προειδοποίηση πρέπει να είναι έγγραφη, να επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή στον εργοδότη ή τους εργοδότες που αφορά και να περιλαμβάνει την ημέρα και ώρα έναρξης και λήξης της απεργίας, τη μορφή αυτής, τα αιτήματα της απεργίας και τους λόγους που τα θεμελιώνουν.

– Πότε και πού θα ισχύει η ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία;

Για  λόγους προστασίας του κοινωνικού συνόλου στις περιοριστικά προσδιορισμένες επιχειρήσεις/δραστηριότητες κοινής ωφελείας ορίζεται η υποχρέωση, πέραν του προσωπικού ασφαλείας που οφείλουν να διαθέτουν, να εξασφαλίζεται και η ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία, ώστε οι υπηρεσίες που παρέχουν να ανταποκρίνονται στο 1/3 της συνήθους παρεχόμενης. 

Το απαιτούμενο προσωπικό προσδιορίζεται με συμφωνία κάθε Νοέμβριο, και αν δεν επιτευχθεί συμφωνία, τα μέρη προσφεύγουν στη Μεσολάβηση.

– Τι είναι το Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων και ποιες οι υποχρεώσεις των συνδικάτων;

Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο προβλέπεται η εγγραφή κάθε συνδικαλιστικής οργάνωσης όχι πλέον στα βιβλία του αρμόδιου Πρωτοδικείου, αλλά στο Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων (ΓΕΜΗΣΟΕ), το οποίο θα τηρείται στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ». Ταυτόχρονα προβλέπεται το σύνολο της διαδικασίας εγγραφής με την ψηφιακή υποβολή των απαιτούμενων εγγράφων, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση τόσο για την ολοκλήρωση της διαδικασίας σύστασης μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης όσο και για τη δυνατότητα κτήσης και άσκησης των δικαιωμάτων της (ενδεικτικά την ικανότητα για συλλογικές διαπραγματεύσεις και κατάρτιση συλλογικών συμβάσεων, νόμιμη κήρυξη απεργίας, προστασία των στελεχών της έναντι απόλυσης και μετάθεσης κ.λπ.).

– Ποιος είναι ο αριθμός των προστατευόμενων συνδικαλιστικών στελεχών ανά επιχείρηση;

Με τις νέες διατάξεις μειώνεται ο αριθμός των προστατευόμενων από απόλυση μελών των διοικήσεων των συνδικαλιστικών οργανώσεων και συγκεκριμένα:

α) Εάν η οργάνωση έχει ώς 200 μέλη, προστατεύονται 5 μέλη της διοίκησης αντί 7 που ισχύει σήμερα. 

β) Εάν η οργάνωση έχει ώς 1.000 μέλη, προστατεύονται 7 μέλη της διοίκησης αντί 9 σήμερα.

γ) Εάν η οργάνωση έχει περισσότερα από 1.000 μέλη, προστατεύονται 9 μέλη της διοίκησης αντί 11.

– Επιτρέπεται η απόλυση συνδικαλιστικών στελεχών για σπουδαίο λόγο;

Με τις νέες διατάξεις καταργείται η διαδικασία ενώπιον των Επιτροπών Προστασίας Συνδικαλιστικών Στελεχών, οι οποίες αποφαίνονταν, πριν από την καταγγελία της σχέσης εργασίας, για την ύπαρξη ή μη λόγων που επέτρεπαν την απόλυση συνδικαλιστικών στελεχών. Αντιθέτως, πλέον προβλέπεται ότι δεν απαγορεύεται η απόλυσή τους κατά το χρονικό διάστημα της προστασίας, όταν συντρέχει σπουδαίος λόγος, ανάλογος με τον σπουδαίο λόγο στην απόλυση εγκύου.