Οι πλαστικές σακούλες που μπορεί να αγοράσει πλέον ο καταναλωτής στα ταμεία των περισσότερων σούπερ μάρκετ για να μεταφέρει τα ψώνια του δεν είναι οι λεπτές, που από το 2017 υπόκεινται σε περιβαλλοντικό τέλος. Στη θέση τους, οι περισσότερες αλυσίδες προσφέρουν εδώ και καιρό χοντρές πλαστικές σακούλες, για τις οποίες δεν έχουν υποχρέωση καταβολής του ειδικού τέλους, και γι' αυτόν τον λόγο κοστίζουν λιγότερο στον πελάτη. Πρόκειται για μια ικανοποιητική λύση, τόσο για τις αλυσίδες που απέκτησαν μία νέα πηγή εσόδων, όσο και για τον καταναλωτή, που θα πάει σπίτι του με μια πιο φθηνή και πιο γερή σακούλα. Εκτός βέβαια αν σκεφτεί κανείς τον αρχικό στόχο της επιβολής τιμής στη σακούλα: τον περιορισμό του πλαστικού και την προστασία του περιβάλλοντος.

Η ενωσιακή νομοθεσία και η συμμόρφωση της Ελλάδας

Ας εξηγήσουμε πρώτα το νομοθετικό πλαίσιο. Από τον Απρίλιο του 2015 η ευρωπαϊκή νομοθεσία έθεσε ως βασική προτεραιότητα τον περιορισμό της χρήσης της πλαστικής σακούλας. «Η απόρριψη πλαστικών σακουλών μεταφοράς προκαλεί περιβαλλοντική ρύπανση και επιδεινώνει το εκτεταμένο πρόβλημα των απορριμμάτων στα συστήματα υδάτων, με αποτέλεσμα να απειλούνται τα υδάτινα οικοσυστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο», αναφέρει στο σκεπτικό της η Οδηγία 2015/720Οδηγία (EE) 2015/720 | EUR-LEX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η οποία τροποποίησε την παλαιότερη Οδηγία 94/62/ΕΚΟδηγία 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 1994 για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας | EUR-LEX για τα απορρίμματα συσκευασίας και έφερε μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης των λεπτών πλαστικών σακουλών.

sakoulakalliarasthan4332814.jpg

[Θανάσης Καλλιάρας/Eurokinissi]

Με σκοπό τη συμμόρφωση της Ελλάδας στην ενωσιακή νομοθεσία, τον Αύγουστο του 2017 η κυβέρνηση Τσίπρα δημοσίευσε μία Κοινή Υπουργική ΑπόφασηΚατεβάστε το ΦΕΚ με την ΚΥΑ, με την οποία επιβλήθηκε στις λεπτές πλαστικές σακούλες περιβαλλοντικό τέλος ύψους τριών λεπτών (τεσσάρων με τον ΦΠΑ), αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2018. Η ίδια απόφαση προέβλεπε ότι από τον Ιανουάριο του 2019 το τέλος θα αυξανόταν στα επτά λεπτά (εννέα με τον ΦΠΑ). Εκτός από την επιβολή του παραπάνω τέλους, η ΚΥΑ προέβλεπε και την απαγόρευση κυκλοφορίας των οξοδιασπώμενων πλαστικών σακουλών, καθώς θεωρούνται υπεύθυνες για τη διασπορά μικροπλαστικών και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Η επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους, ενός μέτρου που εδώ και χρόνια εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ήταν ένα αναγκαίο μέτρο για τον περιορισμό της πλαστικής σακούλας, η χρήση της οποίας στην Ελλάδα ήταν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Στους περισσότερους από εμάς είναι άλλωστε οικεία η εικόνα των καταναλωτών να παίρνουν από τα ταμεία σωρηδόν πλαστικές σακούλες, για να τις βάζουν μέσα σε άλλες πλαστικές σακούλες, μαζί με τα προϊόντα που έχουν αγοράσει. Η λογική του «τσάμπα είναι, ας πάρω για να έχω σπίτι» αποτυπώνεται και στα στατιστικά στοιχεία: το 2017, δηλαδή το τελευταίο έτος πριν την επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους, υπολογίζεται από το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑΗ επίσημη ιστοσελίδα του ΙΕΛΚΑ) ότι η κατανάλωση πλαστικής σακούλας έφτασε ετησίως τα 400 τεμάχια ανά κάτοικο. Αν σκεφτούμε ότι ο πληθυσμός της χώρας είναι 10,74 εκατ. κάτοικοι, το 2017 χρησιμοποιήσαμε πάνω από 4,29 δισ. πλαστικές σακούλες, οι περισσότερες από τις οποίες κατέληξαν σε χωματερές και από εκεί στο χερσαίο και το θαλάσσιο περιβάλλον.

Το νούμερο αυτό ήταν 444% πάνω από τον ευρωπαϊκό στόχο που έχει τεθεί για το τέλος του 2019, σύμφωνα με τον οποίον η κατανάλωση πλαστικής σακούλας θα πρέπει να είναι 90 τεμάχια ανά κάτοικο.

Σε κάποιο βαθμό το περιβαλλοντικό τέλος βελτίωσε την παραπάνω εικόνα εντός του 2018. Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, η χρήση λεπτής πλαστικής σακούλας –όσον αφορά στα σούπερ μάρκετ, όπου υπήρξε καθολική εφαρμογή του μέτρου– περιορίστηκεΔείτε τα σχετικά στοιχεία του ΙΕΛΚΑ κατά 80,3% από το 2017 στο 2018, στοιχεία που αναφέρουν τόσο το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όσο και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος. Σε απόλυτους αριθμούς, η χρήση μειώθηκε από 1,8 δισ. τεμάχια το 2017 σε 350 εκατ. τεμάχια το 2018, δηλαδή εκτιμάται ότι το 2018 διατέθηκαν στα σούπερ μάρκετ περίπου 1,45 δισ. λιγότερες σακούλες σε σχέση με το 2017. Όσον αφορά στην κατά κεφαλήν κατανάλωση, κατά μέσο όρο το 2017 ένας καταναλωτής πήρε από το σούπερ μάρκετ 167 λεπτές πλαστικές σακούλες. Το 2018 πήρε 33 σακούλες.

laikifanitripsani4471674.jpg

Στις λαϊκές αγορές, τα αρτοποιεία και τα περίπτερα δεν επιβλήθηκε ποτέ τέλος χρήσης πλαστικής σακούλας. Παρόλα αυτά η χρήση της και εκεί μειώθηκε, ίσως λόγω της μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης των καταναλωτών. [Φανή Τρυψάνη/Eurokinissi]

Ακόμη, αν λάβουμε υπόψη μας όχι μόνο τις σακούλες των σούπερ μάρκετ, αλλά το σύνολο των χρησιμοποιούμενων σακουλών, τότε εκτιμάται ότι τη διετία 2017-2018 η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση έπεσε από τα 400 σε 183 τεμάχια ανά καταναλωτή το 2018, μία μείωση της τάξης του 54%. Σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείταιΔιαβάστε την πλήρη αναφορά του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, η μείωση χρήσης της πλαστικής σακούλας σε καταστήματα εκτός σούπερ μάρκετ ήταν 60%. Βεβαίως υπήρξαν και αστοχίες στον νόμο για το περιβαλλοντικό τέλος, αφού συμπεριέλαβε τα καταστήματα λιανεμπορίου τροφίμων, όπως φούρνους και κρεοπωλεία, αλλά άφησε έξω τα περίπτερα και τις λαϊκές αγορές – προσωρινά όπως είχε ανακοινωθεί τότε, μόνιμα όπως φάνηκε στην πορεία.

Υπάρχει, ωστόσο, ένα μεγαλύτερο πρόβλημα, που αφορά στα δημόσια έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος και τις επιλογές των σούπερ μάρκετ.

Όπως ήδη αναφέραμε, το περιβαλλοντικό τέλος έχει επιβληθεί στις «λεπτές» πλαστικές σακούλες. Ο νόμος θεωρεί ως «λεπτές» τις πλαστικές σακούλες που έχουν πάχος τοιχώματος μεγαλύτερο των 15 μικρών (μm) και μικρότερο των 50 μικρών. Μέχρι την επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους, οι «λεπτές» πλαστικές σακούλες ήταν ο κανόνας στα περισσότερα σούπερ μάρκετ.

Παράλληλα η ΚΥΑ προέβλεψε δύο ακόμα σημαντικούς κανόνες. Ο πρώτος αναφέρει ότι υπόκεινται σε τιμολόγηση –και όχι σε περιβαλλοντικό τέλος– οι πλαστικές σακούλες με πάχος τοιχώματος από 50 μέχρι 70 μικρά, ρύθμιση που πρακτικά σημαίνει ότι και αυτές οι σακούλες κοστίζουν στους καταναλωτές, ωστόσο το αντίτιμο δεν πηγαίνει στα δημόσια ταμεία, αλλά ως έσοδο στις επιχειρήσεις. Ο δεύτερος κανόνας αναφέρει ότι από το περιβαλλοντικό τέλος εξαιρούνται οι βιοαποδομήσιμες, δηλαδή οι βιοδιασπώμενες, και λιπασματοποιήσιμες πλαστικές σακούλες, οποιοδήποτε κι αν είναι το πάχος τους.

Με το τέλος να αυξάνεται στις αρχές του 2019 από τα τέσσερα στα εννέα λεπτά του ευρώ, πολλά σούπερ μάρκετ επέλεξαν να προωθήσουν, στη θέση των λεπτών σακουλών, παχύτερες σακούλες που δεν επιβαρύνονται με περιβαλλοντικό τέλος. Αυτό το κατάφεραν είτε με το να «εξαφανίσουν» εντελώς τις λεπτές πλαστικές σακούλες από τα καταστήματά τους, είτε βάζοντας δίπλα τους (συνήθως πάνω τους, για να είμαστε ακριβείς) τις παχύτερες σακούλες, τα χρήματα από οι πωλήσεις των οποίων καταλήγουν στα ταμεία τους.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα από την αγορά. Τα σούπερ μάρκετ «ΑΒ Βασιλόπουλος» αποφάσισαν να καταργήσουν από την 1η Απριλίου τις λεπτές πλαστικές σακούλες με το περιβαλλοντικό τέλος και να τις αντικαταστήσουν με μία πλαστική βιοδιασπώμενη σακούλα, η οποία δεν ανακυκλώνεται, αλλά κομποστοποιείται, με τιμή πώλησης στα οκτώ λεπτά του ευρώ. Ακόμη, η ίδια αλυσίδα προσφέρει μία σακούλα μεγαλύτερου πάχους, η οποία προωθείται ως επαναχρησιμοποιούμενη και με τιμή πώλησης στα 10 λεπτά του ευρώ. Με την παραπάνω επιλογή ο ΑΒ Βασιλόπουλος δεν αποδίδει περιβαλλοντικό τέλος και όλα τα έσοδα από τις σακούλες πηγαίνουν κατευθείαν στα ταμεία του.

tameio.jpg

Εκτός από τον ΑΒ Βασιλόπουλο, επισκεφθήκαμε και δύο καταστήματα του Σκλαβενίτη. Σε ένα από αυτά είδαμε ότι πωλούνταν τρεις διαφορετικές πλαστικές σακούλες, η μία εκ των οποίων ήταν πάχους 20 μικρών και είχε επιβάρυνση με περιβαλλοντικό τέλος, την ώρα που οι άλλες δύο, πάχους 52 μικρών, δεν είχαν τέλος, αλλά προωθούνταν ως επαναχρησιμοποιήσιμες με κόστος επτά και πέντε λεπτά του ευρώ. Η λογική σκέψη εν προκειμένω είναι ότι οι καταναλωτές ίσως επιλέξουν τις πιο παχιές σακούλες, μιας που η τιμή τους είναι σημαντικά μικρότερη από αυτή της λεπτής πλαστικής σακούλας, παρότι έχουν περισσότερο πλαστικό στη σύνθεσή τους. Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά την επίσκεψή μας σε κατάστημα της ίδιας αλυσίδας στο κέντρο της Αθήνας, ήταν διαθέσιμες μόνο οι σακούλες των επτά και πέντε λεπτών, δηλαδή όχι αυτή με το περιβαλλοντικό τέλος.

Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε δύο ακόμη πράγματα: Πρώτον, η παροχή σακουλών με μεγαλύτερο πάχος και τιμή μικρότερη από το περιβαλλοντικό τέλος εντοπίστηκε και σε άλλες, μικρότερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όπως ο Γαλαξίας και ο Κρητικός, όπου πωλούνταν σακούλες στα πέντε λεπτά του ευρώ, δηλαδή σχεδόν στη μισή τιμή από το ανταποδοτικό τέλος με τον ΦΠΑ. Δεύτερον, από την επικοινωνία μας τόσο με την εξυπηρέτηση πελατών πολλών αλυσίδων, όσο και με τα καταστήματά τους, διαπιστώσαμε ότι πολλές φορές οι υπάλληλοι δεν γνώριζαν το ακριβές καθεστώς τιμολόγησης των σακουλών και του περιβαλλοντικού τέλους. Μάλιστα, σε μία αλυσίδα πήραμε σε τέσσερα διαφορετικά καταστήματα και στην εξυπηρέτηση πελατών και δεν ήταν σε θέση να μας εξηγήσουν την τιμολόγηση στις σακούλες που πωλούν. Αυτό δημιουργεί εύλογες αμφιβολίες ως προς το αν οι καταναλωτές μπορούν να είναι σωστά ενημερωμένοι για τη χρήση πλαστικής σακούλας και για το πού καταλήγουν τα χρήματα που δίνουν για αυτήν.

Η στροφή αλυσίδων σε σακούλες με περισσότερο πλαστικό, αλλά μικρότερη ανταποδοτικότητα, έχει αρνητικές συνέπειες. Καταρχάς, στερεί τα δημόσια ταμεία από σημαντικά έσοδα που υποχρεωτικά θα δαπανούνταν από το κράτος για τη μείωση χρήσης της πλαστικής σακούλας. Για να το εξηγήσουμε με απλά λόγια, τα έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος αποδίδονται στον Ελληνικό Οργανισμό ΑνακύκλωσηςΗ επίσημη ιστοσελίδα του ΕΟΑΝ (ΕΟΑΝ) μέσω του μηχανισμού είσπραξης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕΗ ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ). Καθώς αυτά τα έσοδα είναι «τέλος» και όχι «φόρος», δεν μπορούν να δαπανηθούν από τις αρμόδιες Αρχές με οποιονδήποτε τρόπο επιθυμούν, αλλά στο πλαίσιο ειδικής αντιπαροχής, η οποία θα πρέπει να τελεί σε σχέση αντιστοιχίας με την δαπάνη των πολιτών. Το περιβαλλοντικό τέλος δεν μπορεί να δοθεί για την πληρωμή μισθών ή για την επιστροφή φόρου, αλλά μόνο για στόχους που συνδέονται με τον σκοπό επιβολής του ίδιου του τέλους, δηλαδή τον περιορισμό χρήσης της πλαστικής σακούλας. Ένας τέτοιος σκοπός θα μπορούσε να είναι η παροχή πάνινων τσαντών πολλαπλών χρήσεων προς τους πολίτες ή η ενημέρωση τους για εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς προϊόντων, δράσεις που επίσης στοχεύουν στον περιορισμό της πλαστικής σακούλας.

syntypoyepanachristatbolari4151760.jpg

Στη συνέντευξη τύπου του ΙΕΛΚΑ και εκπροσώπων των τεσσάρων μεγάλων σούπερ μάρκετ για τον περιορισμό της σακούλας το 2017, οι αλυσίδες είχαν παρουσιάσει τις δικές τους επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες. [Τατιάνα Μπόλαρη/Eurokinissi]

Αξιοσημείωτο είναι ότι στις αρχές του 2019 το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσεΞεκινά η πιλοτική εφαρμογή του μέτρου απόδοσης στους πολίτες του περιβαλλοντικού τέλους της πλαστικής σακούλας | ΥΠΕΝ ότι ξεκίνησε η πιλοτική εφαρμογή του μέτρου απόδοσης στους πολίτες του περιβαλλοντικού τέλους της πλαστικής σακούλας, με τη διανομή υφασμάτινων και πλαστικών τσαντών πολλαπλών χρήσεων σε δήμους της χώρας.

Η παραπάνω λογική πλέον τίθεται σε αμφιβολία. Το σύστημα φαίνεται ότι λειτούργησε κατά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του, αφού το πρώτο εννιάμηνο του 2018 η ΑΑΔΕ εισέπραξε πάνω από 15,5 εκατ. ευρώ από το περιβαλλοντικό τέλος. Ωστόσο, καθώς τα καταστήματα έχουν αρχίσει να αντικαθιστούν τη λεπτή πλαστική σακούλα με άλλες μεγαλύτερου πάχους, τα έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος εκτιμάται ότι θα μειωθούν ραγδαία.

Αυτό φαίνεται να είναι ένα συμπέρασμα που μοιράζονται αρκετές περιβαλλοντικές οργανώσεις και πρωτοβουλίες που παρακολουθούν την εφαρμογή του περιβαλλοντικού τέλους στην πλαστική σακούλα. Συγκεκριμένα, το Δίκτυο Συνεργασίας για το Θαλάσσιο Περιβάλλον έχει αναφέρειΔιαβάστε εδώ την πλήρη ανακοίνωση σε ανακοίνωσή του ότι «το περιβαλλοντικό τέλος της λεπτής πλαστικής σακούλας φαίνεται πως στο μέλλον θα αποτελεί αποκλειστικά έσοδο του εμπόρου αντί για ανταποδοτικό τέλος στο κράτος», ενώ σε κοινό απολογισμό τους για τον πρώτο χρόνο επιβολής του τέλους, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, η Greenpeace και το WWF Ελλάς υποστήριξανΑπολογισμός ενός χρόνου επιβολής ανταποδοτικού περιβαλλοντικού τέλους για την πλαστική σακούλα | WWF Ελλάς ότι «πρακτικά δεν θα εισπραχθεί ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος το 2019», καθώς «από την 1η Ιανουαρίου, που το ανταποδοτικό τέλος της κλασικής πλαστικής σακούλας ανέβηκε στα εννέα λεπτά ανά τεμάχιο, εκτιμάται ότι οι καταναλωτές θα επιλέγουν φυσικά τις μεγαλύτερες και ανθεκτικότερες πλαστικές σακούλες των 52 μικρών, που κοστίζουν και λιγότερο και άρα το ανταποδοτικό τέλος του 2019 σχεδόν θα μηδενιστεί».

Το περιβαλλοντικό τέλος επιβλήθηκε ακριβώς για να περιορίσει τη χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας μέσα από μία κλιμακούμενη οικονομική επιβάρυνση προς τους καταναλωτές. Τώρα οι παραπάνω εξελίξεις έρχονται να ακυρώσουν τη λειτουργία του.

skoupidiakalliarasthan4332996.jpg

[Θανάσης Καλλιάρας/Eurokinissi]

Το αντεπιχείρημα εν προκειμένω είναι ότι αυτές οι πλαστικές σακούλες είναι επαναχρησιμοποιούμενες. Ωστόσο, αυτό το επιχείρημα ενέχει βασικές αδυναμίες. Καταρχάς, είναι αξιοπερίεργο πώς μία σακούλα είναι επαναχρησιμοποιούμενη με πάχος 52 μικρά, όπως είναι σε πολλά σούπερ μάρκετ, και όχι με πάχος 50 μικρά (που υπόκειται στο τέλος). Για να δώσουμε μία τάξη μεγέθους, η διάμετρος μιας τρίχας είναι περίπου 100 μικρά. Ακόμη, στην Ελλάδα η πλαστική σακούλα χρησιμοποιείται και για την απόρριψη των σκουπιδιών. Όταν ένα σούπερ μάρκετ δεν προσφέρει καθόλου τη λεπτή πλαστική σακούλα, ή προσφέρει άλλες με περισσότερο πλαστικό σε πολύ πιο προνομιακή τιμή, τότε οι σακούλες με μεγαλύτερο πάχος θα χρησιμοποιηθούν για να πεταχτούν σκουπίδια, αυξάνοντας έτσι το πλαστικό που καταλήγει στο περιβάλλον.

Σε κοινή τους θέση, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, η Greenpeace και το WWF Ελλάς υποστήριξανΔιαβάστε την πλήρη ανακοίνωση των οργανώσεων ότι «το 2019 η κατά κεφαλή κατανάλωση της ποσότητας πλαστικού στις πλαστικές σακούλες μπορεί να αυξηθεί από 8-26% σε σχέση ακόμη και με το 2017, αφού οι λιγότερες πλαστικές σακούλες θα είναι πολύ βαρύτερες». Ακόμη, οι παραπάνω οργανώσεις είπαν ότι «η ποσότητα πλαστικού για τη χρήση πλαστικής σακούλας μπορεί να αυξηθεί και να υπερβεί και τα επίπεδα του 2017 προ της επιβολής του ανταποδοτικού τέλους». Μάλιστα, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, σε αυτό το πρωτοφανές συμπέρασμα καταλήγουν πολλοί διαφορετικοί φορείς. 

Ανάλογες ανησυχίες εκφράζονται και σε ενωσιακό επίπεδο, αφού σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες του inside story, κύκλοι της ΕΕ έχουν εκφράσει τον προβληματισμό τους με φόντο τις ρυθμίσεις της ΚΥΑ για το περιβαλλοντικό τέλος, αναφέροντας ότι η χώρα μπορεί να πετύχει τους στόχους της Οδηγίας 2015/720, ωστόσο η κατανάλωση πλαστικού μπορεί να αυξηθεί στα επίπεδα πριν την έναρξη εφαρμογής του περιβαλλοντικού τέλους. Μία τέτοια εξέλιξη θα ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με το πνεύμα της ενωσιακής νομοθεσίας και θα ακύρωνε όλα τα θετικά βήματα που πέτυχε το περιβαλλοντικό τέλος.

Πίνακας από τον απολογισμό ΟΕΑ, Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, Greenpeace και WWF, όπου εκτιμάται το σενάριο της αύξησης της κατανάλωσης πλαστικής σακούλας ακόμη και σε επίπεδα προ του ανταποδοτικού τέλους, αφού οι λιγότερες πλαστικές σακούλες είναι βαρύτερες.

Από τα παραπάνω προκύπτουν τα εξής: με τη συμμόρφωση της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο και την επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους, στον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μέτρου, οι καταναλωτές έκαναν μεγάλο μέρος της προσπάθειας που τους αναλογεί και μείωσαν σημαντικά τις σακούλες που χρησιμοποιούν, φτάνοντας πιο κοντά στην υποχρέωση της χώρας να πετύχει ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση έως 90 τεμάχια. Ωστόσο, κατά τον δεύτερο –τρέχοντα– χρόνο, βλέπουμε ότι πολλές πλαστικές σακούλες δεν εντάσσονται στην επιβάρυνση, ενώ αρκετά σούπερ μάρκετ κάνουν χρήση των δυνατοτήτων που τους δίνει η νομοθεσία και πρακτικά προσφέρουν περισσότερο πλαστικό σε χαμηλότερη τιμή, μία πρακτική που αν γίνει μαζική, ενδέχεται να «τορπιλίσει» τις εθνικές και ενωσιακές προσπάθειες για περιορισμό του πλαστικού.

Αυτές οι διαπιστώσεις δείχνουν ότι έχει έρθει η ώρα να διορθωθούν οι αστοχίες της ισχύουσας νομοθεσίας και αφενός να επεκταθεί το ανταποδοτικό τέλος και στις πλαστικές σακούλες με πάχος μεταξύ 50 και 70 μικρών, ώστε να μην προσφέρονται φθηνότερα από τα καταστήματα, κι αφετέρου να μπει τέλος στην εξαίρεση επιβολής του ανταποδοτικού τέλους στις υπαίθριες αγορές και τα περίπτερα. Ίσως, τέλος, ήρθε η ώρα να θέσουμε ένα πιο θεμελιώδες ερώτημα: πότε θα ξεκινήσουμε να συζητάμε για την παντελή κατάργηση της πλαστικής σακούλας;

* Το άρθρο γράφτηκε από τον δημοσιογράφο Θανάση Χονδρόγιαννο και είναι μια προσφορά από το inside story