Σε 1,6 δισ. ευρώ έχει ανέλθει την τελευταία διετία το δημοσιονομικό κόστος των αποζημιώσεων για φυσικές καταστροφές, όσο δηλαδή κόστισαν στον κρατικό προϋπολογισμό οι δύο βασικές ελαφρύνσεις που ίσχυσαν φέτος, η αναστολή της εισφοράς αλληλεγγύης για τον ιδιωτικό τομέα (767 εκατ. ευρώ) και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3 μονάδες (816 εκατ. ευρώ). Το κόστος των πυρκαγιών έρχεται να προστεθεί σε αυτό από την πανδημία, μειώνοντας τα περιθώρια για τις περαιτέρω ελαφρύνσεις που σχεδίαζε το οικονομικό επιτελείο.

Πυρκαγιές, πλημμύρες και φυσικές καταστροφές κόστισαν, μέχρι στιγμής, τα δύο τελευταία χρόνια στον προϋπολογισμό περίπου 1,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 500 εκατ. ευρώ οι πρόσφατες πυρκαγιές. Τόσο, δηλαδή, όσο επιβάρυναν τον φετινό προϋπολογισμό οι δύο βασικές φοροελαφρύνσεις που μπόρεσε να εξασφαλίσει η κυβέρνηση, η αναστολή της εισφοράς αλληλλεγγύης για τον ιδιωτικό τομέα (767 εκατ. ευρώ) και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3 μονάδες (816 εκατ. ευρώ).

Ο υπολογισμός αυτός, τον οποίο επικαλούνται στο οικονομικό επιτελείο, δείχνει πόσο στενεύουν τα δημοσιονομικά περιθώρια για νέες ελαφρύνσεις, καθώς στο κόστος της πανδημίας –ασύγκριτα μεγαλύτερο, φυσικά– έρχεται να προστεθεί αυτό των φυσικών καταστροφών, που μεγαλώνει συνεχώς τα τελευταία χρόνια λόγω κλιματικής αλλαγής. Δεν είναι προς το παρόν ασήκωτο, αλλά σίγουρα είναι υπολογίσιμο και θα ήταν πολύ πιο βαρύ αν δεν υπήρχαν το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, που χρηματοδοτούν τα παρεπόμενα έργα, αντιπλημμυρικά, αναδάσωσης κ.λπ.

Σύμφωνα με πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο, περίπου 3,5 δισ. ευρώ προβλέπονται από τους κοινοτικούς αυτούς πόρους για τέτοιου είδους παρεμβάσεις την προσεχή 5ετία. Είναι το πρόγραμμα «Αιγίς», για την πολιτική προστασία, ύψους 1,76 δισ. ευρώ, που χρηματοδοτείται τόσο από το ΕΣΠΑ όσο και από το Ταμείο Ανάκαμψης και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενώ αποκλειστικά από το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπονται μεταξύ άλλων 224 εκατ. ευρώ για το Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης, 110 εκατ. ευρώ για τα αντιπλημμυρικά έργα, 100 εκατ. ευρώ για την προστασία της βιοποικιλότητας. Αλλο σχεδόν 1,5 δισ. προβλέπεται για ανάλογα έργα από το ΕΣΠΑ.

Επειδή τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι σε μεγάλο βαθμό οριστικοποιημένα και δεν είχαν ίσως προβλεφθεί οι ανάγκες που προέκυψαν μετά τις τελευταίες πυρκαγιές, στο οικονομικό επιτελείο σημειώνουν πως υπάρχουν οι εξής επιλογές: 1. Να ενταχθούν κάποια έργα στα «ανοιχτά» προγράμματα, όπως οι αστικές αναπλάσεις. Εκεί θα μπορούσε να ενταχθεί π.χ. η Αρχαία Ολυμπία. 2. Να επιδιωχθεί υποκατάσταση ενός έργου με ένα άλλο στα κλειστά προγράμματα. 3. Να χρηματοδοτηθούν από εθνικούς πόρους οι ανάγκες που προέκυψαν από τις πυρκαγιές και να καλυφθούν εκ των υστέρων από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, που δεν θα έχουν απορροφηθεί το 2023, στην αναθεώρηση.

Σε κάθε περίπτωση, τα έργα αυτά θα μπορέσουν να υλοποιηθούν χωρίς να επιβαρύνουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Σημειωτέον ότι το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προβλέπει πρωτογενές έλλειμμα 0,5% του ΑΕΠ το 2022 (από 7,1% του ΑΕΠ φέτος).

Αντίθετα, το κόστος των μέτρων για την άμεση ανακούφιση των πληγέντων, όπως οι αποζημιώσεις για τις κατοικίες που υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν ολοσχερώς, μεταφέρεται κατευθείαν στο πρωτογενές έλλειμμα, όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά τα αρμόδια στελέχη του οικονομικού επιτελείου.

Παρ’ όλα αυτά, ο στόχος για φέτος ως προς το πρωτογενές έλλειμμα δεν φαίνεται να κινδυνεύει αυτήν τη στιγμή λόγω των πυρκαγιών. Οι αβεβαιότητες, φυσικά, παραμένουν μεγάλες ενόψει της έξαρσης της πανδημίας το φθινόπωρο, αλλά κανείς δεν συζητά προσώρας lockdown και νέα μέτρα. Με αυτά τα δεδομένα θα ξεκινήσει σύντομα ο σχεδιασμός για τον προϋπολογισμό του 2022, ενόψει και των εξαγγελιών του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ. Η παράταση των μέτρων που ίσχυσαν φέτος για την εισφορά αλληλεγγύης και τις ασφαλιστικές εισφορές είναι δεδομένη, αλλά από κει και πέρα γίνεται υπολογισμός για τα πιθανά νέα μέτρα ελάφρυνσης, με την επέκταση της εισφοράς αλληλεγγύης και στον ιδιωτικό τομέα να βάζει ισχυρή υποψηφιότητα.

Ειρήνη Χρυσολωρά Καθημερινή