Tiς καλύτερες επιδόσεις στον τομέα των επενδύσεων από το 2010 θα παρουσιάσει το 2024 η ελληνική οικονομία, με καταλυτική συμβολή των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι επενδύσεις θα είναι ο κύριος παράγοντας που θα υποστηρίξει την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης στο 3%, ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός περνά σε φάση λιτότητας και θα έχει αρνητική συμβολή στο ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο.

Όπως προκύπτει από το κείμενο του προσχεδίου προϋπολογισμού για το 2024 που έστειλε η κυβέρνηση στις Βρυξέλλες, μια νέα ισορροπία δημιουργείται τον επόμενο χρόνο στην οικονομική πολιτική. Η ανάπτυξη θα έχει ισχυρή υποστήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα φέρει το 2024 στην οικονομία επιδοτήσεις που αντιστοιχούν στο 1,8% του ΑΕΠ (από 0,8% το 2023) και φθηνά δάνεια που αντιστοιχούν σε 1,5% του ΑΕΠ (από 0,9% το 2023). Αυτή η ώθηση στις επενδύσεις θα επιτρέψει να αυξηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης από το 2,3% φέτος στο 3%, παρά το γεγονός ότι δημοσιονομικά μέτρα του 2024 θα κινηθούν σε κατεύθυνση λιτότητας.

Το 2024 η χώρα θα καταφέρει να μειώσει σημαντικά την απόσταση από την ευρωζώνη στις επενδύσεις. Όπως αναφέρει το προσχέδιο,

Το καθαρό απόθεμα παγίου κεφαλαίου στην Ελλάδα υφίσταται απώλειες από το 2011, αλλά αναμένεται να ανακάμψει γρήγορα, κυρίως μέσω της εφαρμογής του προγράμματος «Ελλάδα 2.0». Οι προβολές για τις ονομαστικές καθαρές επενδύσεις είναι θετικές για την ελληνική οικονομία το 2024. Η διαφορά στον πραγματικό ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου ως ποσοστό του ΑΕΠ από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ αναμένεται να μειωθεί κάτω από το 6% για πρώτη φορά από το 2010 (στο 5,7%, όπως απεικονίζεται στο σχήμα). 

Οι επενδύσεις στην Ελλάδα και στην ευρωζώνη

Η συμβολή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στην αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να φθάσει τις 1,7 ποσοστιαίες μονάδες το 2024, αναθεωρημένη προς τα πάνω κατά 0,1% σε σύγκριση με το Πρόγραμμα Σταθερότητας 2023. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των πραγματικών επενδύσεων αναμένεται να επιταχυνθεί σε 12,1% το 2024 σε σύγκριση με το 2023, κυρίως λόγω των αυξημένων ρυθμών επενδύσεων σε εξοπλισμό και κατασκευές εκτός κατοικιών.

Την ίδια ώρα, η δημοσιονομική πολιτική θα γίνει περιοριστική το 2024, καθώς η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από 2% του ΑΕΠ και να εφαρμόσει τις συστάσεις πολιτικής της Κομισιόν. Όπως φαίνεται στον πίνακα, το 2022 τα δημοσιονομικά μέτρα πρόσθεσαν 0,9% στο ΑΕΠ, το 2023 πρόσθεσαν 0,1%, ενώ το 2024 θα αφαιρέσουν 0,3% από το προϊόν της οικονομίας.

Μια από τις σημαντικότερες πηγές εξοικονόμησης πόρων θα είναι η μείωση των μέτρων ενεργειακής στήριξης. Όπως σημειώνει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, τα μέτρα στήριξης για την ενεργειακή κρίση μειώθηκαν σημαντικά το 2023, ενώ το 2024 προβλέπεται σταδιακή κατάργηση της συντριπτικής πλειονότητας αυτών των μέτρων, ενώ τυχόν στοχευμένες επιδοτήσεις θα καλύπτονται πλήρως από τα έσοδα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης.

Για το 2024 προβλέπεται σημαντική μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 1% του ΑΕΠ, από 2,1% το 2023. Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να αυξηθεί σε 2,1% του ΑΕΠ το 2024 από 1,1% το 2023. Η προβλεπόμενη αύξηση των εθνικών καθαρών πρωτογενών δαπανών είναι πολύ μικρή και ασφαλώς κάτω από το ανώτατο όριο του 2,6% που συνέστησε στην Ελλάδα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Κλειδί το Ταμείο Ανάκαμψης

Η καταλυτική συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης στη διατήρηση ισχυρής ανάπτυξης στην Ελλάδα, σε μια περίοδο επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας και επανόδου σε πιο αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, γίνεται σαφής από το σχετικό κεφάλαιο του προσχεδίου του προϋπολογισμού που κατατέθηκε στις Βρυξέλλες.

Όπως τονίζεται, μεταξύ άλλων,

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ), «Ελλάδα 2.0», φιλοδοξεί να αλλάξει το υφιστάμενο οικονομικό μοντέλο και το θεσμικό πλαίσιο μέσω πληθώρας μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, οδηγώντας την ελληνική οικονομία προς ένα πιο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό, πράσινο και ψηφιακό μοντέλο ανάπτυξης, με ένα πιο ανθεκτικό δίκτυο κοινωνικής ασφάλειας.

Οι αρχικοί πόροι που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0» για την περίοδο 2021-2026 ανέρχονται σε 30,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι επιχορηγήσεις εκτιμώνται σε 17,8 δισ. ευρώ και τα δάνεια σε 12,7 δισ. ευρώ για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων.

Η Ελλάδα υπέβαλε πρόταση αναθεώρησης του ΕΣΑΑ της στις 31 Αυγούστου, η οποία περιλαμβάνει αίτημα για επιπλέον δάνεια ύψους 5 δισ. ευρώ, για την αύξηση του προϋπολογισμού της υφιστάμενης δανειακής διευκόλυνσης και για την αύξηση του κεφαλαίου για το REPOWER EU με μέτρα ύψους 795 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις. Με την έγκριση της αναθεώρησης, οι πόροι θα ανέλθουν σε 36 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια.

Μέχρι τις 10 Οκτωβρίου 2023, 3,74 δισ. ευρώ μεταφέρθηκαν για εγκεκριμένα έργα του RRF σε οντότητες εντός και εκτός της γενικής κυβέρνησης και τελικούς αποδέκτες του RRF. Έχουν ήδη εγκριθεί και ενταχθεί στο πρόγραμμα επιχορηγήσεων 718 έργα και υποέργα, συνολικού προϋπολογισμού 20,7 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.

Τα εγκεκριμένα έργα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: ενεργειακή ανακαίνιση κτιρίων κατοικιών, ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων του δημόσιου τομέα, νησιωτικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις, επενδύσεις αποθήκευσης ενέργειας, κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, ανάπτυξη μικροδορυφορικού δικτύου, εφαρμογή του εθνικού προγράμματος δευτερογενούς πρόληψης της δημόσιας υγείας, εφαρμογή της στρατηγικής αριστείας στα πανεπιστήμια και την καινοτομία και πολλά άλλα.

Τον Απρίλιο του 2022, η Ελλάδα έλαβε την πρώτη πληρωμή για το 2022 από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, μετά την εκπλήρωση των 15 οροσήμων. Τον Ιανουάριο του 2023, η Ελλάδα έλαβε το δεύτερο αίτημα πληρωμής από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, μετά την εκπλήρωση 28 οροσήμων. Το 2023 η Ελλάδα υπέβαλε το 3ο αίτημα πληρωμής ύψους 1,72 δισ. ευρώ για επιχορηγήσεις, έχοντας ολοκληρώσει 42 ορόσημα και στόχους, το οποίο βρίσκεται επί του παρόντος υπό αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σχετικά με το σκέλος των δανείων, το σχέδιο περιλαμβάνει τη χρήση δανείων ύψους έως €12,7 δισ. και αναμένεται να κινητοποιήσει συνολικά 32 δισ. ευρώ επενδυτικών πόρων για τη συγχρηματοδότηση έργων που εμπίπτουν στους ακόλουθους πέντε πυλώνες: πράσινη μετάβαση, ψηφιακή μετάβαση, εξαγωγές, καινοτομία-έρευνα και ανάπτυξη, οικονομίες κλίμακας μέσω συνεργασιών, κοινοπραξιών, εξαγορών, συγχωνεύσεων.

Στη δανειακή διευκόλυνση, η οποία αφορά κυρίως τη χορήγηση δανείων για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων από ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσω των εμπορικών τραπεζών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, η κατάσταση μεταξύ των έργων που υποβλήθηκαν και των δανείων που υπογράφηκαν –έως τις 10 Οκτωβρίου 2023– είχε ως εξής: Έχουν υποβληθεί 536 επενδυτικά έργα συνολικού προϋπολογισμού 19,98 δισ. ευρώ (εκ των οποίων: 8,17 δισ. ευρώ δάνεια RRF, 6,92 δισ. ευρώ τραπεζικά δάνεια και 4,89 δισ. ευρώ ίδια συμμετοχή επενδυτών). Έχουν ήδη υπογραφεί 240 δανειακές συμβάσεις, συνολικού προϋπολογισμού 8,51 δισ. ευρώ (εκ των οποίων: 3,52 δισ. ευρώ δάνεια RRF, 2,92 δισ. ευρώ τραπεζικά δάνεια και 2,07 δισ. ευρώ ιδία συμμετοχή επενδυτών).

Νώντας Χαλδούπης, businessdaily.gr