Μία πλήρως ψηφιοποιηµένη εφορία σχεδιάζουν οικονοµικό επιτελείο και ΑΑ∆Ε, µε αυτοµατοποιηµένες δηλώσεις αλλά και ελέγχους, µε διαλειτουργικότητες µε όλο τον δηµόσιο τοµέα, και πρόσβαση στα στοιχεία φορέων. Oλες οι αλλαγές που έχουν ήδη ξεκινήσει και θα ολοκληρωθούν σε βάθος χρόνου στοχεύουν στη δηµιουργία της εφορίας του µέλλοντος, όπου οι φορολογούµενοι δεν θα χρειάζεται να κλείνουν ραντεβού για την έκδοση ενηµερώσεων, πιστοποιητικών και γενικότερα οτιδήποτε απαιτείται για τη λειτουργία της επιχείρησής τους, ή ό,τι χρειάζεται κάθε νοικοκυριό για τα ανήλικα τέκνα ή τα επιδόµατα. Ολα θα εκδίδονται αυτόµατα, χωρίς να απαιτούνται αιτήσεις, καθώς τα στοιχεία θα είναι ενσωµατωµένα στον φάκελο κάθε φορολογουµένου.

Παράλληλα µε την τεχνητή νοηµοσύνη η φορολογική διοίκηση θα έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει εστίες φοροδιαφυγής και να αναλύει δεδοµένα µε στόχο να προλαµβάνει περιπτώσεις πτωχεύσεων επιχειρήσεων που µπορούν να βλάψουν το ∆ηµόσιο, καθώς και ενδεχόµενης φοροδιαφυγής. Επί της ουσίας, θα αναλύονται οι κινήσεις κάθε επιχείρησης και επαγγελµατία µε βάση τη συναλλακτική τους συµπεριφορά (τα δεδοµένα τα έχει ήδη η εφορία) προκειµένου να εκτιµήσει εάν υπάρχει κίνδυνος φοροαποφυγής, ακόµα και τη συµµετοχή σε κυκλώµατα φοροδιαφυγής.

Για να συµβούν όλα τα ανωτέρω θα πρέπει η ΑΑ∆Ε να προχωρήσει στην ανάπτυξη ενός κοινού αποθετηρίου µεταδεδοµένων, στην παροχή προηγµένων λύσεων λογισµικού και την εφαρµογή τεχνικών τεχνητής νοηµοσύνης και µηχανικής µάθησης για την ανάλυση µεγάλων δεδοµένων. Στόχος είναι τα πρώτα δείγµατα γραφής και αλλαγής όλων των διαδικασιών από το 2026.

Σύµφωνα µε πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών όλες οι αλλαγές, µε στόχο να φτάσουµε στην εφορία του µέλλοντος, προϋποθέτουν και την απλοποίηση της φορολογικής νοµοθεσίας.

Η απλοποίηση αφορά τους τοµείς της φορολογίας εισοδήµατος και περιουσίας, του ΦΠΑ, των φορολογικών διαδικασιών, της είσπραξης και των τελωνείων. Περιλαµβάνει την ενοποίηση των νοµικών διατάξεων, αλλά στοχεύει επίσης στην απλοποίηση της νοµοθεσίας και στην αύξηση της προσβασιµότητας, βελτιώνοντας έτσι τη διαφάνεια, την ασφάλεια δικαίου και τη φορολογική συµµόρφωση, αναφέρουν οι ίδιες κυβερνητικές πηγές. Για τον σκοπό αυτό αναπτύσσεται νέο σύστηµα διαχείρισης γνώσης, το οποίο θα παρέχει δωρεάν πρόσβαση στους φορολογούµενους µέσω ειδικής ιστοσελίδας.

Προσωπικός φάκελος

Η ΑΑ∆Ε έχει ξεκινήσει ήδη να δηµιουργεί τον προσωπικό φάκελο για κάθε φορολογούµενο και κάθε επιχείρηση. Στον φάκελο θα υπάρχουν πληροφορίες για όλα τα περιουσιακά στοιχεία των φορολογουµένων, τα δάνειά τους, ακόµα και εάν έχουν ελεγχθεί στο παρελθόν και από ποιον µηχανισµό. Τα στοιχεία υπάρχουν όπως αναφέρουν από τη φορολογική διοίκηση, ωστόσο οι ελεγκτές πρέπει να ανατρέχουν σε διάφορες ηλεκτρονικές εφαρµογές για να τα συγκεντρώσουν. Σταδιακά, τα συστήµατα θα ενοποιηθούν µε τη φορολογική διοίκηση προκειµένου να έχει την πλήρη εικόνα ή διαφορετικά το συνολικό προφίλ του φορολογουµένου. Σε πρώτη φάση θα µπει στα τέλη του χρόνου το σύστηµα ιδιοκτησίας και διαχείρισης ακινήτων. Ο ελεγκτικός µηχανισµός και όλες οι υπηρεσίες της ΑΑ∆Ε θα γνωρίζουν όλα τα ακίνητα που διαθέτει ο φορολογούµενους και τη χρήση τους. ∆ηλαδή, εάν είναι µισθωµένο, κενό, σε βραχυχρόνια ή µακροχρόνια µίσθωση κ.λπ. Επίσης, θα υπάρχουν ιστορικά στοιχεία για το κάθε ακίνητο και τους προηγούµενους ιδιοκτήτες.

Μείωση φοροδιαφυγής

Ο µηχανισµός µε τα νέα ψηφιακά εργαλεία που διαθέτει αλλά και αυτά που θα ενεργοποιηθούν σταδιακά µέχρι το 2025, θα µπορεί να γνωρίζει µε βάση τη συµπεριφορά κάθε φορολογουµένου ποιοι έχουν τάσεις φοροδιαφυγής, ποιοι δεν πληρώνουν στην ώρα τους τις οφειλές και εάν υπάρχει κίνδυνος να δηµιουργήσουν µία νέα γενιά ληξιπρόθεσµων οφειλών και ποιοι κινδυνεύουν να βρεθούν σε δύσκολη θέση (κυρίως επαγγελµατίες και µικρές επιχειρήσεις) και να µπορέσουν να πληρώσουν εµπρόθεσµα τις υποχρεώσεις. Μάλιστα θα µπορεί να προχωράει σε πρόβλεψη εσόδων και οφειλών συνολικά και ανά φορολογούµενο ή ανά ∆ΟΥ, ανά γεωγραφική περιοχή, ανά επάγγελµα, ή οποιαδήποτε άλλη διάσταση βάσει των ιστορικών στοιχείων συµπεριφοράς των φορολογουµένων.

Για την αντιµετώπιση των περιπτώσεων µη συµµόρφωσης θα αξιοποιηθούν εργαλεία δηµιουργίας προφίλ φορολογουµένων και υποθέσεων, µέθοδοι αποτίµησης κινδύνου, και ανάλυσης συµπεριφορών, εκτεταµένες διασταυρώσεις, διαδικασίες ανταλλαγής δεδοµένων µε τρίτους φορείς καθώς και µε άλλες χώρες.

Τα στοιχεία θα αντλούνται αφενός από αυτά που δηλώνουν, αφετέρου από εξωτερικές πηγές (παγκόσµιος ιστός, κοινωνικά δίκτυα, ανοιχτά δεδοµένα κ.λπ.) για την αποδοτικότερη επικαιροποίηση ανάλυσης κινδύνων.

Τι θα γνωρίζει η εφορία

Μέσα από τα ηλεκτρονικά συστήµατα η νέα ψηφιακή εφορία θα µπορεί να γνωρίζει:

• Σε πραγµατικό χρόνο ύποπτα περιστατικά φοροδιαφυγής και λαθρεµπορίου.

• Ανακάλυψη δυναµικών σχέσεων µεταξύ των φορολογουµένων: Οπως έχει αποδειχτεί από εφαρµογές άλλων ευρωπαϊκών χωρών είναι πολύ σηµαντικό βήµα για την εύρεση απάτης και φοροδιαφυγής.

• Η κατηγοριοποίηση φορολογουµένων: Κατηγοριοποίηση της αναµενόµενης συµπεριφοράς φορολογουµένων π.χ. στρατηγικός κακοπληρωτής, πιθανότητα φοροδιαφυγής κ.λπ.

• Το profiling φορολογουµένων: Εύρεση µη εµφανών οµοιοτήτων µεταξύ των φορολογουµένων όπως προκύπτουν έπειτα από δηµογραφική, οικονοµική και συµπεριφορική ανάλυση του συνόλου του πληθυσµού των φορολογουµένων. Χρησιµοποιείται στην εκτίµηση κινδύνου και σε άλλες περιπτώσεις χρήσης.

• Η εκτίµηση ρίσκου και αξιολόγηση κινδύνου: Αξιολόγηση των φορολογουµένων ως προς το ρίσκο µη πληρωµής.

• Η πρόβλεψη εσόδων και οφειλών: Πρόβλεψη εσόδων και οφειλών συνολικά και ανά φορολογούµενο ή ανά ∆ΟΥ, ανά γεωγραφική περιοχή, ανά επάγγελµα, ή οποιαδήποτε άλλη διάσταση βάσει των ιστορικών στοιχείων συµπεριφοράς των φορολογουµένων.

Προκόπης Χατζηνικολάου, Καθημερινοί