Το ποδόσφαιρο δεν σταμάτησε ποτέ να εξελίσσεται. Πριν από μερικά χρόνια κυριαρχούσε το αμυντικογενές στυλ και προπονητές σαν τον Χοσέ Μουρίνιο που κάλυπταν τους χώρους, δεν άφηναν περιθώρια στον αντίπαλο να αναπτυχθεί και κτυπούσαν με αντεπιθέσεις στα αδύνατα σημεία του. Εδιναν στον αντίπαλο την κατοχή και δεν δίσταζαν να «παρκάρουν το πούλμαν» μέσα στην περιοχή, αν αυτό εξυπηρετούσε τα σχέδιά τους.

Για να σπάσει η τακτική αυτή και να ανοίξει η αντίπαλη άμυνα, αναπτύχθηκε το ποδόσφαιρο με τις πολλές, γρήγορες και κοντινές πάσες. Το σύστημα τελειοποίησε ο Πεπ Γκουαρδιόλα στη Μπαρτσελόνα, πατώντας πάνω στις αρχές του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου που ο Γιόχαν Κρόιφ είχε περάσει στο DNA της ομάδας, ξεκινώντας από τη περίφημη La Masia, τις Ακαδημίες της Μπάρτσα.

Η στρατηγική που αναπτύχθηκε για να αποτρέψει το passing game κατοχής, είναι το γρήγορο, πιεστικό, επιθετικό πρέσινγκ στον αντίπαλο για να του πάρεις την μπάλα. Οι ομάδες που παίζουν αυτό το ποδόσφαιρο, με το που χάνουν την μπάλα προσπαθούν αμέσως να την κερδίσουν πίσω, κυνηγώντας τον αντίπαλο παίκτη που έχει την κατοχή. Για να το πετύχει αυτό ο προπονητής δεν μπορεί να κρατά πίσω τους αμυντικούς του, όπως έκανε ο Μουρίνιο στη Γιουνάιτεντ, αδυνατώντας να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των καιρών. Πρέπει τα μπακ να κάνουν συνεχώς σπρινταρίσματα για να πρεσάρουν τον αντίπαλο ψηλά και να προλάβουν να γυρίσουν πίσω στη θέση τους όταν η μπάλα φύγει από την πλευρά τους.

Ποδοσφαιριστές στο μικροσκόπιο

Μαζί με τις τακτικές εξελίσσονται και οι ποδοσφαιριστές. Και όχι μόνο τεχνικά. Εξελίσσονται ως αθλητές για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες απαιτήσεις του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Πριν από μια 10ετία ήταν συνηθισμένο φαινόμενο οι ομάδες να πανηγυρίσουν την κατάκτηση ενός τροπαίου ή μια μεγάλη νίκη με πούρα και ένα-δύο ποτά παραπάνω. Σήμερα, οι μεγάλες ευρωπαϊκές ομάδες ανησυχούν όχι αν οι παίκτες τους πίνουν αλκοόλ, αλλά αν πίνουν παραπάνω εσπρέσο που προκαλούν αφυδάτωση.

Τα προπονητικά προγράμματα έχουν και αυτά βελτιωθεί. Οι ομάδες καταγράφουν και παρακολουθούν το ύπνο των παικτών τους, τη διατροφή τους και κάθε τους κίνηση στην προπόνηση και τους δίνουν ένα καθημερινό πρόγραμμα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους για να καλύπτει τις ανάγκες τους. Το αποτέλεσμα είναι ένα νέο είδος ποδοσφαιριστή: μια διασταύρωση μποντιμπιλτερά και σπρίντερ.

Πρώτος ο προπονητής της Λίβερπουλ Γιούργκεν Κλοπ χρησιμοποίησε αυτές τις μεθόδους για να δημιουργήσει το νέο στυλ ποδοσφαίρου που σήμερα ονομάζεται πρέσινγκ. Και το πρέσινγκ έχει γίνει πολύ πιο γρήγορο και πιεστικό την τελευταία διετία, γιατί οι παίκτες που το παίζουν έχουν γίνει καλύτεροι αθλητές.

Η στατιστική παίζει... μπάλα

Ολο και περισσότερες ομάδες χρησιμοποιούν όλο και περισσότερα χρήματα, πόρους και ανθρώπινο δυναμικό για να συγκεντρώσουν και να αναλύσουν όσο το δυνατόν περισσότερα στατιστικά δεδομένα και στοιχεία γύρω από τους παίκτες τους. Και όχι μόνο τις πάσες, τα κοψίματα, τα σουτ κλπ που έκαναν οι παίκτες. Αυτό τα στατιστικά μετρούν τι κάνει ο παίκτης όταν έχει την μπάλα. Όμως, ένας παίκτης, στη διάρκεια ενός παιχνιδιού, έχει τη μπάλα στα πόδια του κατά μέσο όρο μόνο για δύο λεπτά. Το ερώτημα λοιπόν είναι τι κάνει τα υπόλοιπα 88 λεπτά. Κινείται σωστά στον χώρο, ανοίγει διαδρόμους για τους συμπαίκτες του, πρεσάρει τον αντίπαλο; κοκ.

Σήμερα με τη χρήση του GPS συγκεντρώνονται όλο και περισσότερα στατιστικά για τις κινήσεις των παικτών, τα οποία αξιοποιούνται από τους αναλυτές που διαθέτουν οι ομάδες μέσα από τα συστήματα και τα εργαλεία που έχουν αναπτύξει. Οι αναλυτές εξετάζουν τα ποσοστά των παικτών στις επιτυχημένες πάσες, τις ταχύτητες που πιάνουν στα σπριντ, τους χώρους που κινούνται, τις κινήσεις τους κλπ. Όλα αυτά έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των ποδοσφαιριστών, τόσο σε επίπεδο φυσικής κατάστασης όσο και μέσα στο παιχνίδι.

Η μυστική συνταγή της επιτυχίας

Αν και στις μεγάλες ομάδες κυριαρχεί η μυστικότητα για τους τρόπους και τις μεθόδους που χρησιμοποιούν για να βελτιώσουν την απόδοση των παικτών τους, στο κομμάτι της ανάλυσης δεδομένων όλοι συμφωνούν ότι κυρίαρχος είναι η Λίβερπουλ. Όπως έχει δηλώσει στους FT ο Ignacio Palacios-Huerta, διευθυντής της Αθλέτικο Μπιλμπάο, το κλαμπ του Μέρσισαϊτ «απασχολεί ένα γκρουπ από τέσσερις-πέντε επιστήμονες με διδακτορικά διπλώματα PhD σε μαθηματικά και φυσική, οι οποίοι ξέρουν από ποδόσφαιρο και επεξεργάζονται και αναλύουν τα δεδομένα που συλλέγουν από τους ποδοσφαιριστές της ομάδας μέσα και έξω από τους αγωνιστικούς χώρους».

Βεβαίως, η Μπαρτσελόνα δεν πάει πίσω. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας, το κλαμπ της Καταλονίας έχει δημιουργήσει το Barcelona Innovation Hub, το κέντρο καινοτομίας της ομάδας, το οποίο έχει ως στόχο να συμβάλει στην δημιουργία του αθλητή του μέλλοντος. Απασχολεί 16 εξειδικευμένους επιστήμονες, οι οποίοι ερευνούν τα πάντα γύρω από τους ποδοσφαιριστές και τους αθλητές του σωματείου, από τη διατροφή και ύπνο μέχρι γυμναστική και θεραπεία τραυματισμών.

Οι άνθρωποι της Μπαρτσελόνα όχι μόνο δεν το κρύβουν, αλλά ευελπιστούν να εκμεταλλευθούν εμπορικά τα ευρήματα. Μάλιστα επαίρονται ότι διαθέτουν το καλύτερο ερευνητικό κέντρο του κόσμου, αφού παρακολουθούν 2.500 άνδρες και γυναίκες από 8 έως 35 ετών, όσοι και οι αθλητές στα παιδικά, εφηβικά και ενήλικα τμήματα που λειτουργεί το σωματείο, όχι μόνο στο ποδόσφαιρο, αλλά από το μπάσκετ μέχρι το χόκεϊ με πατίνια.

Ισως λοιπόν η απάντηση για το πως η Λίβερπουλ πέτυχε την εκπληκτική ανατροπή την περασμένη Τρίτη στο Ανφιλντ, να βρίσκεται στην καλύτερη χρήση των data analytics, τόσο στο ασφυκτικό πρέσινγκ που παίζει με μαεστρία ο Γιούργκεν Κλοπ όσο και στη δημιουργία ποδοσφαιριστών που μπορούν να ανταπεξέλθουν σε αυτού του είδους το ποδόσφαιρο.

Γιάννης Παπαγεωργίου economistas