Αβέβαιο είναι το μέλλον των δύο μεγάλων έργων τεχνολογίας που προκήρυξε μέσω του Εθνικού Δικτύου Έρευνας & Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ) το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής και Τεχνολογιών Επικοινωνιών (ΥΨΗΠΤΕ).

Πρόκειται για το έργο της ενσωμάτωσης του γραμμωτού κώδικα (barcode) στα περιοδικά και τις εφημερίδες, αλλά και το σύστημα επαλήθευσης φάσεων ποδοσφαίρου γνωστό ως Video Assistant Referee (VAR).

Στους διαγωνισμούς έχουν εντοπιστεί παρατυπίες σχετικά με τη χρηματοδότηση των δύο έργων. Η διαδικασία χρηματοδότησης που επελέγη θεωρείται μη σύννομη και τώρα στο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής επεξεργάζονται διάφορες λύσεις. Καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν ότι η λύση που προκρίνεται είναι είτε η αλλαγή της σχετικής απόφασης (ΣΑΕ) είτε η απευθείας αποπληρωμή των αναδόχων των έργων από το υπουργείο ΥΨΗΠΤΕ και όχι από την αναθέτουσα αρχή που είναι το ΕΔΕΤ. Tο σίγουρο, πάντως, είναι ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στη χρηματοδότηση του έργου, δεδομένου ότι το ΕΔΕΤ δεν είναι εποπτευόμενος φορέας του ΥΨΗΠΤΕ, ενώ επιπλέον δεν έχει προηγηθεί κάποιου είδους προγραμματική συμφωνία μεταξύ των δύο φορέων.

Το θέμα αναδεικνύει την προχειρότητα με την οποία το ΥΨΗΠΤΕ αντιμετώπισε τα «μεγάλα» και «εμβληματικά» έργα που το ίδιο σχεδίασε και προωθεί. Παράλληλα, φαίνεται να επιλέγει διαδικασίες χαμηλού επιπέδου διαφάνειας. Παρ’ όλο που οι συμβάσεις των συγκεκριμένων έργων θα ελεγχθούν από το Ελεγκτικό Συνέδριο, εντούτοις η ηγεσία του υπουργείου φαίνεται ότι αποφεύγει συστηματικά την ένταξή τους σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ε.Ε. Αντίθετα επιλέγει διαδικασίες χρηματοδότησης από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που έχουν χαμηλότερο βαθμό διαφάνειας. Με τον τρόπο αυτό επιβαρύνει το χειμαζόμενο ΠΔΕ που κάθε χρόνο συρρικνώνεται, θυσία στον βωμό του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Ο δεύτερος λόγος που η ηγεσία του ΥΨΗΠΤΕ επιλέγει το ΠΔΕ για την ένταξη των «μεγάλων» έργων του, έχει να κάνει με την αυξημένη πιθανότητα απόρριψης της επιλεξιμότητας των δαπανών τους. Για παράδειγμα, το έργο του Barcode στα έντυπα μπορεί να έχει σημασία για την κυβέρνηση αλλά ο τρόπος υλοποίησης και η στόχευση του έργου είναι αμφίβολο αν είναι σύννομοι με τις αρχές χρηματοδότησης έργων της Ε.Ε.

Η χαλάρωση, όμως, του επιπέδου διαφάνειας στις διαδικασίες διακρίνεται και από έναν επιπρόσθετο λόγο. Η κυβέρνηση σε ανύποπτο χρόνο κατήργησε τις διακομματικές επιτροπές στα έργα μεγάλης οικονομικής αξίας ή υψηλού τεχνολογικού ενδιαφέροντος. Οι επιτροπές αυτές που θεσπίστηκαν με νόμο το 1995 (ν. 2286/1995), μπορεί να δημιουργούσαν ένα επιπλέον επίπεδο γραφειοκρατίας, παράλληλα όμως πρόσφεραν μια δικλίδα ασφαλείας στους δημόσιους διαγωνισμούς προμηθειών, δεδομένου ότι οι αποφάσεις των επιτροπών ελέγχονταν από τα κόμματα της Βουλής. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2016 ψηφίζοντας τον ν. 4412/2016 που φέρει τίτλο «Δημόσιες Συμβάσεις Εργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» κατήργησε τις διακομματικές επιτροπές. Μάλιστα, η κατάργηση αυτή έγινε με τη συναίνεση όλων των κομμάτων, αφού η συγκεκριμένη διάταξη υπερψηφίστηκε απ’ όλα τα κόμματα πλην του ΠΑΣΟΚ που ψήφισε «παρών». Το μόνο ίσως ελαφρυντικό είναι ότι η σχετική διάταξη υπήρχε σε ένα άρθρο που είχε έκταση επτά σελίδων ΦΕΚ και αφορούσε σε περισσότερες από 84 καταργήσεις διατάξεων σε διαφόρους νόμους και η οποία με τη σειρά της περιέχεται σε έναν νόμο συνολικής έκτασης 323 σελίδων ΦΕΚ.

Η ηγεσία του ΥΨΗΠΤΕ, αμέσως μετά την ψήφιση του 4412/2016 από τα έργα προμηθειών του Δημοσίου, σχεδίασε και προώθησε τέσσερα έργα μεγάλης οικονομικής αξίας και, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου, «εμβληματικά» και άρα μεγάλης τεχνολογικής σημασίας. Εκτός από το Bardcode και το VAR, σε αυτά περιλαμβάνεται το έργο του Συστήματος Ηλεκτρονικής Ανταλλαγής Εγγράφων (ΣΗΔΕ) και ελέγχου της Αγροτικής Παραγωγής. Τα τέσσερα έργα έχουν προϋπολογισμό 75 εκατ. ευρώ χωρίς τις επεκτάσεις τους. Με τις επεκτάσεις ο προϋπολογισμός ξεπερνά τα 90 εκατ. ευρώ. Με βάση τις διατάξεις του v. 2286/1996, η υλοποίηση των διαγωνισμών όλων των προαναφερόμενων έργων θα απαιτούσε τον ορισμό αντίστοιχων διακομματικών επιτροπών. Ο νόμος 2286/1996 είχε ως όριο για τον ορισμό διακομματικής επιτροπής τα 15 εκατ. ευρώ, ενώ για τα έργα μεγάλης τεχνολογικής αξίας ο προϋπολογισμός θα μπορούσε να είναι χαμηλότερος.

Βαγγέλης Μανδραβέλης (Καθημερινή)