Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία, αλλά και οι διαδοχικές αποφάσεις του ΣΤΕ, κάποιες από αυτές μέσα στο καλοκαίρι, φαίνεται ότι απομάκρυναν το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί ρύθμιση για την εκτός σχεδίου δόμηση στα επερχόμενα σχέδια νόμου. Προχθές, 12 περιβαλλοντικές οργανώσεις εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση, καλώντας την κυβέρνηση να εγκαταλείψει κάθε τέτοια προσπάθεια.

Οι πληµµύρες στη Θεσσαλία φαίνεται ότι αποµάκρυναν οριστικά το ενδεχόµενο να συµπεριληφθεί ρύθµιση για την εκτός σχεδίου δόµηση στα επερχόµενα σχέδια νόµου. Σε αυτό συνέτειναν και οι διαδοχικές αποφάσεις του ΣΤΕ, κάποιες από τις οποίες µέσα στο καλοκαίρι, οι οποίες αφορούσαν συγκεκριµένα θέµατα, όπως ο χρόνος πρώτης εφαρµογής της υποχρέωσης για «πρόσωπο» σε κοινόχρηστο δρόµο, οι αγροτικοί δρόµοι και οι δουλείες διόδου. Πάντως η φηµολογία ήταν έντονη αυτές τις ηµέρες, µε αποτέλεσµα 12 περιβαλλοντικές οργανώσεις να εκδώσουν κοινή ανακοίνωση, καλώντας την κυβέρνηση να καταργήσει άµεσα την εκτός σχεδίου και τα ειδικά αδειοδοτικά µοντέλα οικιστικών «επενδύσεων» στην ύπαιθρο.

Το ΣΤΕ

Μετά µια σειρά αποφάσεων του Συµβουλίου της Επικρατείας την τελευταία διετία, οι οποίες «έσφιξαν τα λουριά» γύρω από την εκτός σχεδίου δόµηση (τα οποία είχαν χαλαρώσει οι υπηρεσίες δόµησης), το υπουργείο Περιβάλλοντος ξεκίνησε να επεξεργάζεται ρύθµιση ώστε να επανα-διευρύνει τη δυνατότητα δόµησης σε εκτός σχεδίου περιοχές. Οπως ανέφερε στην «Κ» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς (βλ. «Κ» 11.8.2023, «“Κλειδί” το 1977 για τη νέα ρύθµιση»), οι άξονες που διερευνώνται είναι δύο: η κύρωση –µε κάποια κριτήρια– ως «κοινόχρηστου» του οδικού δικτύου που υπήρχε το 1977 βάσει αεροφωτογραφιών (ώστε να διευρυνθεί η δυνατότητα δόµησης µε βάση «πρόσωπο» σε κοινόχρηστη οδό). Και να συνδεθεί η «ηλικία» του οικοπέδου µε το δικαίωµα δόµησης εκτός σχεδίου, µε το να επιτραπεί η δόµηση στα οικόπεδα χωρίς «πρόσωπο» που «δηµιουργήθηκαν» πριν από το 2003.

Σύµφωνα µε πηγές του υπουργείου, η ρύθµιση ήταν έτοιµη από το Πάσχα, αλλά η κατάθεσή της αναβαλλόταν συνεχώς λόγω νεότερων αποφάσεων του Συµβουλίου της Επικρατείας (όπως αυτές για τη Χαλκίδα και την Αρτα). Στις αποφάσεις αυτές το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο επέκτεινε την επιχειρηµατολογία του κατά της εκτός σχεδίου δόµησης: για παράδειγµα, στην απόφαση για τη Χαλκίδα (992/2023) το ΣΤΕ υπέδειξε ότι οποιαδήποτε ρύθµιση πολεοδοµικού περιεχοµένου θα πρέπει να συνοδεύεται από ειδική επιστηµονική µελέτη που θα εκτιµά τις επιπτώσεις της.

Σύµφωνα µε πληροφορίες της «Καθημερινής», η ρύθµιση είχε ετοιµαστεί ώστε να συµπεριληφθεί στο πρώτο σχέδιο νόµου του υπουργείου Περιβάλλοντος το φθινόπωρο. Οµως µετά τις πληµµύρες επικράτησε η λογική και η πιθανότητα αυτή αποκλείστηκε. Πάντως προχθές 12 περιβαλλοντικές οργανώσεις (ΕΛΛΕΤ, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, WWF, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Greenpeace, Αρκτούρος, Αρχέλων, Medasset, Καλλιστώ, ΑΝΙΜΑ, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης) εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση, καλώντας την κυβέρνηση να εγκαταλείψει κάθε τέτοια προσπάθεια. «Είναι σαφές ότι η εκτός σχεδίου δόµηση, εκτός από την περιβαλλοντική υποβάθµιση που προκαλεί, αυξάνει και την τρωτότητα του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος σε φυσικές καταστροφές και γενικότερα στις συνέπειες της κλιµατικής κρίσης», αναφέρουν.

«Η δραστική διασφάλιση του φυσικού πλούτου της χώρας προϋποθέτει τον άµεσο και δραστικό περιορισµό της δόµησης εκτός σχεδίου, σε συµµόρφωση και µε τις αποφάσεις του ΣΤΕ. Οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις κρίνουν άµεση και απαραίτητη την κατάργηση της ακατανόητης δυνατότητας της εκτός σχεδίου δόµησης και τη βελτίωση των ειδικών αδειοδοτικών καθεστώτων για οικιστική ανάπτυξη στην ύπαιθρο, βάσει των αρχών της αειφορίας, της συνταγµατικής επιταγής για συνεισφορά της ιδιοκτησίας στην πολεοδοµική ενεργοποίηση και του ορθολογικού χωρικού σχεδιασµού».

Μαζί µε τη ρύθµιση για την ενίσχυση της εκτός σχεδίου δόµησης, το υπουργείο Περιβάλλοντος προετοιµάζει ρύθµιση για την επαναφορά της δυνατότητας νοµιµοποίησης των αυθαιρέτων «κατηγορίας 5» (χωρίς οικοδοµική άδεια ή µε πολύ µεγάλες πολεοδοµικές αυθαιρεσίες). Ως επιχείρηµα τίθεται το γεγονός ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά τέτοια κτίρια, κάτι που οδηγεί σε αδιέξοδο τον πολεοδοµικό σχεδιασµό.

Από την άλλη πλευρά, η «κατηγορία 5» όπως έχει αποκαλυφθεί πολλάκις τα τελευταία χρόνια (πρόσφατα στη Μύκονο) έχει λειτουργήσει ως «κερκόπορτα» για τη νοµιµοποίηση κάθε είδους παρανοµίας, ενώ δηµιουργεί την αίσθηση της εσαεί νοµιµοποίησης. Το υπουργείο σκοπεύει να απαντήσει στο φαινόµενο αυτό κάνοντας υποχρεωτικό τον έλεγχο όλων των δηλώσεων από ελεγκτή δόµησης.

Γιώργος Λιαλιός, Καθημερινή