Οι θαλάσσιοι δρόµοι του εµπορίου σπόρων σόγιας θα επηρεαστούν εάν οι Κινέζοι αγοραστές περιορίσουν τις αγορές τους από τους παραδοσιακούς προµηθευτές τους λόγω του πρόσθετου κόστους των σπόρων σόγιας των ΗΠΑ. Μια κίνηση που µπορεί να ευνοήσει περαιτέρω τις βραζιλιάνικες εξαγωγές σόγιας, δεδοµένου µάλιστα οτι η βραζιλιάνικη σόγια έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες.

Καθώς οι εξαγωγές σπόρων σόγιας των ΗΠΑ είναι αυτή τη στιγµή εκτός εποχής, η πρώτη ένδειξη της επίπτωσης του εµπορικού πολέµου θα είναι έµµεση, αφού η εποχή των εξαγωγών σόγιας της Βραζιλίας έχει ξεκινήσει και κορυφώνεται µέχρι τον Ιούλιο.

Ο αναλυτής της BIMCO, Peter Sand, σχολιάζει: «Η αβεβαιότητα στην ναυτιλιακή αγορά έχει ήδη γίνει αισθητή. Υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις για λιγότερα φορτία των χωρών του Κόλπου των ΗΠΑ για την Κίνα. Οι αλλαγές στην τιµολόγηση των σπόρων σόγιας είναι ένα ακόµη αποτέλεσµα του εµπορικού πολέµου που ήδη έχει ξεκινήσει.

Όσον αφορά τον όγκο, οι επόµενοι µήνες θα µας δείξουν πόσο η Βραζιλία µπορεί να αυξήσει περαιτέρω τις εξαγωγές της στην Κίνα. Η Βραζιλία είναι ήδη ο κορυφαίος προµηθευτής σπόρων σόγιας της Κίνας, αλλά δεν µπορεί να υποκαταστήσει πλήρως τις εξαγωγές των ΗΠΑ φέτος.»

Η σύγκρουση των τιτάνων

Η Κίνα είναι ο µεγαλύτερος καταναλωτής και εισαγωγέας στον κόσµο των άσπαστων σπόρων σόγιας. Οι ΗΠΑ είναι ο µεγαλύτερος παραγωγός και η Βραζιλία είναι ο µεγαλύτερος εξαγωγέας.

Το 2017, ο παγκόσµιος στόλος ξηρού φορτίου χύδην, µετέφερε 51 εκατοµµύρια τόνους σπόρων σόγιας σε απόσταση περίπου 11.000 ναυτικών µιλίων από τη Βραζιλία στην Κίνα.

Κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους, οι ΗΠΑ εξήγαγαν 33 εκατοµµύρια τόνους, καθώς έχασαν το µερίδιό τους στην κινεζική αγορά.

Η Κίνα θέσπισε αυστηρότερα πρότυπα εισαγωγής από την 1η Ιανουαρίου 2018, τα οποία άρχισαν να επηρεάζουν τις ΗΠΑ κατά το τέταρτο τρίµηνο του 2017. Αυτό περιόρισε την αποστολή σπόρων σόγιας µεταξύ των δύο χωρών κατά 18% (2 εκατοµµύρια τόνοι) τους πρώτους δύο µήνες του 2018.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η Κίνα έχει αυξήσει την κατανάλωση σόγιας σε πολύ σηµαντικό βαθµό.

Συµφέρει τη Βραζιλία να κλείσει το κινεζικό «χάσµα εισαγωγών»;

Σε περίπτωση που η Κίνα αποφασίσει να λάβει προστατευτικά µέτρα για σπόρους σόγιας των ΗΠΑ, το ερώτηµα που τίθεται είναι: Σε ποιό βαθµό µπορεί και θα προχωρήσει η Βραζιλία να υποκαταστήσει τις αµερικανικές εξαγωγές στην Κίνα;

Η απάντηση σε αυτό είναι: Σε οποιοδήποτε ποσοστό µεταξύ 0% και 82%, ανάλογα προφανώς µε την τιµή.

Η Βραζιλία αναµένεται να επιτύχει µια συγκοµιδή που είναι σχεδόν τόσο καλή όσο το ρεκόρ που παρατηρήθηκε στην προηγούµενη περίοδο παραγωγής 2016/2017. Αυτό σηµαίνει ότι η δυναµικότητα εξαγωγών είναι πολύ υψηλή και δεν επηρεάζεται από οποιοδήποτε ύψος αποθεµάτων.

 Το 2017, η Βραζιλία εξήγαγε 27 εκατοµµύρια τόνους σε άλλες χώρες εκτός από την Κίνα. Θεωρητικά, αυτό σηµαίνει ότι η Βραζιλία θα µπορούσε να καλύψει το 82% των εισαγωγών που η Κίνα εισήγαγε από τις ΗΠΑ. Στη συνέχεια, αυτό θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να πάρουν το µερίδιο αγοράς της Βραζιλίας οπουδήποτε αλλού στον κόσµο. Θεωρούµε λοιπόν ότι δεν είναι συµφέρον για τους Βραζιλιάνους να µπούν σε αυτή τη θέση, έχοντας µόνο έναν γιγαντιαίο πελάτη και χάνοντας την υπόλοιπη διεθνή αγορά.

Η ουσία είναι ότι η Κίνα χρειάζεται τη σόγια για τη διατροφή των εκτρεφόµενων ζώων: πουλερικά, χοίροι και ψάρια - τα οποία δεν µπορούν να λιµοκτονούν λόγω εµπορικού πολέµου. Το κρέας από αυτά τα ζώα έχει γίνει όλο και πιο δηµοφιλές στην Κίνα καθώς ο κινεζικός πληθυσµός έχει αυξήσει το βιωτικό του επίπεδο.

Αν και δεν προτιµάται από τους Κινέζους εισαγωγείς, η εισαγωγή σίτου σόγιας (σπόροι σόγιας που συνθλίβονται πριν από τις εξαγωγές) µπορεί να χρησιµεύσει ως προσωρινό υποκατάστατο για να κλείσει οποιοδήποτε «κενό εισαγωγής».

Η εποχικότητα καθορίζει τις επιπτώσεις στη Ναυτιλία

Οι εξαγωγές της Βραζιλίας πραγµατοποιούνται καθ ‘όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά το 80% µεταφέρεται από πλοία Panamax και Supramax από τον Απρίλιο µέχρι τον Σεπτέµβριο.

Αυτό είναι ακριβώς αντίθετο από τους εξαγωγείς των ΗΠΑ που µεταφέρουν το 80% των σπόρων σόγιας τους από το Νοέµβριο έως τον Μάρτιο.

«Για την ναυτιλιακή βιοµηχανία, τους εµπόρους, τους εξαγωγείς και τους εισαγωγείς, η χρονική καθυστέρηση αυτή της επίπτωσης  τους δίνει τη δυνατότητα να προσαρµόσουν τις δραστηριότητές τους σε µια« νέα πραγµατικότητα » εγκαίρως,  πριν αισθανθούν τα πραγµατικά αποτελέσµατα ενός εµπορικού πολέµου που θα επηρεάσει τις ναυτιλιακές µεταφορές σπόρων σόγιας.

Ας ελπίσουµε ότι τελικά ο εµπορικός πόλεµος δεν θα πραγµατοποιηθεί, καθώς είναι επιβλαβής για όλους », καταλήγει ο Peter Sand.

Η αγορά σόγιας  θα ισορροπήσει

«Η απειλή της Κίνας για επιβολή  δασµών 25% στις εισαγωγές σογιοσπόρου από τις ΗΠΑ σε αντίποινα για την εµπορική επίθεση του Trump µε την επιβολή δασµών επί του αλουµινίου και του χάλυβα δεν έχει ακόµη πραγµατοποιηθεί. 

Την ηµέρα που οι Κινέζοι ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους (Τετάρτη 4 Απριλίου) η σόγια έκανε βουτιά 5% στο χρηµατιστήριο εµπορευµάτων του Chicago τα δε FOB premiums της Βραζιλίας (δηλαδή το ποσό που προσθέτουν οι έµποροι στην χρηµατιστηριακή τιµή για να την ανάγουν σε τιµή FOB σε λιµάνι της Βραζιλίας) εκτοξεύτηκαν υπερκαλύπτοντας την πτώση του χρηµατιστηρίου.  Την επόµενη Δευτέρα 9 Απριλίου το χρηµατιστήριο του Chicago είχε ανακτήσει πλήρως το χαµένο του έδαφος και µέχρι τις αρχές Μαΐου  το Βραζιλιάνικο premium έχει χάσει το 80% περίπου της αύξησής του.

Η αρχική υπερβολική αντίδραση των αγορών όσο και το µετέπειτα «ξεφούσκωµα» είναι ευεξήγητες: Με στοιχεία Ιανουαρίου 2018 (δηλαδή πριν την «κήρυξη» του εµπορικού πολέµου)  η Κίνα εισάγει 97 εκ. τόνους σογιοσπόρου από τους οποίους το 34% από τις ΗΠΑ και το 53% από την Βραζιλία, οι ΗΠΑ παράγουν 120 εκ. τόνους, η Βραζιλία 115 εκ. και η Αργεντινή 40 εκ. τόνους.

Στην αρχή είχαµε τις κλασικές κινήσεις πανικού:

Στις µεν ΗΠΑ ο φόβος ότι πιθανώς θα χαθεί ο καλύτερος εξαγωγικός πελάτης της σόγιας προκάλεσε αθρόες πωλήσεις στο χρηµατιστήριο µε αποτέλεσµα την πτώση που αναφέραµε.Στην Βραζιλία η προσδοκία ότι η Κινέζικη ζήτηση σόγιας θα στραφεί στην Βραζιλιάνικη παραγωγή είχε σαν αποτέλεσµα την άµεση εκτίναξη των τιµών FOB.

Στην συνέχεια φαίνεται να επικράτησαν ψυχραιµότερες σκέψεις διανθισµένες µε στοιχειώδη οικονοµική ανάλυση:  Εάν η Κινέζικη ζήτηση στραφεί στην Βραζιλία και σε άλλες χώρες τότε οι τιµές της σόγιας στην αγορά της Βραζιλίας θα εκτιναχθούν σε σχέση µε τις τιµές των ΗΠΑ (τα FOB premium στην Βραζιλία θα είναι πολύ υψηλότερα από τα premium των ΗΠΑ).  Όµως στην περίπτωση ενός απόλυτα οµοιογενούς χρηµατιστηριακού προιόντος µε παγκόσµια αγορά τέτοιες διαφορές  προφανέστατα δεν είναι διατηρήσιµες: το arbitrage πολύ σύντοµα θα τις εξαλήψει.  Η ζήτηση για εισαγωγές σόγιας χωρών εκτός της Κίνας θα ανέβει στις ΗΠΑ και θα πέσει στην Βραζιλία µε αποτέλεσµα τα premiums στις ΗΠΑ να ανέβουν και στην Βραζιλία να πέσουν εώς ότου η σχέση τους να αντανακλά τις διαφορές των ναύλων βάσει των νέων δρόµων διακίνησης του εµπορεύµατος.

Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι, αν τελικά επιβληθούν οι δασµοί, θα υπάρξουν προσωρινές ή και µονιµότερες διαταραχές στο παγκόσµιο κύκλωµα διακίνησης σόγιας: Συµφόρηση φορτώσεων και ουρές πλοίων στην Βραζιλία µε αύξηση των FOB premiums καθώς και υποτονικότητα φορτώσεων στις ΗΠΑ.  Επίσης θα υπάρξει αποσυµφόρηση του θαλασσίου δρόµου PNW (Pacific-North West) όπου γίνεται η διακίνηση φορτίων προς Κίνα µε πιθανώς µονιµότερη υπολειτουργία των Αµερικανικών λιµένων φόρτωσης.  Θεωρώ όµως ότι στην αµέσως επόµενη εµπορική περίοδο οι σχετικές τιµές θα αποκατασταθούν οι δε δρόµοι εµπορίου θα αλλάξουν µε την Κίνα να στρέφεται κυρίως προς Βραζιλία και Αργεντινή και τους Ευρωπαίους να στρέφονται προς τις ΗΠΑ.  Δεν βλέπω κανέναν ιδιαίτερο λόγο να επηρεαστεί σηµαντικά προς τα πάνω ή κάτω η διεθνής τιµή της σόγιας».

Γιάννης Βιττώριας

Διευθύνων Σύµβουλος της εταιρίας Soya Hellas

(αναδημοσίευση από το περιοδικό Ναυτιλιακά Νέα)