Μείωση της παραοικονομίας από την κορύφωσή της στο 30% του ΑΕΠ το 2013 στο 16% περίπου το 2021 καταγράφει μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, την οποία επικαλέσθηκε χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κυριάκος Πιερρακάκης. Ο ίδιος μάλιστα εκτιμά, με βάση και σχετικές συζητήσεις που είχε πρόσφατα στην έδρα του Ταμείου στην Ουάσιγκτον, ότι το ποσοστό αυτό έχει υποχωρήσει περαιτέρω μετά το 2021, στα επίπεδα του 15% ή και χαμηλότερα.

Εχει ενδιαφέρον ότι η μελέτη εκτιμά μια αύξηση των φορολογικών εσόδων, εξαιτίας της μείωσης της παραοικονομίας, κατά 4% του ΑΕΠ την περίοδο αυτή του 2013-2021. Μάλιστα, οι συγγραφείς της μελέτης επισημαίνουν ότι αυτή η αύξηση είναι συνεπής με πρόσφατες εκτιμήσεις για τη βελτίωση της συλλογής φόρων στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις οποίες το κενό ΦΠΑ μειώθηκε κατά 16 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2013 και 2021 ή κατά περίπου 2% του ΑΕΠ.

Επίσης, επισημαίνουν ότι η άνοδος του ΑΕΠ συνδέεται κατά κανόνα με άνοδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η μελέτη «Recent Trends of Informality in Greece: Evidence from Subnational Data», του 2024, των Larry Qiang Cui και Jiaxiong Yao, σημειώνει ότι η παραοικονομία κορυφώθηκε εξαιτίας της κρίσης χρέους, κάτι που συνδέεται με την έντονη ύφεση, τη δημοσιονομική αυστηροποίηση που επιδείνωσε τα φορολογικά κίνητρα και την εξασθένηση της κουλτούρας πληρωμών σε συνδυασμό με τη μείωση της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. Το 2020, λόγω της κρίσης πανδημίας, υπήρξε επίσης μια μικρή αύξηση, αλλά η σημαντική στήριξη των εισοδημάτων από την κυβέρνηση περιόρισε το μέγεθός της σε σύγκριση με προηγούμενες περιόδους ύφεσης.

Σύμφωνα με τη μελέτη, εξάλλου, η μείωση της παραοικονομίας συνδέεται με την επέκταση της ψηφιοποίησης. Μια αύξηση της πρόσβασης στο Ιντερνετ κατά 10% συνδέεται με μείωση της άτυπης οικονομίας κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες, αναφέρουν. Επίσης, μια μείωση κατά 10% των κατοίκων που δεν έχουν ποτέ χρησιμοποιήσει Ιντερνετ συνδέεται με μείωση της άτυπης οικονομίας κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες. Μια αύξηση κατά 10% των κατοίκων που πραγματοποιούν online συναλλαγές συνδέεται με μείωση της άτυπης οικονομίας κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες. Μια αύξηση κατά 10% του μεριδίου των κατοίκων που χρησιμοποιούν ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες online μειώνει την άτυπη οικονομία κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες. Η Ελλάδα, σημειώνουν, πραγματοποίησε μεγάλη πρόοδο στην ψηφιοποίηση τα τελευταία χρόνια, κάτι που με τη σειρά του συνεισέφερε στη σημαντική μείωση της άτυπης οικονομίας.

Σημαντική συνεισφορά είχαν η αυστηροποίηση των νόμων για τα οικονομικά εγκλήματα και τη φοροδιαφυγή. Επίσης, η μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας, όπως στις ώρες εργασίας, αύξησε τα κίνητρα για την επισημοποίηση των άτυπων δραστηριοτήτων. Οι συγγραφείς επικαλούνται ακόμη ως παράγοντα για τη μείωση της παραοικονομίας την πολιτική συνέχεια και σταθερότητα.

Ειρήνη Χρυσολωρά, Καθημερινή