Η εξάπλωση της πανδημίας της COVID-19, από τις αρχές του 2020 σε όλο τον πλανήτη, προκάλεσε σοβαρές υγειονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, ανά τον κόσμο, με οδυνηρές συνέπειες. Ο υψηλός βαθμός συσχέτισης μεταξύ της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας με αυτήν του παγκόσμιου όγκου εμπορίου, είχε ως συνέπεια να υποχωρήσουν, τόσο το παγκόσμιο ΑΕΠ, όσο και ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών για το 2020.

Ο υψηλός βαθμός συσχέτισης μεταξύ της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας και του παγκόσμιου όγκου εμπορίου δεν άφησε ανεπηρέαστη την Ελλάδα. Οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων υποχώρησαν ραγδαία το 2020, με μεγαλύτερη αυτή του Μαΐου, 30,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019. Ωστόσο η επιβράδυνση της υποχώρησης των εξαγωγών κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020, είχε ως αποτέλεσμα η μείωση των εξαγωγών το 2020, σε σχέση με το 2019, να διαμορφωθεί στο 9,3%, στα ίδια επίπεδα με την υποχώρηση του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, ο δείκτης εξωστρέφειας (εξαγωγές ως προς το ΑΕΠ) παρέμεινε στο ίδιο επίπεδο με αυτό του 2019, στο 18,1%.

ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ Η ΕΥΡΩΠΗ

Όπως επισημαίνεται στην εισηγητική έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Διεθνούς Οικονομικής και Εμπορικής Πολιτικής του Υπουργείου Εξωτερικών, η συγκέντρωση των ελληνικών εξαγωγών κυρίως επικεντρώνεται στην Γηραιά Ήπειρο, με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απορροφούν των μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εξαγωγών με προορισμό την παγκόσμια αγορά. Σημειώνεται ότι ο βαθμός αλληλεξάρτησης μεταξύ της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις εμπορικές συναλλαγές, είναι αντίστροφα ανάλογος προς το βαθμό της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης. Όταν το παγκόσμιο ΑΕΠ υποχωρεί, η γεωγραφική συγκέντρωση των ελληνικών εξαγωγών αυξάνεται στις αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, όταν το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξάνεται, η γεωγραφική συγκέντρωση των ελληνικών εξαγωγών υποχωρεί από τις αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυξάνεται σε άλλες γεωγραφικές περιοχές του κόσμου, κυρίως αυτή της Ασίας.

Κορυφαίοι εισαγωγείς (%ελληνικών εξαγωγών) Ιταλία: 9,3% Γερμανία: 6,9% Κύπρος: 5,4% Γαλλία: 5,2% Βουλγαρία: 4,4% Τουρκία: 3,9% ΗΠΑ: 3,9% Ηνωμένο Βασίλειο: 3,4% ΣΤΟ +11,7%

ΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Ωστόσο οι εξαγωγές αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων σημείωσαν αύξηση της τάξης του 11,7% και 2%, αντίστοιχα, με τις δύο αυτές κατηγορίες των εξαγωγών να αυξάνουν τα μερίδια συμμετοχής τους στο σύνολο των εξαγωγών. Σημειωτέον ότι, το μερίδιο συμμετοχής για τις εξαγωγές των βιομηχανικών προϊόντων επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών κατέλαβε το 2020, για πρώτη φορά μετά από έντεκα συνεχόμενα χρόνια, πάνω από το 50%. Το 2009, το αντίστοιχο μερίδιο συμμετοχής για τα βιομηχανικά προϊόντα επί του συνόλου των εξαγωγών ήταν της τάξης του 51,7%. Όσον αφορά στις ελληνικές εξαγωγές αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων, αυτές διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Οι χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης (Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία, Γερμανία, Δανία, Νορβηγία, Πολωνία, Αυστρία κ.ο.κ.) απορροφούν σημαντικά μερίδια σε αγροτικά προϊόντα από το σύνολο των ελληνικών εξαγωγών.

ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΠΡΟΤΙΜΟΥΝ ΟΙ ΜΑΚΡΙΝΕΣ ΧΩΡΕΣ

Επίσης, στην έκθεση διαπιστώνεται ότι, χώρες με μεγαλύτερες γεωγραφικές αποστάσεις σε σχέση με τις ευρωπαϊκές (Αυστραλία, Ιαπωνία, Ταϊλάνδη, Καναδάς, ΗΠΑ) έχουν αυξημένη προτίμηση για τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα, όπως φαίνεται από το βαθμό απορρόφησής τους, σε σχέση με τις άλλες τρεις βασικές κατηγορίες των ελληνικών εξαγωγών. Αυτό οφείλεται, σε σημαντικό βαθμό, στην οικονομική διπλωματία της Ελλάδας και κυρίως: • Στις προσπάθειες που καταβάλει να προωθήσει τις ελληνικές εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και όχι μόνο, στις διεθνείς αγορές • Στις προσπάθειές της να προστατέψει, τόσο τον βαθμό διείσδυσης από δασμολογικά και μη εμπόδια, όσο και τα μερίδια των ελληνικών προϊόντων στις διάφορες αγορές του κόσμου, από αθέμιτες πρακτικές εμπορίου που συχνά διαπιστώνουμε τα τελευταία έτη στις διεθνείς αγορές σε βάρος των ελληνικών εξαγωγών. Σημειώνεται ότι η σταδιακή βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης των ελληνικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά από το 2013 και μετά, είχε ως αποτέλεσμα να πάρει την πρωτιά από αυτή των πρώτων υλών το 2020.

ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

Τέλος, αναφέρεται στην έκθεση ότι ο βαθμός δυσκολίας για τις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων να διατηρήσουν τα μερίδια, που καταλαμβάνουν σε διάφορες αγορές του κόσμου, ανάγεται περισσότερο στην ανάπτυξη της εξειδίκευσης προϊόντων και αγορών και λιγότερο στο βαθμό που συμβάλει η ανταγωνιστικότητα και η εξέλιξη της παγκόσμιας ζήτησης για τα ελληνικά προϊόντα.

Μάκης Αποστόλου FnB