Σε μια εποχή έντονης αβεβαιότητας, χαμηλών αποδόσεων και αρνητικών επιτοκίων, οι επενδύσεις πάθους αποτελούν μια ολοένα και πιο δημοφιλή επιλογή μεταξύ των εύπορων επενδυτών και συλλεκτών. Η συγκεκριμένη κατηγορία επενδύσεων περιλαμβάνει συλλεκτικά αυτοκίνητα, έργα τέχνης, κοσμήματα, γραμματόσημα, κρασιά, ακόμη και έπιπλα.

Επειδή όμως μιλάμε για επενδύσεις, βασικό ζητούμενο είναι και η απόδοση. Και βάσει αυτής, ο βασιλιάς των επενδύσεων πάθους, είναι το ουίσκι.

Σε 12μηνη βάση η απόδοση του δείκτη των σπάνιων single malts φθάνει το 40% και ακολουθούν τα νομίσματα (12%), το κρασί (9%), τα έργα τέχνης (9%), τα ρολόγια (5%) και τα αυτοκίνητα (2%). Σε βάθος 10ετίας η υπεροχή του ουίσκι είναι συντριπτική, καθώς η απόδοση φθάνει το 582%, όταν για τα αυτοκίνητα διαμορφώνεται στο 258% και για τα έργα τέχνης στο 158%.

Ζήτηση από Ασία

Η είσοδος στην αγορά των σπάνιων single malts Ασιατών επενδυτών έχει προκαλέσει την εκτίναξη των τιμών στις δημοπρασίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων επενδύσεων Knight Frank, στη διάρκεια του 2018 σε δημοπρασία του οίκου Christies μία μποτίλια The Macallan 1926 πωλήθηκε έναντι 1,5 εκατ. δολ., ποσό που αποτελεί και νέο ρεκόρ για την αγορά των σπάνιων ουίσκι. Μπορεί αρκετοί να θεωρούν ότι το να επενδύει κανείς σε καλό ουίσκι, αντί να το απολαμβάνει αποτελεί... αμαρτία, αλλά τα παραπάνω νούμερα βάζουν πολλούς εύπορους σε δεύτερες σκέψεις, και αποτελούν πονοκέφαλο για τους αφοσιωμένους συλλέκτες. Αυτοί συμμετέχουν σε εκδηλώσεις δοκιμής και δημοπρασίες που πραγματοποιούν αποστακτήρια, ελπίζοντας να «πέσουν» πάνω σε μια σπάνια μποτίλια. Και εάν είναι τυχεροί, μπορεί να συμμετάσχουν σε δημοπρασία βαρελιού από το αποστακτήριο. Κάτι τέτοιο συμβαίνει σπάνια, αλλά για τους συλλέκτες, τα βαρέλια είναι κάτι σαν ιερό δισκοπότηρο, καθώς μια τέτοια αγορά τους εξασφαλίζει πρόσβαση στην απευθείας εμφιάλωση από το αποστακτήριο του δικού τους ουίσκι, πραγματοποιώντας το όνειρο κάθε συλλέκτη.

Στις εκδηλώσεις δοκιμής και δημοπρασίας single malt whisky θα συναντήσετε μερικούς από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Ο ιδιοκτήτης της Amazon Τζεφ Μπέζος περιλαμβάνεται μεταξύ των φανατικών συλλεκτών ουίσκι, ενώ το ιδιωτικό τζετ του ιδιοκτήτη της κινεζικής Alibaba Τζακ Μα προσγειώνεται συχνά στο αεροδρόμιο του Αμπερντίν. Εξάλλου, το αυξημένο ενδιαφέρον των Ασιατών και ειδικά των Κινέζων για την κλειστή αγορά των σπάνιων ουίσκι ήταν ο βασικός λόγος για την έναρξη της απευθείας πτήσης Πεκίνο-Εδιμβούργο το 2018. Στο πρώτο εξάμηνο του 2018 οι εξαγωγές σκωτσέζικου ουίσκι προς Ινδία, Κίνα και Σιγκαπούρη αυξήθηκαν κατά 44%, 35% και 24% αντιστοίχως, με τα single malts να καλύπτουν το 30% των συνολικών εξαγωγών της Σκωτίας.

Μέση τιμή 120.000 δολ.

Επενδυτές και συλλέκτες δαπανούν όλο και μεγαλύτερα ποσά για να εμπλουτίσουν την κάβα τους με μποτίλιες σπάνιου ουίσκι. Η μέση αγορά φθάνει τις 120.000 δολ., αλλά αυτά είναι... κέρματα μπροστά στο 1,5 εκατ. δολ. που δαπάνησε ανώνυμος επενδυτής τον Νοέμβριο του 2018 για μία μποτίλια The Macallan 1926 με χειροποίητη ετικέτα από τον Ιρλανδό καλλιτέχνη Μάικλ Ντίλον. Το Macallan 1926 αποτελεί μύθο για τους συλλέκτες, καθώς έχουν παραχθεί μόλις 40 μποτίλιες του ηλικίας 60 ετών ουίσκι την περίοδο που εμφιαλώθηκε.

Εκτός των σκωτσέζικων ουίσκι, που αναμφισβήτητα αποτελούν τον βασιλιά της αγοράς, έντονη ζήτηση καταγράφεται και για άλλες κατηγορίες ουίσκι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πώληση μιας μποτίλιας του ιαπωνικού ουίσκι Yamazaki 50 ετών έναντι 343.318 δολαρίων σε δημοπρασία των Bonhams στο Χονγκ Κονγκ τον Αύγουστο του 2018.

Χρυσός κρυμμένος σε δρύινα βαρέλια

Η εκτίναξη της ζήτησης και βεβαίως των τιμών εξηγεί γιατί αποστακτήρια όπως τα Glenfiddich και Macallan προχωρούν σε μεγάλες επενδύσεις προκειμένου να αυξήσουν την παραγωγή τους και γιατί οι κορυφαίοι σύμβουλοι της αγοράς ουίσκι περνούν πλέον το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στα... αεροπλάνα. Ο Σουκιντέρ Σινχ θεωρείται ο γκουρού της αγοράς των σπάνιων ουίσκι, ενώ η συλλογή του αριθμεί περί τις 10.000 μποτίλιες. «Δεν βιαζόμαστε να πουλήσουμε, η ζήτηση αυξάνεται διαρκώς, αλλά για εμάς είναι σημαντικό μια καλή μποτίλια να καταλήξει στα χέρια κάποιου που μπορεί να την εκτιμήσει πραγματικά» τονίζει. «Πλέον, για πολλούς συλλέκτες η εξασφάλιση μιας μεμονωμένης μποτίλιας δεν είναι αρκετή. Ολοένα και περισσότεροι αναζητούν μανιωδώς βαρέλια, για τα οποία είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν επταψήφια ποσά. To να έχεις το δικό σου ουίσκι φτιαγμένο από ένα κορυφαίο αποστακτήριο βάσει των προδιαγραφών που έχεις ζητήσει, είναι κάτι μοναδικό για κάθε συλλέκτη. Ακόμα όμως και για τους πλουσιότερους των πλουσίων, η αγορά βαρελιού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τα αποστακτήρια ήταν πάντα διστακτικά στο να πουλήσουν τα βαρέλια τους, είναι σαν να πουλάς τα ασημικά του σπιτιού, ενώ με την αύξηση των τιμών η απόφαση αυτή γίνεται ακόμα πιο δύσκολή. Πρέπει να γνωρίζεις τους κατάλληλους ανθρώπους και να σε βοηθήσει η συγκυρία για να αποκτήσεις ένα βαρέλι», τονίζει ο κ. Σινχ.

Η Diageo διαθέτει 28 αποστακτήρια για single malt whiskey στη Σκωτία, τρέχει ένα πρόγραμμα που λέγεται Casks of Distinction, το οποίο όμως απευθύνεται σε πολύ λίγους εκλεκτούς πελάτες, ενώ περιλαμβάνει πολύ μικρό αριθμό βαρελιών. Σύμφωνα με τον Τζέιμς Μακέιν υπεύθυνο του τμήματος σπάνιων και συλλεκτικών ουίσκι της Diageo, στόχος μας είναι να προσφέρουμε σε επιλεγμένους πελάτες μας πρόσβαση σε κορυφαία ουίσκι, όπως το Brora που προέρχεται από το ομώνυμο αποστακτήριο που έκλεισε το 1983, αλλά θα ανοίξει ξανά το 2020.

«Μας προσεγγίζουν πολλοί πελάτες μας για αγορά βαρελιού, αλλά η απάντησή μας είναι πάντα ένα ευγενικό όχι», αναφέρει ο αρμόδιος της Macallan για τα σπάνια single malts Στιούαρτ Κάσελς. Πάντως, η Macallan πουλά βαρέλια προσφάτως αποσταγμένων –τουλάχιστον 12 ετών– ουίσκι στο πλαίσιο του προγράμματος En Primeur, με το κόστος συμμετοχής σε αυτό να ξεκινά από τις 35.000 δολάρια.

Μια φθηνότερη επιλογή είναι η εξασφάλιση βαρελιού πεπαλαιωμένου ουίσκι από τη δευτερογενή αγορά. Πρόκειται για βαρέλια που τα αποστακτήρια είχαν πουλήσει πριν από την εκτόξευση των τιμών των single malts. Οι ειδικοί, πάντως, συνιστούν προσοχή. «Το γεγονός ότι το ουίσκι είναι παλαιωμένο και προέρχεται από καλό αποστακτήριο, δεν αποτελεί εγγύηση ότι η γεύση του θα σας αποζημιώσει. Σε κάποιες περιπτώσεις το ουίσκι δεν είναι καν προς κατανάλωση. Οι “καθαροί” επενδυτές ενδιαφέρονται μόνο για την ηλικία και τη σπανιότητα της μποτίλιας. Οι συλλέκτες όμως ενδιαφέρονται και για τη γεύση και τα αρώματα, καθώς πίνουν το ουίσκι. Αυτή είναι και η μεγάλη τους διαφορά με τους επενδυτές».

Το κατάλληλο ποτήρι για τη δοκιμή του ουίσκι και το «μερίδιο των Αγγέλων»

Η συλλογή σπάνιων single malts απαιτεί μεράκι, υπομονή, επιμονή και αρκετά χρήματα. «Ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να εξασφαλίσει κάποιος μια σπάνια μποτίλια είναι μέσω ενός εξειδικευμένου εμπόρου ή ενός αποστακτηρίου» αναφέρει ο Τσαρλι Μπίμις, ιδρυτής της Βeamish International που ειδικεύεται στις εναλλακτικές επενδύσεις και κυρίως στο ουίσκι. «Το σημαντικό για έναν επίδοξο συλλέκτη είναι να γνωρίσει όσο περισσότερους ανθρώπους του κλάδου μπορεί. Αυτό γίνεται μέσω συμμετοχής σε εκδηλώσεις δοκιμών ουίσκι, δημοπρασίες και εκθέσεις. Ετσι αποκτά κανείς πρόσβαση σε συλλεκτικά βαρέλια επώνυμων αποστακτηρίων και αυτό είναι το σημαντικότερο βήμα», τονίζει.

Σήμερα στη Σκωτία λειτουργούν 120 αποστακτήρια για malt whisky και υπάρχουν και περίπου 40 «φαντάσματα», δηλαδή αποστακτήρια που έχουν κλείσει, αλλά κυκλοφορούν ακόμα μποτίλιες και βαρέλια τους. «Το στοιχείο του ρομαντισμού και της σπανιότητας προσδίδει μεγάλη υπεραξία στα ουίσκι αυτών των παλαιών αποστακτηρίων», τονίζει ο Τσάρλι Μπίμις.

Σε ό,τι αφορά την τιμολόγηση, οι δείκτες της αγοράς –όπως ο Κnight Frank Rare Whisky 100– δίνουν τον τόνο για το ύψος μιας προσφοράς σε μια ανοικτή ή ιδιωτική δημοπρασία, ενώ παρέχουν πληροφορίες και τις τάσεις που διαμορφώνονται. Σύμφωνα, πάντως, με τον Τσάρλι Μπίμις, οι πιο πολύτιμες πληροφορίες προκύπτουν από ιδιώτες και άλλους συλλέκτες. «Γνωρίζοντας για παράδειγμα πόσες μποτίλιες σπάνιου ουίσκι έχουν καταναλωθεί, έχουμε μια καλή εικόνα για το πώς θα κινηθεί η αξία όσων έχουν απομείνει».

Σημαντικός παράγοντας για έναν συλλέκτη είναι και η σχέση που έχει αναπτυχθεί μεταξύ του ουίσκι και των... Αγγέλων. Το αλκοόλ που εξατμίζεται όσο το ουίσκι ωριμάζει στο βαρέλι περιγράφεται ως «το μερίδιο των Αγγέλων». Αν η περιεκτικότητα σε αλκοόλ πέσει κάτω από το 40%, τότε το περιεχόμενο του βαρελιού δεν μπορεί να πουληθεί ως ουίσκι.

«Εάν οι Αγγελοι πάρουν μεγάλο μερίδιο, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα», τονίζει ο κ. Μπίμις.

Πώς δοκιμάζουμε ουίσκι

Πώς διαλέγουμε το ουίσκι που πραγματικά θέλουμε; Ο Τσαρλς Μακλίν θεωρείται παγκοσμίως ο κορυφαίος δοκιμαστής ουίσκι. Μας αποκαλύπτει κάποια μυστικά. «Επιλέγουμε ένα μπαρ με ενημερωμένη κάβα και καλό μπάρμαν. Του ζητάμε να διαλέξει τρεις διαφορετικούς τύπους ουίσκι. Θα πρότεινα ένα γλυκό Speyside, ένα καπνισμένο Islay και ένα sherried-style Highland και δείτε ποιο προτιμάτε. Μετά δοκιμάστε τρεις παραλλαγές του αγαπημένου σας ουίσκι. Τότε θα έχετε μια καλή εικόνα του τι πραγματικά σας αρέσει. Αν πίνετε blended whiskey, μπορείτε να βάλετε στο ποτήρι σας νερό ή πάγο, ή να φτιάξετε ακόμα και κοκτέιλ. Βέβαια, το να χρησιμοποιήσεις ένα καλό single malt σε κοκτέιλ είναι κάτι που δεν θα συνιστούσα. Σημαντικό ρόλο παίζει και το ποτήρι. Ενα κλασικό ποτήρι είναι καλό για να πίνουμε ουίσκι, αλλά όχι για να δοκιμάζουμε. Για δοκιμή χρησιμοποιούνται τα ποτήρια με στενό στόμιο (π.χ. ένα Glencairn) ώστε να εγκλωβιστούν τα αρώματα στο πάνω μέρος, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ποτήρι κρασιού. Μη διστάσετε να προσθέσετε λίγο νερό. Θα απελευθερώσει το άρωμα και θα βοηθήσει να κρατήσετε πιο εύκολα το ουίσκι μέσα στο στόμα, ώστε να γευθείτε όλο το εύρος των αρωμάτων και της γεύσης του.

Τα στοιχεία που καθορίζουν τη γεύση ενός single malt είναι το νερό της περιοχής και το κριθάρι που χρησιμοποιείται. Ομως, έως και το 85% της γεύσης ενός single malt σχετίζεται με τον χρόνο που θα παραμείνει στο βαρέλι για να ωριμάσει. Ο τύπος της δρυός έχει καταλυτική σημασία, όχι μόνο για τη γεύση αλλά και για το χρώμα και την υφή του ουίσκι.

Τα single malts σπανίως ωριμάζουν σε καινούργια βαρέλια. Σημαντική βέβαια είναι και η ακρίβεια στη διαδικασία απόσταξης. Οι Ιρλανδοί κάνουν τρεις αποστάξεις και υποστηρίζουν ότι οι Σκωτσέζοι είναι τσιγκούνηδες και κάνουν δύο. Οι Σκωτσέζοι απαντούν ότι οι Ιρλανδοί κάνουν τρίτη απόσταξη γιατί στις δύο προηγούμενες σίγουρα έχουν κάνει κάτι λάθος.

Τα χρόνια ωρίμανσης ενός ουίσκι είναι επίσης σημαντικός παράγοντας, αλλά όχι καθοριστικός. «Τα ουίσκι που ωριμάζουν περισσότερα χρόνια συνήθως είναι ακριβότερα και έχουν πιο ενδιαφέρουσα και σύνθετη γεύση, αλλά τα χρόνια ωρίμανσης δεν εξασφαλίζουν από μόνα τους την καλύτερη ποιότητα. Μπορείς να έχεις ένα πολύ καλό ουίσκι στα 12 χρόνια, αλλά θεωρώ ότι στα 18 χρόνια εξασφαλίζεται η καλύτερη ισορροπία μεταξύ ποιότητας και τιμής», τονίζει ο Τσαρλς Μακλίν. Τέλος, από τη στιγμή που ανοίξουμε ένα μπουκάλι ουίσκι, αυτό πρέπει να καταναλωθεί το αργότερο εντός τεσσάρων μηνών. Στην υγειά σας.

10 προτάσεις για αρχάριους συλλέκτες

Caol Ila 12-year Islay single malt

Talisker 10-year single malt from Skye

The Arran 14-year single malt

The Balvenie 14-year Caribbean cask single malt

Glenfarclas 15-year highland single malt

Clynelish 14-year coastal highland single malt

Redbreast 12-year single pot still Irish whiskey

Kavalan classic Taiwanese single malt 

Hibiki Japanese harmony blended malt and grain whisky

Michters sour mash American whiskey

Μάκης Θεοδωράτος Καθημερινή