Μια νέα αχαρτογράφητη περιοχή για τις φορολογικές αρχές στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, αποτελούν τα ψηφιακά νομίσματα. Ακόμη και αν κάποιος θέλει να δηλώσει κέρδη από κρυπτονομίσματα ή δραστηριότητα σχετική με αυτά, δεν μπορεί.

Πώς φορολογούνται τα κέρδη από κρυπτονομίσματα στην Ελλάδα; Υπάρχει κάποιο φορολογικό πλαίσιο που καλύπτει αυτούς που αγοράζουν αλλά και πωλούν κρυπτονομίσματα; Δηλαδή, σήμερα μπορεί κάποιος να ασχοληθεί με την πώληση κρυπτονομισμάτων και να έχει Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας;

Σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα δεν υπάρχουν σαφείς απαντήσεις, καθώς δεν υπάρχει το νομικό πλαίσιο για τα κρυπτονομίσματα. Πρόκειται για ένα γκρίζο τοπίο για το οποίο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη δεν έχουν καταφέρει οι Αρχές να θέσουν κάποιους κανόνες. Αλλά ακόμη κι αν αυτοί αποφασιστούν, θα περάσουν πιθανόν αρκετά χρόνια μέχρι να υιοθετηθούν από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε.

Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, το ενδιαφέρον των Αρχών εντοπίζεται προς το παρόν στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και όχι στο να μπουν συνολικά κανόνες στα κρυπτονομίσματα και να αποτελέσει επισήμως ένα επενδυτικό προϊόν.

Το bitcoin, για παράδειγμα, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, αποτελεί μέσο πληρωμής, κάτι που σημαίνει ότι η αγοραπωλησία του δεν υπόκειται στο πεδίο του ΦΠΑ σε επίπεδο προμηθειών. Παράλληλα, στο ελληνικό φορολογικό σύστημα δεν υπάρχει νόμος ή διάταξη που να ορίζει τον τρόπο φορολόγησης των κρυπτονομισμάτων και συγκεκριμένα του κέρδους που προκύπτει από την πώλησή τους. Θα μπορούσε να φορολογηθεί το κέρδος ή η υπεραξία που προκύπτει με συντελεστή 15% (φόρος υπεραξίας). Αυτή η ερμηνεία που δίνουν μεγάλα λογιστικά γραφεία δεν εδράζεται πουθενά, ωστόσο συστήνεται προκειμένου ο κάτοχος των κρυπτονομισμάτων να μη βρεθεί κάποια στιγμή «ακάλυπτος» έναντι των φορολογικών αρχών.

Μπορεί όμως η εφορία ή οι ελεγκτές να προχωρήσουν στην επιβολή φόρου για κέρδη από κρυπτονομίσματα; Η απάντηση είναι αρκετά σύνθετη. Πρώτον, για να επιβληθεί φόρος θα πρέπει κάποιος να τα δηλώσει στη φορολογική του δήλωση. Αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται από πουθενά ότι υπάρχει σχετική υποχρέωση. Δεύτερον, για να γίνει έλεγχος θα πρέπει να εντοπιστεί ο ελεγχόμενος είτε είναι πωλητής είτε αγοραστής. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, μάλλον δεν υπάρχει επισήμως η δυνατότητα πώλησης κρυπτονομισμάτων στην Ελλάδα, καθώς δεν υπάρχει σχετικός ΚΑΔ. Ισως, αναφέρουν εφοριακοί, να καλύπτονται από άλλους ΚΑΔ. Αυτό πάντως που προκύπτει είναι ότι στην παρούσα φάση δεν υπάρχει ελεγκτικό πεδίο. Πάντως τα μεγάλα λογιστικά γραφεία, όπως προαναφέρθηκε, συστήνουν σε όσους έχουν κρυπτονομίσματα να τα δηλώσουν στο έντυπο Ε1 στους κωδικούς 742 και 781 που αφορούν την αξία της αγοράς και την αξία πώλησης του επενδυτικού προϊόντος και εν συνεχεία την υπεραξία στον κωδικό 856, καταβάλλοντας φόρο 15%, προκειμένου να γλιτώσουν από αναδρομικές φορολογίες και πρόστιμα.

Τις προηγούμενες μέρες η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων έκανε το πρώτο βήμα για τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου για τα ψηφιακά νομίσματα. Ο διοικητής της φορολογικής διοίκησης Γ. Πιτσιλής συναντήθηκε στην Ουάσιγκτον με τον Acting Commissioner του IRS (αμερικανική εφορία), Ντάγκλας Ο’ Ντόνελ, όπου συζήτησαν για την προοπτική συνεργασίας των δύο υπηρεσιών για τον έλεγχο των συναλλαγών σε κρυπτονομίσματα και ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία (digital assets) και συγκεκριμένα:

• τις δραστηριότητες στο dark web,

• την εκπαίδευση προσωπικού και

• την προετοιμασία κανονιστικού πλαισίου.

Παράλληλα, στον σχεδιασμό της Ε.Ε. για να ενισχυθεί η αποτελεσματική λειτουργία του πλαισίου της Ενωσης για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (AML/CTF), η Ε.Ε. θα δημιουργήσει ειδική Αρχή για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AMLA).

Δεδομένου του διασυνοριακού χαρακτήρα του εγκλήματος, η νέα Αρχή αναμένεται θα συμβάλει στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Μεταξύ άλλων καθηκόντων, θα συμβάλει στην εναρμόνιση και τον συντονισμό των εποπτικών πρακτικών στον χρηματοπιστωτικό και μη χρηματοπιστωτικό τομέα, στην άμεση εποπτεία των υψηλού κινδύνου και διασυνοριακών χρηματοπιστωτικών οντοτήτων και στον συντονισμό των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να αποσταλούν και στην Ελληνική Ανεξάρτητη Αρχή για την Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες οδηγίες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν και να ελέγχουν περίεργες υποθέσεις κρυπτονομισμάτων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθέτει στην Αρχή εξουσίες άμεσης εποπτείας ορισμένων τύπων πιστωτικών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένων των παρόχων υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων, σε περίπτωση που θεωρείται ότι ενέχουν κινδύνους. Αναθέτει επίσης στην Αρχή να εποπτεύει έως 40 ομίλους και οντότητες –τουλάχιστον κατά την πρώτη διαδικασία επιλογής– και να διασφαλίζει την πλήρη κάλυψη της εσωτερικής αγοράς υπό την εποπτεία της.

Προκόπης Χατζηνικολάου, Καθημερινή