Από δύο γίνονται τρεις οι πυλώνες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής σύµφωνα µε το σενάριο που διαµορφώνει η ελληνική πλευρά στο πλαίσιο του δηµόσιου διαλόγου για την πολιτική µετά το 2020.

Αυτό σηµαίνει ότι ο Α’ Πυλώνας (άµεσες ενισχύσεις) και ο Β’ Πυλώνας (Προγράµµατα) θα συνοδεύονται πλέον και από έναν τρίτο που θα καλύπτει την αγροτική ασφάλιση. Σε κάθε περίπτωση, ο κουµπαράς της επόµενης ΚΑΠ προβλέπεται µειωµένος, οπότε αυτό σηµαίνει ότι το σενάριο αυτό θα φέρει περεταίρω περικοπή σε κονδύλια για τσεκ και Αγροτική Ανάπτυξη. 

Όπως λέµε Βιοµηχανική ΚΑΠ

Η προσέγγιση αυτή βρίσκεται κοντά στη λογική της «Βιοµηχανικής ΚΑΠ», δηλαδή της µετακύλισης µερίδας των ενισχύσεων στους µεταποιητές, εφόσον έχουν πληθύνει οι αντιδράσεις στους κόλπους της ΕΕ για άµεσες ενισχύσεις που ξεπερνάνε τα 150.000 ευρώ στις µεγάλες αγροτικές εκµεταλλεύσεις. 

Ο λόγος που κάποιοι µιλάνε για έµµεση ενίσχυση της βιοµηχανίας είναι ότι η λογική της αγροτικής ασφάλισης έχει να κάνει ουσιαστικά µε το «εγγυηµένο εισόδηµα» µέσω αυτού του συστήµατος κατά κινδύνων αγοράς. ∆ηλαδή, όταν υπάρχει πτώση του εισοδήµατος των αγροτών κάτω από το 70%, λόγω είτε φυσικής καταστροφής ή µειωµένων τιµών, τότε θα ενεργοποιείται ο Τρίτος Πυλώνας που θα αποζηµιώνει κατά ένα µέρος την απώλεια. 

Έτσι λοιπόν από τη µία δίνεται το «πράσινο φως» σε µία µείωση των τιµών από τη βιοµηχανία εφόσον έχουν ζορίσει τα πράγµατα λόγω της µεγάλης συγκέντρωσης της αγοράς αγροτικών προϊόντων και του ανταγωνισµού διεθνώς, εφόσον ουσιαστικά θα βάζει πλάτη η ΕΕ µε ανυπολόγιστη επίπτωση στο δηµοσιονοµικό πλαίσιο (οπότε µιλάµε για ένα µεγάλο premium από πλευράς αγροτών). Από την άλλη οι παραγωγοί θα µπορούν να προγραµµατίσουν καλύτερα την ανάπτυξη της εκµετάλλευσής τους, εφόσον θα είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι το εισόδηµά τους δεν θα πέσει κάτω από µία συγκεκριµένη στάθµη. 

Το προωθεί η Γαλλία

Την ιδέα για τον Τρίτο Πυλώνα της αγροτικής ασφάλισης, είχε προτείνει πριν από περίπου 1 χρόνο ο τότε Γάλλος υπουργός γεωργίας Stéphane Le Foll σε συνεδρίαση στις 2 Σεπτεµβρίου, στην οποία συµµετείχαν οι Ευρωπαίοι υπουργοί ώστε να συζητήσουν για το µέλλον της ΚΑΠ µετά τη Brexit. Ο κ. Le Foll είχε πει ότι υπάρχει ευρεία συναίνεση µεταξύ των αντιπροσώπων σχετικά µε την ανάγκη διατήρησης του κονδυλίου του προϋπολογισµού για την ΚΑΠ ωστόσο, πρόσθεσε: «Πρέπει να βελτιώσουµε τα µέσα που διαθέτουν οι αγρότες για να τους βοηθήσουν 

κατά τις περιόδους κρίσης, υποδεικνύοντας την εισαγωγή ενός τρίτου πυλώνα της ΚΑΠ για την αντιµετώπιση καταστροφών στις τιµές των βασικών προϊόντων και των φυσικών καταστροφών».

Η πίεση στα αγροτικά εμπορεύματα επηρεάζει και τους δυνατούς

Περισσότερος ανταγωνισµός και πτώση των τιµών στα αγροτικά εµπορεύµατα έχουν καταστήσει δυσκολότερο για τις εταιρείες να αποκοµίσουν κέρδος από την αγορά, µε τους µεγάλους παίχτες του κλάδου να κυριαρχούν µεν, αλλά να προχωρούν σε περικοπές δε. 

Οι αναδιαρθρώσεις στη γεωργια αντικατοπτρίζουν σε κάποιο βαθµό εκείνες που παρατηρήθηκαν στη βιοµηχανία µετάλλων πριν από µερικά χρόνια, αναφέρει σε δηµοσίευµά του το Bloomberg, που λέει ότι «όλοι οι έµποροι γεωργικών προϊόντων βιώνουν δύσκολες στιγµές». Σύµφωνα µε τα παραπάνω δεδοµένα, εύκολα συνειδητοποιεί κανείς ότι η βιοµηχανία έχει ξεκινήσει να αξιώνει στήριξη από εργαλεία όπως είναι για παράδειγµα η ΚΑΠ. 

«Οι µεγάλες αλλαγές προχωρούν για το εµπόριο γεωργικών προϊόντων. Η ελίτ θα ευδοκιµήσει, αλλά το σύνολο θα υποφέρει», δήλωσε ο Lambert, πρώην τραπεζίτης χρηµατοδότησης εµπορικών συναλλαγών στην HSBC Holdings Plc.

Σηµειώνεται εδώ ότι ο κλάδος, ο οποίος για ένα αιώνα κυριαρχείται από το κουαρτέτο εταιρειών ABCD, δηλαδή τις Bunge Ltd., Cargill και Dreyfus και της Archer Daniels Midland (ADM), αναγκάστηκε να κάνει ευρείες αλλαγές. Οι εταιρείες στράφηκαν σε πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, έκαναν συναλλαγές σε εξειδικευµένες αγορές ή ακόµη επεξεργάζονταν κρέας για µεγαλύτερη ρευστότητα. «Υπάρχει πίεση και δεν µπορούν όλοι να την αντέξουν», δήλωσε ο κ. Marciniak, σύµβουλος της InfoGrain

Συγχώνευση  σε ενιαίο Ταμείο

Ένα ακόµα σενάριο στην ατζέντα της εθνικής πολιτικής που ετοιµάζει η Ελλάδα, έχει να κάνει µε τη συγχώνευση των κονδυλίων των δύο πυλώνων της ΚΑΠ (άµεσες ενισχύσεις και προγράµµατα αγροτικής ανάπτυξης) σε ένα ενιαίο Ταµείο για µεγαλύτερη ευελιξία στις κατανοµές του προϋπολογισµού. Η παραπάνω λογική έρχεται να δώσει λύση στις διαφορετικές θέσεις που θα έχουν τα κράτη µέλη σχετικά µε τη χάραξη πολιτικής µετά το 2020, εφόσον για ορισµένες χώρες τα κονδύλια των άµεσων ενισχύσεων έχουν µεγαλύτερη σηµασία σε σχέση µε αυτά που προορίζονται για τις επενδύσεις, και το αντίστροφο. 

Για παράδειγµα, σε Γαλλία και το Βέλγιο, οι πληρωµές του Α’ Πυλώνα υπερβαίνουν κατά πολύ το 80% της προκαθορισµένης χρηµατοδότησης στο πλαίσιο της ΚΑΠ, ενώ για χώρες όπως η Ρουµανία, η Αυστρία και η Σλοβενία αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 60%. Η Ελλάδα είναι λίγο πιο πάνω από το µέσο όρο, µε τις άµεσες ενισχύσεις να φτάνουν το 76% των συνολικών χρηµάτων για την ΚΑΠ την περίοδο 2015-2020, σύµφωνα µε στοιχεία του Άλαν Μάθιους. 

Ως εκ τούτου, µπορεί κάθε χώρα να έχει το δικό της ενιαίο κουµπαρά και να µοιράζει τα χρήµατα όπως αυτή επιθυµεί, υπό κάποιες προϋποθέσεις βέβαια. Η συγκεκριµένη πολιτική έρχεται να στηρίξει παράλληλα την αναµενόµενη περικοπή του µπάτζετ της ΚΑΠ, ώστε η κάθε χώρα να µπορέσει να κόψει όπου θεωρεί ότι θα «πονέσει» λιγότερο η παραγωγική της διάρθρωση.

Βελτίωση των εργαλείων

Το τρίτο σενάριο που θα ακολουθήσουν οι ελληνικές αρχές και φαίνεται να είναι και το επικρατέστερο όπως έχει γράψει η Agrenda, είναι εκείνο που λέει ότι τα πράγµατα πρέπει να µείνουν ως έχουν µε κάποιες βελτιώσεις στα υπάρχοντα εργαλεία. 

«Οι µελλοντικές προκλήσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής µπορούν να αντιµετωπιστούν καλύτερα µέσω τελειοποίησης των εργαλείων που ήδη υπάρχουν, παρά µέσω µεγάλων τοµών», είχε αναφέρει ο γενικός γραµµατέας Αγροτικής Πολιτικής και ∆ιαχείρισης Κοινοτικών Πόρων Χαράλαµπος Κασίµης, κατά τη σύνοδο υπουργών Γεωργίας στο Λουξεµβούργο στις 9 Οκτωβρίου.

Ό,τι και να γίνει περνάει από τη Γενεύη

Εµπόδιο σε κάθε ιδέα γενναίας µεταρρύθµισης της ΚΑΠ, θέτουν οι περιορισµοί από τους κανόνες του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου (ΠΟΕ), αναφέρει ο Γάλλος καθηγητής του AgroParisTech, Ζαν Κριστόφ Μπουρώ σε άρθρο του που φιλοξενεί η ιστοσελίδα του έγκριτου αγροοικονοµολόγου, Άλαν Μάθιουs.

Στις συζητήσεις σχετικά µε την Κοινή Αγροτική Πολιτική µετά το 2020 αναφέρει ότι η συµβατότητα µε τους κανόνες του ΠΟΕ τίθεται κάθε φορά που θίγονται οι συνδεδεµένες ενισχύσεις, οι αντικυκλικές πληρωµές, η εξισωτική, τα συστήµατα διαχείρισης κινδύνου ή σταθεροποίησης του εισοδήµατος (Τρίτος Πυλώνας). Άλλωστε οι µεταρρυθµίσεις της ΚΑΠ και οι διαπραγµατεύσεις του Οργανισµού Εµπορίου συνδέονται στενά διαχρονικά. Αυτό έχει φανεί στον αποκλεισµό της γενίκευσης των καθεστώτων ποσοστώσεων και στην κατάργηση των εγγυηµένων τιµών. 

Οπότε οποιαδήποτε κουβέντα σχετικά µε στήριξη του εισοδήµατος µε αυτόν τον τρόπο ή ακόµα και για τη συνέχιση της καταβολής αγροπεριβαλλοντικών ενισχύσεων (π.χ Απονιτροποίηση), αναµένεται να φέρει τη Γενεύη στην πόρτα των Βρυξελλών.

Γιώργος Κοντονής Agrenda