Την παροιμιώδη φράση «θέρος-τρύγος-πόλεμος» έρχεται να επιβεβαιώσει η φετινή χρονιά, καθώς η αμπελοπαραγωγή είναι αισθητά μειωμένη στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας (έως 100% κατά περιοχές), λόγω κυρίως του περονόσπορου (της σοβαρότερης ασθένειας για το αμπέλι), αλλά και του καύσωνα, της λειψυδρίας και άλλων μυκητολογικών προσβολών.

Αποτέλεσμα είναι μεγάλη μερίδα αμπελοκαλλιεργητών να εγγράψουν ζημίες καθώς δεν μπορούν να καλύψουν ούτε το κόστος παραγωγής, αλλά και αναδιατάξεις στην αγορά, καθώς οινοποιεία, συνεταιριστικά και ιδιωτικά, σπεύδουν ήδη να εξασφαλίσουν τις ποσότητες που χρειάζονται (από τις περιοχές που δεν έχουν πληγεί).

Οι τιμές εκτιμάται ότι θα κινηθούν ανοδικά, στο πλαίσιο που θα λειτουργήσει ο νόμος της προσφοράς-ζήτησης, ενώ οι παραγωγοί ζητούν στήριξη από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για να μπορέσουν να συνεχίσουν στην αμπελοκαλλιέργεια.

Το αίτημα για στήριξη τίθεται ήδη και θα τίθεται όλο και πιο έντονα τις επόμενες εβδομάδες, καθώς μάλιστα: από τη μία υπάρχει το προηγούμενο της ενίσχυσης των αμπελοκαλλιεργητών για τις ζημίες από περονόσπορο το 2011, όταν είχαν καταβληθεί 25 εκατ. από τα ΠΣΕΑ σε περιοχές όπως η Αττική, η Κρήτη, η Νεμέα και η Εύβοια, από την άλλη υπάρχουν διαθέσιμα για την Ελλάδα τα 15,77 εκατ. ευρώ από το Αποθεματικό Κρίσης της ΕΕ, τα οποία μπορούν να αυξηθούν κατά 200% από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, έτσι ώστε το τελικό ποσό να διαμορφωθεί στα 47,3 εκατ. ευρώ.

Οι παραγωγοί, πάντως, εκτιμάται ότι θα ζητήσουν ενισχύσεις άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ, καθώς εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι το κόστος παραγωγής υπερβαίνει (σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά) τα 500 ευρώ το στρέμμα, ακόμη και με μειωμένη παραγωγή κατά 50% (πολύ χειρότερα εάν η μείωση είναι ακόμη μεγαλύτερη), δεν θα μπορέσουν να καλύψουν ούτε τα έξοδα που έχουν κάνει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο.

Η μεγαλύτερη ζημιά από το 1965 – Ακριβής εικόνα ανά γεωγραφικό διαμέρισμα

Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη ζημιά στην αμπελοκαλλιέργεια από το 1965, ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε ο Κλαδικός Εθνικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Αμπελοοινικών Προϊόντων – ΚΕΟΣΟΕ, η εικόνα ανά γεωγραφικό διαμέρισμα έχει ως εξής:

«Στην περιοχή του Αμυνταίου παρατηρούνται ζημιές από τις εκτεταμένες ζημιές του περονόσπορου, του ωιδίου και του καύσωνα, άνω του 50%.

Στη Νάουσα, παρά τις σχετικές επιτυχείς παρεμβάσεις για τον περονόσπορο και το ωίδιο, μεσούντος του καύσωνα, παρατηρείται κακή καρπόδεση, με αποτέλεσμα τη δυσμενή εξέλιξη σε μικροκαρπία. Η παραγωγή εκτιμάται ότι θα κυμανθεί μειωμένη από 50% έως 65%.

Στην αμπελουργική ζώνη της Ζίτσας η εξάπλωση του περονόσπορου ήταν πρωτοφανής, με αποτέλεσμα την απώλεια της παραγωγής έως 70%, ενώ στη βιολογική καλλιέργεια η απώλεια αγγίζει το 90%.

Στον Τύρναβο οι συνεχείς βροχοπτώσεις ευνόησαν τη γρήγορη ανάπτυξη του περονόσπορου, παρά τις φυτοπροστατευτικές παρεμβάσεις, με υψηλό κόστος των αμπελουργών. Οι ζημιές κυμαίνονται από 60% έως και 100% σε πολλές περιπτώσεις.

Ανάλογη με αυτή του Τυρνάβου εικόνα επικρατεί και στη Νέα Αγχίαλο.

Στο 50% εκτιμάται και η απώλεια παραγωγής στη Βοιωτία.

Τα ακραία κλιματικά φαινόμενα καύσωνα επηρέασαν τους αμπελώνες της Αττικής και επιδείνωσαν τις μέχρι πρότινος μεγάλες καταπονήσεις που έχει υποστεί ο αμπελώνας (καταγράφονται εστιασμένες προσβολές από περονόσπορο), ενώ έντονο είναι το φαινόμενο της λειψυδρίας.

Εκτεταμένη προσβολή από περονόσπορο παρατηρείται και στις περιοχές Καρύστου-Μαρμαρίου, αλλά και της υπόλοιπης Εύβοιας, σε ποσοστό άνω του 50%, ενώ και οι επιπτώσεις του καύσωνα αναμένονται ιδιαίτερα ανησυχητικές, λόγω των ξηρικών αμπελώνων της περιοχής.

Από τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο είναι αυτή της ζώνης της Νεμέας, στην οποία οι ζημιές από τον περονόσπορο και τους τελευταίους καύσωνες υπερβαίνει το 70% και κατά περίπτωση φθάνει το 100%.

Όμοια, αλλά σχετικά ηπιότερη επιβάρυνση παρατηρείται στην Αχαΐα και την Ηλεία, περιοχές στις οποίες όμως οι ζημιές ξεπερνούν το 60%.

Στη Λήμνο μετά τους συνεχείς καύσωνες παρατηρήθηκαν στα περισσότερα αμπελοτεμάχια έντονα ηλιακά εγκαύματα, τόσο στη φυλλική επιφάνεια, όσο δευτερογενώς (αφού υπήρξε πτώση των φύλλων) και στα σταφύλια, δημιουργώντας νεκρικές εστίες στην επιφάνειά τους, με αποτέλεσμα τα σταφύλια να μην μπορέσουν να ωριμάσουν και να είναι εμπορεύσιμα και συνεπώς να μη συγκομισθούν.

Οι ασυνήθιστα συχνές βροχοπτώσεις δημιούργησαν σημαντικές ζημιές εξαιτίας του περονόσπορου -που δεν αποτελεί συχνό φαινόμενο- και στο νησί της Σάμου. Παράλληλα, παρατηρούνται ζημιές και στο φυτικό κεφάλαιο.

Σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζει και ο αμπελώνας της Σαντορίνης, εξαιτίας της ανομβρίας, που έχει αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της παραγωγής, λόγω ακαρπίας.

Έξαρση του περονόσπορου παρατηρείται και στην Πάρο και τη Ρόδο, που έχει προκαλέσει ζημιές στο 50% του δυναμικού τους.

Η σημαντικότερη επέλαση του περονόσπορου παρατηρείται στα νησιά του Ιονίου Πελάγους, Κεφαλλονιά, Ζάκυνθο και Λευκάδα, στα οποία η παραγωγή έχει καταστραφεί από 80% έως 100%.

Σχεδόν ολοκληρωτικά καταστροφικές είναι οι επιπτώσεις του περονόσπορου και του καύσωνα στην Κρήτη, καθιστώντας τα σταφύλια υποβαθμισμένα και μη εμπορεύσιμα».

Μελέτη από τον ΕΛΓΑ για τον περονόσπορο

Επισημαίνεται ότι ο περονόσπορος δεν καλύπτεται από τον ΕΛΓΑ με βάση τον ισχύοντα Κανονισμό, το οποίο σημαίνει ότι οι όποιες ενισχύσεις αποφασιστεί να καταβληθούν θα πρέπει να προέλθουν από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.

Εν όψει, όμως, της επικείμενης αναθεώρησης του Κανονισμού, ο ΕΛΓΑ αποφάσισε να προχωρήσει, με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-20, στην εκπόνηση μελέτης για ένα νέο σύστημα διαχείρισης κινδύνου και γεωργικής ασφάλισης, σε εναρμόνιση με τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) 2023-2027. Στις ζημιογόνες αιτίες που θα μελετηθούν συγκαταλέγονται ο περονόσπορος και άλλες μυκητολογικές προσβολές στην καλλιέργεια της αμπέλου. Η μελέτη πρόκειται να ολοκληρωθεί εντός του 2023.

Γιώργος Μακρής powergame.gr